Βιβλίο Λιμπερτάλια
Συγγραφέας Ουρανία Τουτουντζή
Κατηγορία Ιστορικό μυθιστόρημα
Εκδότης Πνοή
Συντάκτης-ρια Αναστασία Δημακοπούλου

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

«Ένα ρομαντικό λεύκωμα μιας άλλης εποχής…», με αυτή τη φράση θα χαρακτήριζα το εξώφυλλο του βιβλίου «Λιμπερτάλια» της Ουρανίας Τουτουντζή, από τις εκδόσεις Πνοή.

Στο οπισθόφυλλο, το βλέμμα πέφτει στις λέξεις «πειρατική ουτοπία». Τι κοινά γνωρίσματα μπορεί να έχει όμως, ο ρομαντισμός και η πειρατεία;

Αν αναλογιστούμε, ότι ο ρομαντισμός διέπεται από το συναίσθημα, τον αυθορμητισμό και το ελεύθερο πνεύμα, ανατρέχοντας στην πειρατική κουλτούρα, στα ήθη και τις αντιλήψεις των πειρατών, μαθαίνουμε ότι, η ελευθερία της σκέψης, η μη υποταγή σε στερεότυπα και κοινωνικές νόρμες, η επικράτηση μίας δημοκρατικής μορφής διακυβέρνησης, με τον λαό να δημιουργεί νόμους και ν' αποφασίζει  ομόφωνα, είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της πειρατικής πολιτείας της Λιμπερτάλια.

«Η Λιμπερτάλια δεν ήταν συνηθισμένη ευρωπαϊκή κοινωνία των καιρών. Ήταν ό,τι περισσότερο φοβήθηκε η Ευρώπη»

Ενώ ενδιαφέρον έχει και η άποψη του Όσκαρ Ουάιλντ «ένας χάρτης που δεν συμπεριλαμβάνει την ουτοπία, δεν αξίζει να του ρίξεις ούτε μια ματιά».

Διανύουμε τον 17^ο αι. στη Γαλλία.

Μία εποχή  απόλυτου δογματισμού σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής. Το μοναρχικό πολίτευμα κυριαρχεί στην Ευρώπη, με τη Γαλλία ν' αποτελεί τον μεγαλύτερο εκπρόσωπό του.

Στην αρχή του βιβλίου ο αναγνώστης εισέρχεται σ' ένα ζοφερό σκηνικό απόλυτου τρόμου. «Ο μαύρος θάνατος», η πανώλη εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα, θερίζοντας ζωές, απλώνοντας τις μαύρες φτερούγες της έως και το Ετουάλ της Μασσαλίας.

Η συγγραφέας αναπαριστά με ρεαλισμό την τραγικότητα της κατάστασης που επικρατεί, τις συνθήκες εξαθλίωσης που πλήττουν τους δρόμους της πόλης του Ετουάλ, με τα θύματα της πανώλης ν' αυξάνονται με ταχύτατους ρυθμούς. Ο αναγνώστης ευαισθητοποιείται, δε μένει απαθής -δεδομένης και της σημερινής πανδημίας- μπροστά στη μακάβρια περιγραφή των δεινών, που σκορπά η βουβωνική πανώλη.

Η 14χρονη Σιμπίλ εκ του ελληνικού ονόματος Σίβυλλα (=η γυναίκα με μαντικές ιδιότητες), αντικρίζει τη φρίκη από το παράθυρο του σπιτιού της. Ο γιατρός πατέρας της Νικολά, με μεγάλη συναίσθηση ευθύνης και συνέπεια, αγάπη για τον συνάνθρωπο, φροντίζει όσο είναι δυνατόν ν' ανακουφίσει, όσους προσβάλλονται από την ασθένεια, ενώ είναι από τους ελάχιστους γιατρούς που δεν εγκαταλείπουν την πόλη τους, ούτε δειλιάζουν μπροστά στο θηρίο της πανώλης. Το ερευνητικό του πνεύμα, η άρνηση κάθε δογματικής αντίληψης και η συνήθεια να εκφράζει τις απόψεις του με βάση τη λογική, δεν τον καθιστούν συμπαθή στις τοπικές αρχές. Αποτέλεσμα της στάσης του αυτής είναι να συλληφθεί και να κατηγορηθεί ως αιρετικός.

Μετά την καταδίκη του πατέρα της, η 19χρονη πλέον Σιμπίλ, κινδυνεύοντας και η ίδια να κατηγορηθεί για ασέβεια, αποφασίζει να εγκαταλείψει τη Μασσαλία, να ταξιδέψει στη θάλασσα που λατρεύει, προς αναζήτηση μιας διαφορετικής, ελεύθερης ζωής που δεn θα υπαγορεύεται από την απόλυτη προσήλωσή της σε θρησκευτικά δόγματα και την πολιτική εξουσία.

Η ιδιότυπη σχέση της Σιμπίλ με τη θάλασσα, αλλά και η δίψα της για ταξίδια και περιπέτεια, θα οδηγήσουν τα βήματά της στο λιμάνι της Μασσαλίας. Εκεί, ο πιστός της φίλος Ζακί, καταπνίγοντας το ασίγαστο ερωτικό πάθος που τρέφει για την ίδια, θα τη βοηθήσει να επιβιβαστεί στον «Ολλανδικό Θαλασσοπόρο». Η εκπλήρωση ενός ονείρου, αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά για τη Σιμπίλ. Μέσα από τη συναναστροφή της με το πλήρωμα του πλοίου, άνθρωποι ανοιχτόκαρδοι και δοτικοί, αλλά και από την περιπλάνησή της στον υδάτινο, όσο και μαγικό κόσμο της θάλασσας, νιώθει να την τυλίγει μία ζεστή, μυστηριακή ατμόσφαιρα μέσα στην οποία, οτιδήποτε άπιαστο μοιάζει αληθινό, οτιδήποτε οραματίστηκε δεν αποτελεί εξιδανίκευση, αλλά πραγματικότητα!

Ο δρόμος που ανοίγεται μπροστά της θα της προσφέρει το ιδανικό καταφύγιο, σ' ένα νησί, τη Λιμπερτάλια. Πρόκειται για μία πειρατική ουτοπία, την οποία οραματίστηκε και ίδρυσε, ο Γάλλος καπετάνιος Τζέιμς Μισόν, με τους συντρόφους του πειρατές, που δεν υπόκεινται σε καμία θρησκεία, αλλά υπήρξαν αρνητές κάθε πολιτικής ιδεολογίας, οι γνωστοί ρενεγκάτο ή αρνησίθρησκοι. Ένας άνθρωπος που η ευγενική φύση του, η σταθερότητα του χαρακτήρα του, το πάθος του για δικαιοσύνη, τον καθιστούσαν την «ψυχή» της Λιμπερτάλια.

Μύθος της εποχής του διαφωτισμού ή αντιληπτή πραγματικότητα;

Αν και η ύπαρξη της ιδανικής αυτής κοινωνίας περιγράφεται στο βιβλίο, «Γενική Ιστορία των Πειρατών», ωστόσο αμφισβητείται και θεωρείται κατασκευασμένη, ένα μείγμα πραγματικότητας και μυθοπλασίας. Και μόνο τ' όνομα Λιμπερτάλια, μία δίκαιη κοινωνία, ένα καταφύγιο ελευθερίας, με ελεύθερους κατοίκους, τους αυτοκαλούμενους Λίμπερι, ήταν κόκκινο πανί για την Ευρώπη της εποχής εκείνης, «που άλλο δε γνώριζε από το να καίει και να μισεί κάθε τι το διαφορετικό απ' όσα η ίδια αναγνώριζε και αποδεχόταν».

Στη Λιμπερτάλια, η Σιμπίλ βρίσκει το πραγματικό της εαυτό, ανακαλύπτει την ομορφιά και τη χαρά να συναναστρέφεται με αληθινούς ανθρώπους, την αγνότητα, την απόλυτη ελευθερία, μεθάει με έναν έρωτα αγνό, απαλλαγμένο από κανόνες και νόρμες, αισθάνεται να ζει με όλο της το είναι,  ό,τι περισσότερο είχε ονειρευτεί! Απολαμβάνει να προσφέρει στα μέλη της κοινότητας, αξιοποιώντας τις ιατρικές γνώσεις, που τις είχε μεταλαμπαδεύσει ο πατέρας της και να βλέπει τα χαμόγελα ευγνωμοσύνης και  την ασφάλεια που τόσο ποθούν, στα πρόσωπά των κατοίκων της.

Η ομαλή οργάνωση της κοινότητας των Λίμπερι, στηριζόταν στην ανιδιοτελή προσφορά χωρίς χρηματικά ανταλλάγματα, την αλληλεγγύη και τον αλληλοσεβασμό. Αν και τα μέλη της -Γάλλοι, Εγγλέζοι, Ολλανδοί, Αφρικανοί, Πορτογάλοι- συγκροτούσαν μία πολύχρωμη κοινότητα, ωστόσο υπήρχε ισότητα, όλοι είχαν τα ίδια δικαιώματα, ανεξαρτήτου κοινωνικής τάξης, εθνικότητας και χρώματος.

«Ιδρύσαμε αυτή την πολιτεία με ανθρώπους που έλεγαν ότι πιστεύουν στη δικαιοσύνη και στις αγνές, ανθρώπινες σχέσεις. Κάποιοι απ' αυτούς, ήταν άνθρωποι κυνηγημένοι, που δεν είχαν που αλλού να πάνε, κάποιοι ήταν πειρατές, που όμως έγιναν πειρατές από τη λαχτάρα τους για μια ζωή αλλιώτικη και όχι επειδή αγαπούσαν τη βία…»

«...τα ίδια πειρατικά πλοία, τόσο της Λιμπερτάλια, όσο και κάποιων άλλων πειρατικών πολιτειών, όταν ταξίδευαν, ήταν κάτι σαν πλωτές δημοκρατίες, όπου κάθε μέλος του πληρώματος, ανεξαρτήτου της καταγωγής του, είχε λόγο και δυνατότητα να καταλάβει υπεύθυνες θέσεις…»

Τον πληθυσμό της Λιμπερτάλια, ως επί το πλείστον, αποτελούσαν πειρατές όλων των ευρωπαϊκών εθνών, καθώς και σκλάβοι, που ανακάλυπταν στ' αμπάρια των καταληφθέντων πλοίων. Τους χάριζαν την ελευθερία τους, καθώς ήταν απαράβατη αρχή τους να μην παίρνουν αιχμαλώτους. Όποιος παραβίαζε το δικαίωμα της ελευθερίας, δεν είχε καμία θέση στην κοινότητα. Πολλοί από αυτούς δέθηκαν με τη γη, έγιναν αγρότες διατηρώντας φιλικές σχέσεις με τους ντόπιους της περιοχής, ενώ άλλοι δεν μπορούσαν ν' απαρνηθούν το υγρό στοιχείο συνεχίζοντας τα θαλάσσια ταξίδια.

Βλέπουμε την πρόθεση της συγγραφέας να μας κάνει συμμέτοχους των συζητήσεων των πρωταγωνιστών, αναφορικά με το, αν καταφέρουν στο σύνολό τους, να διατηρήσουν αγνό και άσπιλο το όραμα για μία αμόλυντη δημοκρατία και κατά πόσο ήταν άξιοι εμπιστοσύνης, ώστε να υπηρετήσουν ύψιστες αξίες, όπως αυτές, της ελεύθερης έκφρασης, της ισότητας και της δικαιοσύνης! Ο λόγος είναι φορτισμένος συναισθηματικά, δημιουργεί μία ένταση, προκαλεί τον αναγνώστη να διερευνήσει σκεπτόμενος τα ερωτήματα που τίθενται, ενώ το ευγενικό ύφος αποκλείει δογματισμούς και απολυτότητα.

Μάλιστα, ο συμβολικός παραλληλισμός της ιδανικής κοινωνίας με τη μαύρη ορχιδέα, ένα λουλούδι τόσο σπάνιο στην περιοχή -οι ιθαγενείς υποστήριζαν ότι φύτρωνε μία φορά στα εκατό, ίσως και στα χίλια χρόνια- όσο και η ελευθερία της έκφρασης που χαρακτήριζε την Ευρώπη της εποχής εκείνης, είναι ένας ευφυέστατος τρόπος να προσδώσει στοχασμό στην ατμόσφαιρα, βάζοντας τον αναγνώστη μέσα στο κείμενο.

Τέλος, θα ήθελα να πω ότι τη «Λιμπερτάλια» της Ουρανίας Τουτουντζή την αγάπησα τόσο πολύ!! Έμενε να είναι για μένα ένα αξέχαστο ταξίδι σε ανεξερεύνητους προορισμούς, που συνδυάζει δημιουργική φαντασία και έμπνευση, ένα πολύπλευρο και πολύχρωμο ταξίδι που πραγματικά θα σας συναρπάσει!