Βιβλίο Κατά Ιωάννη
Συγγραφέας Σπύρος Πετρουλάκης
Κατηγορία Κοινωνικό μυθιστόρημα
Εκδότης ΜΙΝΩΑΣ
Συντάκτης-ρια Αναστασία Δημακοπούλου

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Μία κριτική προσέγγιση για το βιβλίο «Η εξομολόγηση», υπήρξε η απαρχή της γνωριμίας μου με τον συγγραφέα «της καρδιάς μας», τον Σπύρο Πετρουλάκη, όπως τον αποκαλεί το πλήθος του κόσμου, που τον ακολουθεί, μετά την παταγώδες τηλεοπτική επιτυχία του συγκλονιστικού «Σασμού» και ομώνυμου βιβλίου του!

Έκτοτε, δεν υπάρχει βιβλίο του που να μην το έχω διαβάσει όχι μόνο μία, αλλά και δύο και τρεις φορές ακόμη, χωρίς υπερβολές. Όταν ένα βιβλίο μιλάει στην ψυχή μου, αυτό είναι και η μεγάλη απόδειξη να ακολουθώ πιστά τον συγγραφέα και ν' αδημονώ κάθε φορά για το επόμενο δημιούργημά του!

Βέβαια, μπορεί να πέσεις στην παγίδα, του «να επαναλαμβάνεσαι» ή να καταλήξεις γραφική, προκειμένου να βρεις τις κατάλληλες λέξεις, για να περιγράψεις τα πλούσια συναισθήματα που σου γεννά το κάθε βιβλίο του!

Κάθε χρόνο, σε κάθε του καινούργιο πόνημα, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι έχει δώσει τον καλύτερο εαυτό του, έως ότου έρθει το επόμενο και ξανά το επόμενο, για να διατυπώσω ακριβώς τις ίδιες σκέψεις και ν' αναρωτιέμαι κάθε φορά, από πού αντλεί αυτήν την ανεξάντλητη έμπνευση και ενέργεια.

Στο φετινό του βιβλίο, με τον τίτλο ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗ, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας μ' ένα προσεγμένο εξώφυλλο, ο συγγραφέας, τοποθετεί την πλοκή και τους χαρακτήρες του, στην αγαπημένη του Κρήτη, τον τόπο καταγωγής του. Ο αναγνώστης κάνει πραγματική «βουτιά» στην ιστορία, αφού ταξιδεύει έναν αιώνα πίσω, το 1900, φτάνοντας μέχρι και την καταστροφή της Σμύρνης.

Ο Σπύρος, αποτυπώνει με πιστή ακρίβεια το πολύ-πολιτισμικό κλίμα, την κοινωνική συνύπαρξη ελληνόφωνων ορθόδοξων χριστιανών και μουσουλμάνων της Κρήτης,  σ' ένα περίτεχνο δέσιμο με τη σημερινή εποχή, αναδεικνύει τα κοινωνικο-πολιτικά χαρακτηριστικά αυτής της κοσμογονίας, συγκριτικά με το σήμερα.

Παραθέτει πλούσια ιστορικά και τοπογραφικά στοιχεία για την Κρήτη, τις καθημερινές αντιδικίες μεταξύ της κοινωνίας των ορθόδοξων χριστιανών, που ήταν και πολυπληθέστερη, με  αυτή των μουσουλμάνων, -πολλοί από τους οποίους ήταν ελληνόφωνοι  και διατηρούσαν αρμονικές σχέσεις με τους χριστιανούς-, πριν και μετά την ένωση με τον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο, τον δρόμο της προσφυγιάς, την ανταλλαγή πληθυσμών και τη μετανάστευση των μουσουλμάνων σ' έναν τόπο, όπου αργότερα θα γινόταν η νέα τους πατρίδα.

Το βιβλίο έχει βαθιές κοινωνικές προεκτάσεις, καθώς ο συγγραφέας αγγίζει το σοβαρό, αλλά και τόσο επίκαιρο θέμα της διαφορετικότητας που απαντάται στον κεντρικό ήρωά του, τον Ιωάννη, του οποίου, η σωματική «ατέλεια» του, γίνεται αφορμή όχι μόνο για κακόβουλα σχόλια αλλά και η αιτία της φίμωσης του πάθους του να εκφραστεί μέσα από την τέχνη της ζωγραφικής. Επίσης, εστιάζει στη συλλογικότητα και  στις πολιτισμικές ανισότητες της εποχής.

Σχολιάζοντας το βιβλίο του, ο συγγραφέας σε πολλές συνεντεύξεις του έχει εκφράσει την άποψη, ότι η εξωτερική εμφάνιση και σωματική αρτιότητα δε συγκρίνεται με το μεγαλείο της ψυχής!

«Δεν είναι η εξωτερική εμφάνισή σας, που πρέπει να ομορφαίνετε, αλλά η ψυχή σας που τη στολίζετε με καλά έργα», πολύ σοφά διατυπώνει ο μεγάλος Θεολόγος, Κλήμης ο Αλεξανδρινός και έρχεται να επισφραγίσει ο συγγραφέας, μέσα από την ιστορία του Ιωάννη, ενός χαρισματικού παιδιού με «κουτσουρεμένο» χέρι, που προκαλούσε τον εμπαιγμό και την απέχθεια των ανθρώπων εκείνης της εποχής, κάτι το οποίο δεν  αποκλίνει και πολύ από τη σύγχρονη εποχή, καθώς άτομα με σωματική αναπηρία δέχονται έντονα τον ρατσισμό.

Τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις σχετικά με το διαφορετικό, δεν εκλείπουν ακόμη και σήμερα. Η αποδοχή και ο σεβασμός της διαφορετικότητας είναι ένδειξη πολιτισμού, που απαιτεί την ευαισθητοποίηση όλων μας για την ομαλή και ενεργή ένταξη αυτών των ανθρώπων στην κοινωνία.

Εμπνευσμένος από την τραγική ιστορία της ζωής του μεγάλου γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, ο συγγραφέας ξεδιπλώνει το κουβάρι της ζωής του ταλαντούχου Ιωάννη. Η εξιστόρηση της συγκλονιστικής ιστορίας ξεκινάει και ο αναγνώστης καθηλώνεται με τον μοναδικό τρόπο της αφήγησής του, μέσα του εισβάλλουν ανάμεικτα συναισθήματα. Νιώθει φρίκη και οργή από τον τρόπο που τον μεταχειρίζεται η ίδια του η μητέρα, «…τον απόδιωχνε σπρώχνοντάς τον λες και δεν ήταν δικό της γέννημα, παρά μίασμα και πράμα του διαβόλου», συμπονά αυτό το ευαίσθητο και καλόψυχο πλάσμα, το μεγαλείο της ψυχής του, αισθάνεται έντονη την αδικία, πονά μαζί του…

Κλειδωμένος στο υγρό κελάρι του σπιτιού του μέρες και νύχτες, ένιωθε να σαλεύει το μυαλό του, να φυλακίζουν την ψυχή του, το πάθος του να εκδηλώσει την τέχνη του, την τελειότητα μέσα από την ατέλειά του…και ενώ αγωνιζόταν για να μονάσει τις ανασφάλειες και τα άγχη, που οι άλλοι του είχαν δημιουργήσει, μετρημένοι στα δάχτυλα ήταν αυτοί που στάθηκαν στο πλευρό του, προκειμένου να ενισχύσουν αυτό το ασίγαστο πάθος του για δημιουργία και το αστείρευτο ταλέντο του στη ζωγραφική και ιδιαίτερα την αγιογραφία, με υλικά και χρώματα, που ο ίδιος δημιουργούσε σπάζοντας τις πέτρες και το μάρμαρο, χρησιμοποιώντας κάρβουνο και ασβέστη! Η ακρίβεια στη λεπτομέρεια και η ταχύτητά του ήταν αξιοθαύμαστα χαρακτηριστικά, δε γνώριζε κανόνες και τεχνικές ο Ιωάννης, δημιουργούσε ακολουθώντας τα βήματα της παθιασμένης του ψυχής!

Στη σύγχρονη εποχή τώρα, ο συντηρητής έργων τέχνης Σταύρος Βεγράκης, ενώ βρίσκεται επί το έργον, στην Ιερά Μονή της Παναγίας Ακρωτηριανής, ανακαλύπτει μία αριστουργηματική και συνάμα «βλάσφημη» εικόνα, που κατά κάποιον τρόπο προσβάλλει το μοναστήρι, αφού κανείς δεν το περίμενε να βρίσκεται στον ιερό αυτό χώρο.

Στη συνέχεια, ο αναγνώστης ακολουθεί τα βήματα του Σταύρου, στην αγωνιώδη προσπάθειά του ν' ανακαλύψει τον δημιουργό με αυτή την ιδιαίτερη και τολμηρή τεχνική. Έτσι οδηγείται στη Σμύρνη για να πιάσει την άκρη του νήματος που μας ταξιδεύει στην Κρήτη του παρελθόντος και συγκεκριμένα στα Χανιά του 1900, εκεί όπου ζούσαν και συνυπήρχαν χριστιανοί Κρητικοί και μουσουλμάνοι, άλλοτε μονιασμένοι και άλλοτε να εμπλέκονται σε έντονες λογομαχίες και διαπληκτισμούς. Αυτής της κοινωνίας ο Ιωάννης έγινε αποδέκτης, του περίγελου και του χλευασμού, λόγω της ατέλειάς του. Ωστόσο, κάθε φορά που αποτύπωνε στο χαρτί και όχι μόνο, σχήματα και εικόνες έως και την τελευταία λεπτομέρεια, χαμογελούσε και η ψυχή του, έλαμπε ολόκληρος, παρά τον Γολγοθά που ανέβαινε καθημερινά, παραγκωνισμένος, απόκληρος μιας κοινωνίας που του έδειχνε το πιο σκληρό της πρόσωπο.

Θα ήθελα να σταθώ στο σημείο αυτό και στον τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας περιγράφει μοναδικά -για άλλη μία φορά-, και αναλύει αυτήν την ξεχωριστή και τόσο πρωτοποριακή για την εποχή του, τεχνική του Ιωάννη.

Εντυπωσιασμένη και από τις εξαιρετικές περιγραφές των κρητικών τοπίων, τη γλαφυρότητα του ύφους που αναβλύζει η αφήγηση και ο λόγος του, το διανθισμένο και πλούσιο λεξιλόγιό του που ζωντανεύει τον φυσικό πλούτο του νησιού, τα μέρη, όπου έζησε ο Ιωάννης, όπως στο μοναστήρι και στον όμορφο και φροντισμένο από τους μοναχούς, περίβολό του.

Παράγραφοι με συμβολικές φράσεις και ουσιαστικά μηνύματα, σκέψεις και στοχασμούς που αξίζουν μεγάλη προσοχή, αλλά και μια δεύτερη ανάγνωση, που ξυπνά διαφορετικά συναισθήματα στον κάθε αναγνώστη, καθώς βιώνει μία αισθητική εμπειρία μέσα από τον ώριμο και δυναμικό λόγο του συγγραφέα!

«…δεν υπάρχει το έρεβος στα βλέμματα των ανθρώπων, παρά μόνο στις ψυχές τους…»

«οι δοκιμασίες που δίνει στους ανθρώπους ο Θεός, είναι ευλογία. Ο Κύριος γνωρίζει που θα τις στείλει, γνωρίζει και πότε.»

«Άλλα σκαλοπάτια πρέπει να φοβίζουν τον άνθρωπο, τέκνο μου Αδαμάντιε, όχι τα πέτρινα»

«Δεν είναι κουβέντες η ζωγραφική. Είναι το φως….»

«Άλλωστε, για ποιον δεν είναι η σκληρότητα πάλη, όταν είναι να τα βάλει με τον ίδιον του τον εαυτό;»

Ο Σπύρος Πετρουλάκης με το βιβλίο του ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗ, πλάθει μία συγκινητική και τρυφερή ιστορία, για ν' αναδείξει όχι μόνο τη σπουδαιότητα του να είσαι διαφορετικός, αλλά και την τελειότητα που μπορεί να εκφραστεί ακόμη και με τα πιο πενιχρά και ελλιπή υλικά!