Βιβλίο Το λουλούδι της θάλασσας
Συγγραφέας Νάγια Δαλακούρα
Κατηγορία Ιστορικό μυθιστόρημα
Εκδότης Κλειδάριθμος
Συντάκτης-ρια Λεύκη Σαραντινού

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Την αίσθηση μαγείας από τον παγωμένο και σιωπηλό αρκτικό Βορρά με τους ιριδισμούς του Βορείου Σέλαος στον ουρανό, αλλά και του αδρού αρώματος των απολιθωμένων βικτωριανών ηθών, περικλείει το νέο μυθιστόρημα της Νάγιας Δαλακούρα στις σελίδες του.

"Το λουλούδι της θάλασσας", εκτός από τίτλος του βιβλίου, είναι και το πλοίο το οποίο θα μεταφέρει τον βικτωριανό αριστοκράτη και χειρούργο Τζέιμς Κάρινγκτον στους πάγους της Αρκτικής και στην αγκαλιά της Νανούκ, μιας εκπροσώπου της φυλής των Ινουίτ που κατοικεί στη νήσο Μπάφιν του Καναδά, στον αρκτικό κύκλο.

Ο Τζέιμς, ορφανός από μητέρα ήδη από τη γέννησή του, μεγαλώνει σε ένα αυστηρό περιβάλλον που υμνεί την αριστοκρατία και την τυποποίηση και καταπνίγει οτιδήποτε φυσικό και αυθόρμητο νιώθουν οι άνθρωποι της εποχής στη Μεγάλη Βρετανία, την τότε μεγαλύτερη αποικιοκρατική δύναμη της Οικουμένης. Κόντρα στα ήθη αυτά, ο Τζέιμς νιώθει να διαφέρει από τους υπόλοιπους και να ασφυκτιά σε αυτό το καταπιεστικό περιβάλλον. Γι' αυτό, εξάλλου επιλέγει να σπουδάσει ιατρική και χειρουργική κόντρα στις επιθυμίες του πατέρα του. 

Η ανήσυχη καρδιά του ονειρεύεται να φτερουγίσει σε άλλα ανεξερεύνητα μέρη και να γνωρίσει νέους τόπους και ανθρώπους. Η κατάλληλη ευκαιρία παρουσιάζεται όταν συστήνεται μία ναυτική αποστολή, εν έτει 1848, προκειμένου να ανακαλύψει τι απέγιναν τα μυθικά πλοία "Erebus" και "Terror" της καταραμένης αποστολής του Βρετανού εξερευνητή Τζον Φράνκλιν που εξαφανίστηκαν δίχως να αφήσουν ίχνη το 1845 στην προσπάθειά τους να βρουν το περίφημο Βορειοδυτικό Πέρασμα, διαβόητο πόθο όλων των εξερευνητών του 19ου αιώνα.

Στη νήσο Μπάφιν όμως, για την οποία έχουν βάλει πλώρη τα βρετανικά σκάφη, κατοικεί η Νανούκ και ο λαός της. Η Νανούκ είναι μία όμορφη Ινουίτ μεγαλωμένη σύμφωνα με τους νόμους της φύσης και της καρδιάς, με έναν τρόπο, δηλαδή, εντελώς διαφορετικό απ' ότι ο Τζέιμς.

Ποια θα είναι άραγε η κατάληξη όταν οι εκπρόσωποι αυτών των δύο εντελώς διαφορετικών κόσμων συναντηθούν; Θα έχει μέλλον ο αταίριαστος έρωτάς τους ή ο χωρισμός καθίσταται αναπότρεπτος;

Ο αναπάντεχος αυτός έρωτας είναι ο βασικός μυθιστορηματικός καμβάς πάνω στον οποίο η Δαλακούρα κεντάει την πλοκή του βιβλίου της και κινεί τον μύθο. "Το λουλούδι της θάλασσας" όμως είναι κάτι πολύ περισσότερο απ' ότι μία απλή δυνατή ερωτική ιστορία. Πάνω απ' όλα είναι η αντίθεση του φυσικού με τον τυποποιημένο τρόπο ζωής, των αυτοχθόνων γηγενών πολιτισμών που ζουν σε αρμονία με τη Μητέρα Φύση και των "πολιτισμένων" ανθρώπων που την καταστρέφουν, μία αντίθεση η οποία φαίνεται ολοκάθαρα στα παρακάτω αποσπάσματα:

«Οι Ινουίτ ζουν με τον φόβο του απρόσμενου, γνωρίζουν απόλυτα το αδάμαστο της φύσης, ξέρουν πως τίποτε δεν αντιστέκεται στον χρόνο, σέβονται τις αποφάσεις των πνευμάτων. Σ' έναν κόσμο μεγάλης θνησιμότητας, κατορθώνουν να αφήνουν το παρελθόν πίσω τους και μαθαίνουν να ζουν την κάθε μέρα σαν να είναι η τελευταία.»

«Τα τελευταία χρόνια ο συντηρητικό αριστοκράτης είχε εξελιχθεί σε έναν υπέρμετρα αυστηρό γέρο, με ιδέες που ανήκαν στους σκοτεινούς παρελθόντες αιώνες, όπως πίστευε ο γιος του, κληρονόμος της περιουσίας και μοναδικός απόγονος μιας μακράς δυναστείας που περηφανευόταν πως είχε ρίζες στους σταυροφόρους του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου. Οι δε πεποιθήσεις του ενθάρρυναν συντηρητικά, ξεπερασμένα και απαράδεκτα για τον γιο του κατεστημένα, όπως το δουλεμπόριο, η φεουδαρχία και η σαφής ανωτερότητα της λευκής φυλής έναντι των απολίτιστων αγρίων του νεοανακαλυφθέντος κόσμου. Κατεστημένα που έκαναν τον Τζέιμς να δυσφορεί και ταυτόχρονα να αναζητεί τρόπους προκειμένου να ξεφύγει από το υποκριτικό περιβάλλον που τον έπνιγε.»

Ο 19ος αιώνας ήταν μία μεταβατική εποχή όχι μονάχα για τη Μεγάλη Βρετανία, αλλά για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η βιομηχανική επανάσταση είχε πάρει πλέον για τα καλά τον δρόμο της, ωθώντας στη διόγκωση και την ακμή της τάξης των αστών, η φεουδαρχία, το εκκλησιαστικό κατεστημένο και η αριστοκρατία κατέρρεαν ραγδαία, ενώ νέα μεγάλα μυαλά όπως ο Δαρβίνος και ανθρωπολόγοι όπως ο Μπόας διατύπωναν "αιρετικές" για την εποχή τους απόψεις.  Η αποικιοκρατία βρισκόταν στο απόγειό της, επιτρέποντας στους εξουσιαστές λευκούς να διατυπώνουν ρατσιστικές απόψεις για τους "ευγενείς αγρίους" του υπόλοιπου πλανήτη,-απόψεις που εντάσσονταν μέσα στο πλαίσιο αυτού που αποκλήθηκε αργότερα ως κοινωνικός δαρβινισμός- και να διακηρύσσουν πανηγυρικά διαρκώς την ανωτερότητά τους έναντι των υπολοίπων φυλών.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο είναι που εστιάζει το βιβλίο της Δαλακούρα, το πιο πολυσήμαντο, πολυδιάστατο, αλλά και το πιο ώριμο απ' όλα τα μέχρι τώρα βιβλία της.

Η Αγγλία της βασίλισσας Βικτορίας, της Βιομηχανικής Επανάστασης, των εξερευνητών, του δουλεμπορίου και των αναδυόμενων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του Δαρβίνου και του Ντίκενς αποτελεί το ένα από τα δύο εκ διαμέτρου αντίθετα σκηνικά του βιβλίου. Το άλλο το αποτελούν οι παγωμένες εσχατιές του Βορρά, με τον βαρύ ληθαργικό και εξοντωτικό χειμώνα και τη γλυκύτερη άνοιξη που βλέπει ποτέ στη γη. Εδώ, στα τοπία της Αρκτικής, αναδεικνύεται όλη η ξεχωριστή περιγραφική ικανότητα και η ομορφιά του λόγου της Δαλακούρα. Ο αναγνώστης σχεδόν ακούει, καθώς γυρίζει τις σελίδες του βιβλίου το ελαφρύ τρίξιμο του πάγου και τις κραυγές των καριμπού, αισθάνεται τον παγωμένο άνεμο να χτυπάει κατά ριπές το πρόσωπό του και αγαλλιάζει η ψυχή του όταν "βλέπει" το πρώτο χορτάρι, το οποίο σηματοδοτεί το τέλος του χειμώνα, να ξεπετάγεται δειλά δειλά από τη χιονισμένη γη.

Το νερό είναι αδιαμφισβήτητα το στοιχείο που πρωταγωνιστεί στο βιβλίο, τόσο στο εξώφυλλο, όσο και στις σελίδες του, σε όλες τις μορφές του: πάγος ως στερεό, θάλασσα ως υγρό και ομίχλη ως αέριο στοιχείο.

Πέρα από το ζήτημα της διαφορετικότητας και της υποτιθέμενης ανωτερότητας των πολιτισμών, αναδύεται μέσα απλό τις σελίδες του βιβλίου και ένα δυνατό οικολογικό μήνυμα για την ομορφιά ενός κόσμου που πεθαίνει κινδυνεύοντας από την υπερθέρμανση του πλανήτη, εκείνον του αρκτικού Βορρά.

Λογοτεχνικά, η Δαλακούρα δεν αφήνει τίποτε στην τύχη. Πέρα από τις εξαίσιες περιγραφές, χρησιμοποιεί ενίοτε την προοικονομία ως μέσο για να προϊδεάσει ελαφρώς τον αναγνώστη για ό,τι θα επακολουθήσει, φιλοτεχνώντας, συγχρόνως, το πλήρες πορτρέτο των χαρακτήρων που φιλοξενεί στις σελίδες του. Το ημερολόγιο που κρατάει ο Τζέιμς στο ταξίδι του, προσφέρει μία δυνατή εναλλακτική, γεμάτη συναίσθημα, πρωτοπρόσωπη αφήγηση και ένα κρυμμένο οικογενειακό μυστικό μαζί με μια αναπάντεχη ανατροπή στην υπόθεση θα προσφέρουν ένα συγκινητικό τέλος μαζί με την ηθική κάθαρση των ηρώων, μια κάθαρση ανάλογη με εκείνη αρχαίας τραγωδίας.

Το ταξίδι που θα πραγματοποιήσει ο Τζέιμς τον απελευθερώνει- ως έναν βαθμό από τα στερεότυπα με τα οποία γαλουχήθηκε. Δε θα μπορέσει όμως ποτέ του να κατακτήσει το ελεύθερο πνεύμα της Νανούκ και να απαλλαγεί οριστικά από τον τυποποιημένο βικτωριανό εαυτό του, τον οποίο κατά βάθος απεχθάνεται, αλλά αδυνατεί, από την άλλη, να τον ξεριζώσει από μέσα του.

Η αντίθεση των δύο διαφορετικών τρόπων ζωής γίνεται ακόμη εντονότερη μέσα από την απόδοση των δύο εντελώς διαφορετικών πρωταγωνιστών, του Τζέιμς και της Νανούκ, οι οποίοι διατηρούν χαρακτηριστικά που έρχονται σε ευθεία αντίθεση με το φύλο τους: έτσι ο Τζέιμς, αν και άντρας παρουσιάζεται τρυφερός και συναισθηματικός με μία λεπτότητα τρόπων και συναισθημάτων η οποία προσιδιάζει περισσότερο σε θηλυκό, ενώ η Νανούκ, παρά το αδύναμο φύλο της, εμφανίζεται ως μία ιδιαίτερα δυναμική και ισχυρή προσωπικότητα, η οποία μάλιστα πηγαίνει και για κυνήγι με τους άντρες της φυλής της. Η πραότητα του Τζέιμς και η δυναμικότητα της Νανούκ έρχονται σε ευθεία αντίθεση τόσο μεταξύ τους, όσο και με το φύλο των ηρώων. Αν μη τι άλλο, κανονικά οι ρόλοι θα έπρεπε να είναι ανεστραμμένοι, η Δαλακούρα όμως έχει ήδη δείξει από τα προηγούμενα βιβλία της, τόσο με τη Ρόζα στο "Λιμάνι των χαμένων γυναικών", όσο και με τη Ζωή στη "Θράσσα" την ξεκάθαρη προτίμησή της στους γυναικείους δυναμικούς χαρακτήρες-όπως άλλωστε είναι και η ίδια.

Εν κατακλείδι, όλη η μυστηριακή ομορφιά του παγωμένου Βορρά με τα πανέμορφα λευκά τοπία του, αλλά και η μονολιθικότητα της Βικτοριανής Αγγλίας περιέχονται σε αυτό το χειμωνιάτικο βιβλίο, το οποίο μπορεί να μιλάει για ένα λουλούδι της θάλασσας αλλά  προορίζεται αναντίρρητα να γίνει το λουλούδι της καρδιάς μας.