Βιβλίο Η καρδερίνα
Συγγραφέας Tartt Donna
Κατηγορία Κοινωνικό
Εκδότης Λιβάνης
Συντάκτης-ρια Έλλη Δέδε

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Βαθμολογία: 9/10

Όταν ακούμε Βραβείο ΠΟΥΛΙΤΖΕΡ , οι αναγνωστικές μας προσδοκίες σίγουρα ανεβαίνουν. Προσωπικά, όποιο βιβλίο κατέχει αυτόν τον τίτλο πρέπει να με «πείσει» ότι τον άξιζε. Και η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ της ΝΤΟΝΑ ΤΑΡΤΤ καταφέρνει να αναφωνήσουμε ότι πανάξια κέρδισε το μεγάλο αυτό βραβείο. Ας δούμε μαζί γιατί:

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ο Θίο Ντέκερ, γιος μιας στοργικής μητέρας κι ενός ανεύθυνου πατέρα που τους εγκατέλειψε, επιζεί από μια τρομοκρατική επίθεση σε Μουσείο Τέχνης, όπου χάνει το μοναδικό του σημείο αναφοράς, την αγαπημένη του μητέρα. Εκείνη τη μοιραία μέρα η ζωή του Θίο στοιχειώνεται από το κόκκινο του αίματος, και από τις κόκκινες μπούκλες εκείνου του άγνωστου κοριτσιού… Ένας μικρός πίνακας κι ένα παλιό κειμήλιο είναι ό,τι του απομένει από την έκρηξη να τον συνδέει με το παρελθόν.

Ορφανός πια ο Θίο, με βασανιστικές μνήμες, θα βρεθεί αρχικά προστατευόμενος στο εύπορο σπίτι του παιδικού του φίλου και συμμαθητή του, πασχίζοντας να διαχειριστεί το πένθος του και να προσαρμοστεί στην καλή κοινωνία.

Η ζωή του θα ανατραπεί για μια ακόμη φορά όταν ο πατέρας του θα επιστρέψει για να τον πάρει μαζί στο ασυνάρτητο Λας Βέγκας ,όπου ο Θίο θα συναντήσει τον πολυταξιδεμένο Μπόρις, ένα θυμόσοφο έφηβο που ακροβατεί ανάμεσα στην παρανομία και την αυτογνωσία-και που θα διδάξει στο Θίο την αληθινή φιλία . Έτσι πορεύεται ο Θίο Ντέκερ με μοναδικό σύντροφό του ένα ανεπούλωτο αίσθημα μοναξιάς και τον σπάνιο ολλανδικό πίνακα με την αιχμαλωτισμένη ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ, που θα τον φτάσει στις εσχατιές της συνείδησής του-και της παρανομίας- για να αναδυθεί ξανά.

ΣΧΟΛΙΟ

Ύστερα από 10 χρόνια συγγραφικής αποχής η Dona Tartt επανέρχεται με ένα εμβληματικό έργο,980 σελίδων, αλλά μη σας φοβίσει αυτό διότι διαβάζεται με αμείωτη ένταση. Ένα βιβλίο, που δεν επιλέγει τον "εύκολο δρόμο της υπαινικτικής ,βραχυλογικής σύγχρονης φόρμας που κατακλύζει τη σύγχρονη λογοτεχνία.

Ένα βιβλίο ζωής, βγαλμένο από τη λαμπρή παράδοση των μεγάλων κλασσικών με την περιγραφική δεινότητα, τη διείσδυση στην ανθρώπινη ψυχή και τα βαθυστόχαστα νοήματα, που σαν πολύτιμα μέταλλα, αναδεικνύονται με τόσο πόνο στα μάτια των πολλών ,αλλά λάμπουν διαχρονικά!!

Τι είναι όμως η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ; Υπαρξιακό δράμα; Ιστορία μυστηρίου; Ο… “Όλιβερ Τουίστ του 21ου αιώνα” όπως είπαν κάποιοι κριτικοί στο εξωτερικό;

Ο πολυεπίπεδος χαρακτήρας του βιβλίου δεν επιτρέπει μια μονοσήμαντη απάντηση, διότι η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ είναι κάτι από όλα. Ένα έργο με πολλούς χαρακτήρες, συναισθήματα, συμβολισμούς.

Με εφαλτήριο ένα ολλανδικό πίνακα ,που δανείζει στοιχεία του στην ανάγλυφα δοσμένη πλοκή, η ΝΤΟΝΑ ΤΡΑΤΤ συνθέτει την τοιχογραφία της Σύγχρονης Αμερικής και διερευνά το μοιραίο στην πορεία της ζωής μας. Κυρίως όμως προσφέρει ένα δυνατό ψυχογράφημα χειρουργικής ακρίβειας, που θα μπορούσε να αφορά εν τέλει καθέναν από μας.

H KΑΡΔΕΡΙΝΑ συνιστά, καταρχήν, ένα επίπονο οδοιπορικό ενηλικίωσης, μια περιπλάνηση στα πιο σκοτεινά μονοπάτια μιας νεανικής ψυχής που αναζητά την ταυτότητά της σε ένα τοπίο αβέβαιο, που της στερεί όλες της τις σταθερές και της αρνείται το συναίσθημα. Ο Θίο κινείται σε γνώριμα μοτίβα λογοτεχνικών προσώπων που στιγματίστηκαν από την ορφάνια με εμβληματικότερα τον Όλιβερ Τουίστ ή τον Πιπ στις Μεγάλες Προσδοκίες του Ντίκενς. Ο ίδιος ηθικός αποπροσανατολισμός και η ίδια αγωνία ένταξης…στο ίδιο το Είναι.Στο βιβλίο παρακολουθούμε όλα τα σκαλοπάτια που στοιχειοθετούν τον απογαλακτισμό του ανθρώπου και τη ανάληψη της ευθύνης του ίδιου του εαυτού του.

Έπειτα η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ είναι μια σπουδή πάνω στη Μοναξιά του αριστοτελικού θηρίου, το οποίο προβάλλει σε όλη του την τραγικότητα ,με την αναπόδραστη ματαιότητα του ναρκισσιστικού κατοπτρισμού, να το εγκλωβίζει στο θάνατο. Η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ πασχίζει να επουλώσει αυτήν ακριβώς την πληγή αντιπαρατάσσοντας στις αντιξοότητες την Πραγματική Φιλία , όταν αυτή πλαισιώνει τη μοναξιά μας με τον αρχέγονο πόθο του «Ανήκειν» κάπου. Μια Φιλία που δεν έχει τις απαντήσεις απλά θέτει καίρια το Ερώτημα… Και κάπου εκεί ο έρωτας, που στην ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ παραμένει άσπιλος, ιδεατός και γι’ αυτό σπαρακτικός –ένα πεδίο όπου παλεύουν ο Εγωισμός με την Αυτοπροσφορά.

Παράλληλα, η γοητευτική μας ιστορία ανάγεται σε μια από τις ωραιότερες πραγματείες που γράφτηκαν ποτέ για τη φύση της ίδιας της Τέχνης και για τη δύναμη της ομορφιάς της να στρέφει τον άνθρωπο σε αυτό που οι Αρχαίοι μας φιλόσοφοι όρισαν ως «Αγαθό» και «Ιδέα».

Άλλωστε η ίδια η Τέχνη εδώ, πάντα παρούσα, είναι η υπέρτατη Ιδέα, που υπερβαίνει τα ανθρώπινα μέτρα της φθαρτότητας, της απουσίας και του προσωρινού. Μέσω της Τέχνης ο πεπερασμένος άνθρωπος συνδιαλέγεται με το διακαή πόθο της αιωνιότητας και η ύλη αγγίζει το «ασώματο».

Πέρα και πάνω από όλα όμως η ΚΑΡΔΕΡΙΝΑ είναι ένα βιβλίο που ανατέμνει την Απώλεια, όπως αυτή διατρέχει ολόκληρη την ύπαρξη του Ανθρώπου-είτε σε απτό, είτε σε συμβολικό επίπεδο-σηματοδοτώντας το εφήμερο της ζωής αυτής και τη βασική πηγή οδύνης...Ο ήρωας μας διέρχεται από όλα τα στάδια της Απώλειας. Απώλεια οικογένειας, αλλαγή στέγης, φίλοι που χάθηκαν, ανεκπλήρωτα πάθη.

Εντούτοις δύο πυλώνες συνθέτουν το αίσθημα της απώλειας που διαχέεται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του κεντρικού ήρωα.

Η Απώλεια της Αγάπης και η Απώλεια Αθωότητας.

Όταν ο Θίο έχασε τη μητέρα του, ουσιαστικά έχασε το μοναδικό «Τόπο», προσδιορισμού του. Έκτοτε πορεύτηκε στον κόσμο ως ένας Ξένος. «Ξένος» με την οδύνη όπως διαγράφεται άλλωστε και στην ευαγγελική περικοπή «Ξένος ήμουν και με δεχτήκατε», όπου ο Ιησούς ταυτίζει τον εαυτό Του με κάθε μοναχικό κι άκληρο και θεωρεί ύψιστη πράξη την «φιλοξενία». Αυτό το σπαρακτικό αίτημα αγάπης και αποδοχής κομίζει η μοναξιά του Θίο, όπως γυρίζει τον κόσμο… Σε αυτό και μόνο το σημείο της ορφάνιας του, ο Θίο μου θύμισε αμυδρά τον άλλο μεγάλο «ξένο» της Λογοτεχνίας ,τον ΜΠΕΝ ΛΟΒΑΤ της νομπελίστριας Ντόρις Λέσσινγκ, που και αυτός σεργιανώντας τον κόσμο κι αναζητώντας ρίζες στον κόσμο των ανθρώπων σύρθηκε στην παρανομία ,όντας όμως ο μεγάλος αθώος… Περισσότερο με παραπέμπει στον Μπεν αυτόν ο Θιο, παρά στο Μίσκιν με τον οποίο αντιπαραβάλλεται ευθέως στο έργο. Ο Μίσκιν είναι μια ύπαρξη ταγμένη στη Καλοσύνη κι η τραγικότητα του έγκειται στη μοίρα που μετατρέπει τις καλές του προθέσεις σε όλεθρο. Αντιθέτως ο Θίο δε δείχνει να έχει τόσο σαφή ταυτότητα συνειδησιακή και συναίσθηση εαυτού όσο ο Μίσκιν. Τελεί εν συγχύσει και προξενεί κακό όχι από πρόθεση , αλλά ούτε από εκτροπή της τύχης. Μάλλον από άγνοια εαυτού.

Τούτο έρχεται να υπογραμμίσει μέσω της αντίθεσης ο χαρακτήρας εύρημα του βιβλίου ,Μπόρις Παυλικόφσκι , που ισορροπώντας ανάμεσα στον σκωπτικό Διογένη και τον ηδονιστή Επίκουρο, αναλαμβάνει πλήρως την ευθύνη των πράξεων του –καλών και κακών- καταφάσκοντας πλήρως τη ζωή με την αθλιότητα και τις προκλήσεις της. Είναι ο μέντορας του Θίο-τον παίρνει από το χέρι και μέσω του παιδαγωγικού έρωτα όπως τον συναντάμε στην Αρχαία Ελλάδα μεταξύ Παιδαγωγού-Παιδαγωγούμενου- του δείχνει τη ζωή.

Η δεύτερη πτυχή της Μεγάλης Απώλειας που σφράγισε το Θίο, ο πρόωρος θάνατος της μητέρας, συμβολίζει το Τραύμα του «Απολεσθέντος Παράδεισου», δηλαδή τη βίαιη έξωση από την άγνοια και το Ακαταλόγιστο της Παιδικής Ηλικίας στην ευθύνη του εαυτού του κ τη μετάβαση στην ενήλικη πραγματικότητα. Αυτο που η ψυχανάλυση όρισε ως το Τραύμα του Αποχωρισμού.

Με κείνο το ανέμελο παιδί μόνον ο πίνακας του Φαμπρίτσιους συνέδεε πια το Θίο.

Από αυτό τον παιδικό εαυτό, λοιπόν, αρνιόταν να αποδεσμευτεί ο Θίο κρατώντας τον πίνακα με κάθε τίμημα. Σαν τον πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι όμως η φιγούρα του αιχμαλωτισμένου πουλιού αποκάλυπτε και τις «αλυσίδες» στην ψυχή του Θίο, που ο φόβος της ενηλικίωσης τη διάβρωσε σταδιακά για να φτάσει στo έσχατο σημείο του ξεπεσμού ,ώσπου ήρθε η ώρα της της Επιλογής… Μια επιλογή απόλυτα πειστική, που απαλύνει και τις δύο παραμέτρους της Απώλειας που σφράγισε την ενηλικίωση του Θίο, αλλα και που οδηγεί τον αναγνώστη σε μια προσωπική του κάθαρση.

Πράγματι. Η πολυσημία του έργου, καθώς και η παραστατική αφήγηση με τις διεξοδικές περιγραφές καταβυθίζουν τον αναγνώστη στην ιστορία αυτή –μεταδίδοντας μέχρι ρανίδας όλες τις συναισθηματικές διακυμάνσεις τους ήχους, τις μυρωδιές ,τα χρώματα. Έτσι το βιβλίο μετατρέπεται σε προσωπικό βίωμα του καθενός, μας προκαλεί να στοχαστούμε πάνω σε μεγάλα ερωτήματα της ύπαρξης και να βρει ο καθένας την ατομική του λύτρωση.

Θα ήταν παράλειψη να μην εξάρω την αξιέπαινη προσπάθεια της μεταφράστριας που κατάφερε να ενσωματώσει το γοητευτικό πλούτο της ελληνικής γλώσσας στο σκοτεινό ύφος της Ταρττ, και να μας χαρίσει μια λεξιλογική πανδαισία, διατηρώντας κάθε υφολογική απόχρωση και αποσαφηνίζοντας με καίριες υποσημειώσεις κάθε γλωσσολογική ιδιαιτερότητα και πληροφορία απαραίτητη για την κατανόηση του κειμένου…

Ακολουθείστε, λοιπόν, αυτήν την πρόκληση συνείδησης κι αυτογνωσίας που συνέθεσε η DONA TARTT.