Βιβλίο Καπράγια
Συγγραφέας Πέμη Γκανά
Κατηγορία Κοινωνικό μυθιστόρημα
Εκδότης Πνοή
Συντάκτης-ρια Τόλης Αναγνωστόπουλος

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Ρομίνα, Αντονίνα, Στέλλα, Γιολάντα, Κάπτα - Μπαρτόλο, Νινούτζα, Αγκοστίνο, Ρεντζίνα, Μάριο, Μαριάντζελα, Ερμίνα, Σέρτζιο είναι οι ήρωες αυτού του τραγικού παραμυθιού. Ναι, ένα ιστορικό παραμύθι. Αλήθεια πόσα από τα παραμύθια που μας έλεγαν όταν ήμασταν μικροί ήταν χαρούμενα ή είχαν αίσιο τέλος; Ξεμπέρδευαν με ένα «ζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα» νομίζοντας ότι έτσι θα εξωράιζαν το σύνολο του παραμυθιού.

Η συγγραφέας τοποθετεί τη δράση στην Καπράγια, ένα νησάκι στο Τοσκανικό αρχιπέλαγος, το 1914, λίγο πριν την έναρξη του Ά Παγκόσμιου Πόλεμου. Ή πιο σωστά η συγγραφέας έζησε και ζει εκεί για να διηγηθεί την ιστορία της. Εντυπωσιακή η ενσωμάτωσή της στον τόπο της αφήγησης. Περιγράφει με απλότητα και ελεγχόμενη λυρικότητα- όπου χρειάζεται- τα ήθη και τα έθιμα, τους συμπεριφορικούς κανόνες, το ντύσιμο ακόμα -ακόμα και τα ειδικά σκεύη για μαγείρεμα.

Με μοναδική αφηγηματική δεινότητα, έρευνα και σίγουρα πολύ διάβασμα, κατάφερε να γίνει μία από αυτούς τους ξεχωριστούς και συνάμα περίεργους κατοίκους του νησιού. Που τελικά δεν είναι νησί αλλά «ένας κακορίζικος βράχος, ένας φάρος σβηστός που τσακίζονται καράβια, όνειρα, σχέδια και ελπίδες».

Η ανάπτυξη της ιστορίας θα έλεγα ότι ακολουθεί μια γραμμικότητα και τα όποια απαραίτητα μπρος-πίσω δεν κουράζουν, αντίθετα εξυπηρετούν τη ροή της.

Η Γκανά επιλέγει ένα λογοτεχνικό τέχνασμα αυτό της εγγαστρίμυθου. Ενώ η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη παρεμβάλει τους μονολόγους και τις φωνές μέσα από τη Ρομίνα για να εκτινάξει την πλοκή όπου φρενάρει και να αποδώσει καλύτερα το δράμα της οικογένειας από γενιά σε γενιά.

Με μότο το «Βράχο, βράχο τον καημό μου» ξεδιπλώνει όλες τις πτυχές αυτής της ιστορίας χωρίς να θέλει να «φιλέψει με το κατιτίς του» τον αναγνώστη ούτε να τον «γλυκάνει» με ένα happy end.

Εκεί που όμως δίνει ρεσιτάλ και τον δένει «ναυτικό κόμπο», είναι όταν αναφέρεται σε ναυτικούς όρους, ανέμους, παραγγέλματα και ειδικές εργασίες στα καράβια. Έτσι χαλαρώνει λίγο την ατμόσφαιρα με λίγο κρασί, λίγη θάλασσα και τον κάπταν Μπαρτόλο που μόνο στη θάλασσα μπορεί να είναι ο εαυτός του.

Με μια ατμόσφαιρα ομιχλώδης, καταθλιπτική και μαύρη όπου το φως δεν μπορεί να βρει δίοδο. Με μόνη διέξοδο τη θάλασσα. Για τους άνδρες το να μπαρκάρουν για μακρινά ταξίδια και για τις γυναίκες απλά να φύγουν να ζήσουν μια καλύτερη ζωή μακριά από το καταραμένο μέρος. Με αυτά τα δεδομένα οι γυναίκες «rule the land» αφού οι άνδρες είτε είναι στα καράβια είτε οι εναπομείναντες έχουν κουσούρια ή αναπηρίες.

Όλοι όσοι όμως μένουν πίσω είναι δέσμιοι θρησκευτικών φραγμών, λαϊκών δοξασιών και προλήψεων. Ακόμα και τα παιδιά που γεννιούνται, είναι κακορίζικα, άρρωστα και σημαδεμένα πνίγοντας κάθε μελλοντική ελπίδα για τις νέες γενιές και τον τόπο.

Κύριο χαρακτηριστικό όλων η σιωπή. Σε θέματα που δεν μπορούσε να συλλάβει εκείνη την εποχή ο ανθρώπινος νους, ούτε καν η επιστήμη, καλό είναι να μην ανοίγεσαι, μην βγει παραέξω το κακό. Όταν μάλιστα μιλάμε για ψυχικές ασθένειες που τότε αντιμετωπίζονταν με το δίπτυχο «μάγισσα-στην πυρά».

«Δαιμονικά, παντού δαιμονικά, μας κατατρέχουν από παλιά. Είναι καταραμένο το αίμα της οικογένειάς μας και πάει από μάμα σε κόρη. Καμιά μας όμως δεν έσπασε τη σιωπή, και ο δαίμονας κρύβεται. Αλίμονο αν σπάσει η σιωπή.»

Λίγοι ευημερούν στον τόπο αυτό, λίγοι χαίρονται, όλοι σχεδόν όμως ονειρεύονται το φευγιό τους. Όλοι εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων. Μετρημένοι στα δάκτυλα αυτοί με κύριο χαρακτηριστικό τους, τι άλλο; Τον έρωτα που δεν καταλαβαίνει από προλήψεις, γεγονότα και επιδημίες. Με πρώτο και καλύτερο το γιατρό Σέρτζιο που είναι όλα για αυτόν στρωμένα μια χαρά, εκτός Καπράγια. Αφήνει όμως «το δημοσιουπαλληλίκι» της καριέρας, του γάμου και των ευοίωνων συνθηκών για να ρισκάρει για αυτό που προστάζει η καρδιά του. Αλλά σε αυτόν τον βράχο μην ψάχνετε για νικητές. Μην ποντάρετε σε κανένα στοίχημα τύπου νικητές-ηττημένοι. Οι δεύτεροι έχουν δυνατή ομάδα, παίζουν εντός έδρας και έχουν τη διαιτησία και την εκκλησία (όχι το Θεό) με το μέρος τους.

Μοναδικό ίσως αουτσάιντερ που κατατροπώνει τα προγνωστικά και κάνει «γκανιάν» η Στέλλα. Αυτή που από γυναίκα δούλα μεταμορφώνεται σε γυναίκα-δηλητήριο και θριαμβεύει κουνώντας στο τέλος μαντήλι.

Έχουν γράψει πολλοί πως η Γκανά έχει μια λογοτεχνικότητα και μια ξεχωριστή γραφή. Ισχύει σε μεγάλο βαθμό. Όμως το βασικό συστατικό των εξαιρετικών μυθιστορημάτων που παραδίδει, είναι κάτι απλό που ξεχωρίζει τους καλούς συγγραφείς από αυτούς που γράφουν καλές ιστορίες. Η εργατικότητα, η υπομονή κι η επιμονή σε βαθμό κακουργήματος θα έλεγα. Τρομακτική δουλειά. Οικοδομή με μυστρί και καλέμι αλλά και διακόσμηση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου. Προσεκτικά από όροφο σε όροφο μέχρι να φτάσει ρετιρέ και να κορυφώσει την αφήγησή της. Με συναίσθηση ότι γράφει ιστορικό παραμύθι με κοινωνική και αστυνομική χροιά οπότε οφείλει να γίνει είλωτας.

Δικαίωμα στην απελευθέρωση των ειλώτων στα αρχαία χρόνια είχε μόνο η Απέλλα. Την Γκανά μπορούν να την απελευθερώσουν και να την κατατάξουν μάλιστα ψηλά, όπως της αξίζει, ως «Πατρίκιο λογοτέχνη», μόνο οι αναγνώστες.

Αναζητήστε τη γραφή της.