Βιβλίο Ένας από μας
Συγγραφέας Νούλη Τσαγκαράκη
Κατηγορία Διηγήματα
Εκδότης Πνοή
Συντάκτης-ρια Τόλης Αναγνωστόπουλος

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Σε μια κοινωνία που «βράζει» και προσπαθεί να βρει τα πατήματά της μετά την είσοδο αλλά και εγκατάσταση μεταναστών, η κα Νούλη Τσαγκαράκη με τα εξαιρετικά διηγήματά της, προσπαθεί να κρατήσει άγρυπνη την ανθρωπιά και το ενδιαφέρον μας για μια καλύτερη ζωή συλλογικά. Μέσα στην οχλαγωγή, στο «δόκανο της κρίσης», ψάχνει απεγνωσμένα για ανθρώπους.

Ο πόνος, η ατομική και κοινωνική υποβάθμιση, οι δυσκολίες μιας συλλογικής επιβίωσης σε ένα κοινωνικό οικονομικό περιβάλλον που παρακμάζει, περιγράφονται με γλαφυρό και ρεαλιστικό τρόπο από τη συγγραφέα, η οποία όμως προχωράει και ένα βήμα παραπέρα. Δεν καταγράφει απλά, δε στηλιτεύει, δεν ψάχνει τις αιτίες. Διεισδύει μέσα στο ανθρώπινο δράμα που εξελίσσεται δίπλα μας, στην ψυχοσύνθεση αυτών των ανθρώπων ,τοποθετεί μια κάμερα στραμμένη στα πρόσωπα, στα μάτια τους, μας τοποθετεί πλάι τους. Έτσι δεν μπορούμε να προσπεράσουμε, να κάνουμε τα γνωστά σλάλομ όταν βλέπουμε τη δυστυχία μπροστά μας. Σηκώνει πρώτη το λάβαρο της δικής της αντίστασης, για να ξυπνήσει συνειδήσεις «σε ένα κόσμο ρακένδυτης ρευστότητας», με το να χειρίζεται τους ήρωες των ιστοριών της ως δρώντες και όχι παθητικούς. Σε κάθε διήγημα οι πρωταγωνιστές κάνουν μια πράξη αντίστασης όχι μόνο απέναντι στην κοινωνία αλλά και απέναντι στον σκληρότερο αντίπαλο: τον ίδιο τους τον εαυτό. Αναζητούν αξίες όπως αξιοπρέπεια, περηφάνια, αυτοσεβασμό, αγάπη, ελευθερία από προσωπικά και κοινωνικά δεσμά.

Στο πρώτο διήγημα «Μόνο να μ’ έβλεπε», ο πατέρας ανεβαίνει σε στύλο σε μια διαδήλωση για να τον δει ο γιος του που συνέχεια του λέει «Πότε θα με κάνεις περήφανο πατέρα;». Με αυτή την πράξη δεν αισθάνεται πλέον λίγος αλλά αντίθετα πολύς για το γιο του αλλά και για τον εαυτό του.

Στο «Ήρωας Γιαλαντζί» ο Νικόλας γίνεται -έστω και μέσω των αναρτήσεών του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης- ήρωας. Χρόνια βολεμένος και στάσιμος. περίμενε τη στιγμή καθώς από μικρός όταν η μάνα του των ρωτούσε τι θα γίνει όταν μεγαλώσει αυτός απαντούσε: «Ήρωας». Και ας το πληρώνει τώρα με τη ζωή του.

Στο «Περηφάνια» o Αμάρ παρά την πείνα του δεν δέχεται να γελοιοποιηθεί μπροστά στους ρατσιστές-ντόπιους για ένα κομμάτι κρέας. Προτιμά να πάρει από τα αποφάγια και να κρατήσει την αξιοπρέπειά του.

Στο «Ένας από εμάς» η δασκάλα Άννα αντιστέκεται σθεναρά στην ιδέα να εγκαταλείψουν τη γειτονιά επειδή γέμισε αλλοδαπούς. Δεν τα παρατάει γιατί «οι αλλοδαποί καταλαμβάνουν το χώρο που τους αφήνουμε». Αν και στην αρχή νιώθει πως δεν μπορεί να βοηθήσει εκπαιδευτικά τα παιδιά των μεταναστών, μόλις καταλαβαίνει το δράμα τους, εντείνει τις προσπάθειές της φτάνοντας στο σημείο στην ουσία να «υιοθετήσει» ένα από αυτά που μένει παρατημένο από τη μητέρα του.

Στα «Λησμονημένα» η μουσική και η αγκαλιά ενός νέου ζευγαριού παρακινεί το Διονύση να αναθεωρήσει τη στάση του στη ζωή . «Τόση ομορφιά και εμείς σπαταλάμε τη ζωή μας μέσα στην ασχήμια» λέει. Νιώθει μετά από καιρό ευτυχία ψιθυρίζοντας το «Σ’ αγαπώ» στη γυναίκα του.

Αλήθεια που βρίσκεται η ευτυχία; Σίγουρα όχι ασφαλισμένη στους τοίχους ενός σπιτιού. Οι περισσότεροι από εμάς μοιάζουμε ναυαγισμένοι ως άλλοι Ρωβινσώνες όχι όμως σε έρημο νησί. Οι πόλεις σφύζουν από κόσμο οι ψυχές όμως ερημώνουν. Τουλάχιστο ο ναυαγός έχει ορίζοντα ένα πελώριο ωκεανό και όχι τα ντουβάρια.

«Περνάει η ζωή και εμείς τη χάνουμε».
«Δεν τη ζούμε τη ζωή την εξαργυρώνουμε».

Νομίζουμε πως η ευτυχία συνδέεται με τα προϊόντα και την κατανάλωση. Όταν βαρεθούμε ή καταναλώσουμε πολύ θα αγοράσουμε άλλη.

Μέσα από τα διηγήματα η ευτυχία ξεπηδάει από ένα ηλιοβασίλεμα , ένα παρτέρι με λουλούδια, το γέλιο των παιδιών, ένα χορό. Από μια βραδιά με φίλους χωρίς γκουρμεδιές αλλά με πίτσες και μπίρες. Από μια μουσική, «ένα έρωτα με χρέη» ακόμα και από « κωλόχαρτα και ένα μπουκάλι χλωρίνη».

Σε όλα τα διηγήματα οι ήρωες αγωνίζονται να ξανακερδίσουν τη χαμένη τους αξιοπρέπεια και περηφάνια. Άλλες φορές το πετυχαίνουν δίνοντας οξυγόνο στον εαυτό τους αλλά και μαθήματα ζωής στους αρχικά καχύποπτους γύρω τους. Άλλες όχι, αλλά ο αγώνας μετράει, αν και κάποιες φορές με όχι ηθικά και νόμιμα μέσα. Τότε είτε τιμωρούν τον εαυτό τους όπως ο Στέλιος στο «Δεν έπρεπε να γίνει έτσι», είτε δέχονται ως θεία δίκη την εκδίκηση των άλλων όπως ο Λίμπαν στην «Εκδίκηση».

Εμείς οι άλλοι πως τους αντιμετωπίζουμε; Με προκατάληψη, αδιαφορία και από μακριά. «Είμαι τόσο αδιάφορη ή τόσο εγωίστρια;» αναρωτιέται η Δώρα στο «Χαφέζ».

Δεν πλησιάζουμε κοιτάμε από απόσταση. Νομίζουμε πως είμαστε ευτυχισμένοι; Επειδή απλά σταθήκαμε πιο τυχεροί;

«Δεν είμαστε καλλίτεροι από αυτούς» λέει η Δώρα απλά πιο τυχεροί».Όταν όμως μπαίνουμε στη θέση τους κατανοώντας τον ανθρώπινο πόνο δεν μπορεί για τους περισσότερους από εμάς να μην ξυπνήσουν μέσα μας συναισθήματα όπως συμπόνια και αλληλεγγύη. Και τότε τους πλευρίζουμε, σηκώνοντας τους όρθιους στο ίδιο επίπεδο με εμάς, να μη νιώσουν άλλο άσχημα. Δεν είναι ελεημοσύνη αλλά «μια προσπάθεια εξισορρόπησης αδικιών». Εξάλλου και οι ίδιοι δεν δέχονται απλά τη συμπόνια. «Δεν γίνεται η ζωή να εξαρτάται από την καλοσύνη-ελεημοσύνη των άλλων» όπως λέει ο απεργός πείνας ήρωας στο «Θέμα επιλογής».

Σε κάποιες από τις ιστορίες μάλιστα παρατηρείται η πλήρης μεταστροφή αξιών και στάσεων των ηρώων. Στο «Αλλαχού Ακμπάρ» ο Αργύρης διώκτης ταλαίπωρων ναυαγισμένων ψυχών, καταλήγει διασώστης τους με την ελπίδα να βρει πάλι τη χαρά στο πρόσωπο ενός παιδιού όπως η Σεϊντάν ή Μελένια που έμεινε για κάποιο διάστημα μαζί του και του ομόρφυνε τη ζωή.

Και στο «Χαφέζ» η Δώρα από εκεί που εκνευρίζεται και μόνο στη θέα του αλλοδαπού με τη βούρτσα στα φανάρια, καταλήγει να τον βάλει στο αυτοκίνητο, στο σπίτι, αλλά και στην καρδιά της καθώς αυτός βγάζει πραγματικά συναισθήματα σε αντίθεση με τον πρώην σύζυγό της που την έχει προδώσει.

Η γραφή της κας Τσαγκαράκη είναι ευαίσθητη, ρεαλιστική και σε κάποια σημεία κοφτερή. Περνάει βαρυσήμαντα μηνύματα χωρίς να υπερβάλλει λογοτεχνικά με εντυπωσιασμούς και γλωσσικές-φιλολογικές επιδείξεις. Απορίας άξιον πως αυτό το λογοτεχνικό κομψοτέχνημα αποτελεί την πρώτη συγγραφική προσπάθειά της.

Η συγγραφέας αφήνει σε καθένα από εμάς ένα βιβλίο –σταθμό για την αλληλεγγύη, την προσφορά, την κοινωνική επαγρύπνηση. Και ταυτόχρονα ένα βιβλίο-προσκλητήριο για ξύπνημα συνειδήσεων που έχουν εφησυχάσει και ανθρώπινων συμπεριφορών που θα πάνε μπροστά αυτόν τον κόσμο.

Μπορεί να αλλάξει έστω και ένας από εμάς σε μια «περίοδο κατάργησης του αυτονόητου»; Αρκεί η αναγνώριση του εαυτού μας και η ανάληψη ατομικής ευθύνης για την κατάσταση στον κόσμο;

«Ν' αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω», έλεγε ο Καζαντζάκης.

«Γίνε η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο», διακήρυττε ο Γκάντι.

Και τότε ίσως όλα πάνε καλλίτερα σε αυτόν τον κόσμο. Προσδοκία και συνάμα ευχή.

Όσο για τη συγγραφέα ευχή μου η δική της φράση:

Νούλη Τσαγκαράκη, «Εύχομαι τα βήματα σας να περπατούν πάντα στο δρόμο των ονείρων σας».