Βιβλίο Αντέτι
Συγγραφέας Μαρία Πρινάρη - Καρκαβατσάκη
Κατηγορία Κοινωνικό μυθιστόρημα
Εκδότης Πνοή
Συντάκτης-ρια Αναστασία Δημακοπούλου

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Όταν στα βιβλία καθρεφτίζεται η στυγνή όψη μιας πραγματικότητας, που υπερβαίνει τα ανθρώπινα όρια, όταν αντικατοπτρίζονται με απτά γεγονότα, χαρακτηριστικές και πρωτόγνωρες για τα σημερινά δεδομένα, εκφάνσεις της κρητικής ιδιαιτερότητας, τότε μιλάμε για βιβλία αυθεντικά και βγαλμένα από την ίδια την ζωή!

Τέτοιο βιβλίο είναι το Αντέτι της συγγραφέας Μαρίας Πρινάρη-Καρκαβατσάκη από τις εκδόσεις ΠΝΟΗ. Τόσο επίκαιρο (με αφορμή τη διπλή στυγνή δολοφονία, στα Ανώγεια Ρεθύμνου της Κρήτης) αλλά και διαχρονικό, καθώς λειτουργεί σαν απόηχος μίας κουλτούρας ιδιότυπης, ενός απαρχαιωμένου ποινικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης, που προβλέπει την τιμωρία του δράστη με ποινή, που έπρεπε να είναι ανάλογη σε είδος και βαρύτητα με το κακό που αυτός διέπραξε.

Η θέσπιση αυτής της αρχής της ανταπόδοσης ή αντεκδίκησης, λειτουργεί ως θρησκευτική επιταγή με κύρος και ισχύ και πρέπει να βρίσκει δέσμιους και κοινωνούς τα μέλη της κοινωνίας, που την υπηρετούν. Στην Κρήτη ιδιαίτερα, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ανατολική Μεσογείου, η μορφή αυτή απονομής δικαιοσύνης εμφανίζεται ως νόμος του κράτους.

Όλα τα παραπάνω, συνθέτουν το Αντέτι, τα ήθη και τις συνήθειες, τους άγραφους νόμους και τις εθιμοτυπικές παραδόσεις, που εκτελούνται με τρόπο τελετουργικό, αναβιώνουν ακόμη και σήμερα, καθώς αποτελούν σημαντικό κομμάτι πολιτιστικής κληρονομιάς και σφραγίζουν τον λόγο τιμής ανθρώπων, που πιστεύουν- όσο παράλογο και αν ακούγεται αυτό στις μέρες μας- ότι «την εκδίκηση πρέπει να την παίρνει κάθε άνδρας με τη χέρα του», όπως χαρακτηριστικά γράφει η συγγραφέας.

Στον αντίποδα της βεντέτας, του φόνου δηλαδή, που γεννιέται από τη δίψα για αντεκδίκηση, βρίσκεται ο σασμός, το θετικό στοιχείο της κρητικής κουλτούρας.

Ο σασμός, που προέρχεται από την λέξη «σάζω» που σημαίνει διορθώνω, φτιάχνω, είναι ένα “αντέτι”, ένας άγραφος νόμος, που έρχεται ως συνέπεια της προσπάθειας συμβιβασμού των αντιφρονούντων. Αποτελεί μία πράξη πολιτισμού, που απαιτεί τον σεβασμό και την αποδοχή όλων. Εφαρμόζεται με συντεκνίες και κουμπαριές που σκοπό έχουν να καταλαγιάσουν τα πνεύματα και να ελαφρύνουν το κλίμα αντεκδίκησης. Άτομα γηραιότερα, υψηλού κύρους στην τοπική κοινωνία, με ορθή κρίση και λογική που εμπνέουν εμπιστοσύνη και σεβασμό στο κοινωνικό σύνολο, αναλαμβάνουν το ρόλο του συμβιβαστή και παρεμβαίνουν ως «μεσίτες», προκειμένου ν' αμβλύνουν τις διαφορές και να συμφιλιώσουν τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Κατά μία έννοια λειτουργούν σαν «πυροσβέστες» στην εκάστοτε περίπτωση που μπορούσε να εξελιχθεί σε παρανάλωμα του πυρός. Ένα φυσικό χάρισμα είναι ο σασμός, προσόν, ανθρώπων σεβάσμιων, με μεγάλα αποθέματα υπομονής, πειθούς και ψυχραιμίας.

Μέσα από πολύχρονη και ανελλιπή έρευνα ηθογραφικών βιβλίων της κριτικής κουλτούρας, αλλά και διηγήσεις ατόμων που έδωσαν το προσωπικό τους στίγμα πάνω σ' ένα θέμα λεπτό και ευαίσθητο, η Μαρία, γοητεύει τον αναγνώστη, καθώς απεικονίζει με ζωηρότητα και ενάργεια την πορεία ζωής τριών γενεών ανθρώπων, που ενεπλάκησαν σε αντεκδικήσεις, παρασύρθηκαν, βιώνοντας τον πόνο, την απόρριψη και τον εκτοπισμό. Γιατί το κόστος του σασμού απαιτεί βαρύ αντίτιμο, ερμηνεύεται σε αυταπάρνηση και προσωπικές θυσίες, βάζοντας στην άκρη την περηφάνια και τον εγωισμό των αντιφρονούντων.

Δε θα επεκταθώ σε λεπτομέρειες της πληθώρας των ανθρώπινων συγκινητικών ιστοριών που, με τόσο γλαφυρό τρόπο αναπαριστά η Μαρία. Θ΄ αρκεστώ ν' αναφέρω όμως αυτό: τελειώνοντας το Αντέτι ένιωσα αυτήν την ψυχική πληρότητα που βιώνει κάποιος, όταν επισκέπτεται έναν τόπο με πλούσια ιστορία, έναν τόπο φυσικού κάλλους και άγριας ομορφιάς, όπως αυτό της «Κραταιής» γης και μαγεύεται από τα ακούσματα, τις εικόνες, τις ομορφιές του κρητικού τοπίου και τις μυρωδιές που απελευθερώνει η εύφορη κρητική γη.

Οι ήρωες του βιβλίου χαρτογραφούνται από την συγγραφέα, ως δυναμικοί και ολοκληρωμένοι χαρακτήρες. Πάνω απ' όλα όμως είναι αυθεντικοί και προσιτοί στον αναγνώστη. Βιώνουν δύσκολες καταστάσεις, καθώς καλούνται να πάρουν αποφάσεις και να υπερπηδήσουν αρκετά εμπόδια. Βλέπουμε να παρασύρονται από το πάθος υποταγής σ' εθιμικά πρότυπα, δρώντας αλόγιστα, αναγνωρίζουν όμως σε βάθος χρόνου τα λάθη και τις αδυναμίες τους, δείχνουν μεγάλο ψυχικό σθένος, προκειμένου να έρθουν σ' ένα συμβιβασμό, παραμερίζοντας το προσωπικό τους εγώ, με μία αξιοπρέπεια και δυναμική που αποδεικνύει το μεγαλείο της ανθρώπινης ψυχής!

Η ωριμότητα και η καθαρότητα στη γραφή της συγγραφέας είναι εμφανέστατα βελτιωμένη.

Η Μαρία με το βιβλίο της σαγηνεύει τον αναγνώστη, με την απλότητα και την αυθεντικότητα του λόγου, ο οποίος ζωντανεύει με την κρητική ντοπιολαλιά, την εικονοπλασία που ενεργοποιεί τη φαντασία, προδίνοντας ζωηρότητα και αμεσότητα.

Το πάντρεμα της μυθοπλασίας και αληθινών καταστάσεων σίγουρα είναι η τέλεια συνταγή για ένα επιτυχημένο μυθιστόρημα. Όταν γίνεται όμως, μ' έναν τρόπο καθαρό και όχι χάριν εντυπωσιασμού, ώστε, να είναι σε θέση και ο αναγνώστης να ταυτιστεί με τους ήρωες, να κατανοήσει τα προτερήματα και τα ελαττώματά τους, ν' αντιληφθεί τα πράγματα από την δική τους οπτική, να τους νιώσει, τότε μιλάμε για δημιουργικότητα και επιτυχία αυτής της συνταγής.

Τελειώνοντας το Αντέτι, αισθάνθηκα το πλήθος όλων αυτών των αντικρουόμενων συναισθημάτων, που γεννιούνται κάθε φορά, που ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας, εισχώρησα στις ψυχές των ηρώων του, ψηλαφώντας την προσωπική τους αγωνία για την αναζήτηση της αλήθειας. Διδάχθηκα για μια ακόμη φορά, πως η αυταπάρνηση, η αξιοπρέπεια και η υπερηφάνεια, είναι αξίες αναμφισβήτητες και αδιαπραγμάτευτες.

Ένα συναρπαστικό ταξίδι είναι το Αντέτι της Μαρίας Πρινάρη-Καρκαβατσάκη. Ένα ταξίδι που θα μείνει χαραγμένο στην σκέψη και θα φωλιάσει στην μνήμη κάθε αναγνώστη!