Βιβλίο Φαρενάιτ 451
Συγγραφέας Ray Bradbury
Κατηγορία Κοινωνικό μυθιστόρημα
Εκδότης Άγρα
Συντάκτης-ρια Τόλης Αναγνωστόπουλος

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Για το «Φαρενάιτ 451», έχουν γραφτεί χιλιάδες κριτικές και απόψεις. Είναι σίγουρα κάτι παραπάνω από ένα βιβλίο. Μάλιστα έγινε ταινία από τον Φρανσουά Τριφό. Ένα προφητικό μυθιστόρημα που μαζί με το «1984» του Όργουελ αποτελούν τα δυο πιο επιδραστικά βιβλία για τις επόμενες γενιές από την εποχή που γράφτηκαν.

Ο Bradbury σε συνεντεύξεις που έδωσε εμμέσως πλην σαφώς παραδέχτηκε ότι και ο ίδιος εξεπλάγην από αυτά που έγραφε χωρίς να περιμένει πως κάποια από αυτά θα γίνονταν αργότερα πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα ζοφερή όπως την περιέγραφε με ανθρώπους στρατιωτάκια, πειθήνια όργανα των κυβερνώντων που κλείνονταν στα σπίτια τους παρακολουθώντας τηλεόραση από τους τοίχους αυτών και ακούγοντας εντολές από περίεργα ακουστικά.

Μια κοινωνία κοιμισμένη, ναρκωμένη στην οποία ποινικό αδίκημα που τιμωρείται με θάνατο είναι η κατοχή βιβλίων.

Ο ήρωας του βιβλίου ο  πυροσβέστης Γκάι Μόνταγκ κάνει τη βρώμικη δουλειά μαζί με τους συναδέλφους του: Καίει βιβλία. Φαρενάιτ 451 είναι η θερμοκρασία που καίγεται το χαρτί…

Ναι, οι πυροσβέστες αντί να δαμάζουν τις φλόγες, ανάβουν οι ίδιοι τις φωτιές στα σπίτια αυτών που έχουν ότι πιο επικίνδυνο για αυτή την περίεργη κοινωνία. Μόνο από αυτά κινδυνεύουν οι κοινωνίες που αποχαυνώνονται και καθοδηγούνται από την παντοδυναμία της εικόνας.

Χαρακτηριστικό το απόσπασμα στο βιβλίο:

«Άσε τον κόσμο να κερδίζει σε διαγωνισμούς που του ζητούν να θυμηθεί τους στίχους γνωστών τραγουδιών. Δεν πρέπει να τους αφήσεις να ασχολούνται με περίεργα πράγματα, όπως η φιλοσοφία ή η κοινωνιολογία. Ο δρόμος αυτός οδηγεί στη μελαγχολία»

Οτιδήποτε δίνει τροφή στο μυαλό και ξεσκουριάζει τους «παράλυτους» -από την «εκπαιδευμένη» συνήθεια- νευρώνες του εγκεφάλου πρέπει να εξαλειφθεί. Οι πυροσβέστες δείχνουν απίστευτο ζήλο και αφοσίωση θεωρώντας πως επιτελούν θεάρεστο και σημαντικότατο έργο.

Όταν ο Μόνταγκ γνωρίζει ένα παράξενο κορίτσι, την Κλάρις, αλλάζει σιγά-σιγά η κοσμοθεωρία του. Αρχίζει να «γυμνάζει» το μυαλό του ακούγοντας τον ιδιαίτερο τρόπο σκέψης της έφηβης που βασίζεται στην παρατήρηση, στη φύση και όχι στις οθόνες των τοίχων του σπιτιού. Η ερώτηση της μικρής: «Είστε ευτυχισμένος;», του διατρυπά το μυαλό, τον τρελαίνει, τον ταράζει συθέμελα.

Όπως και η αυτοθυσία-αυτοκτονία μια ηλικιωμένης που δεν εγκαταλείπει το σπίτι της με τη βιβλιοθήκη που πρόκειται να κάψουν οι πυροσβέστες.

Και ύστερα έρχεται ο Φάμπερ. Ένας ηλικιωμένος καθηγητής που θα μιλήσει κατευθείαν στην καρδιά του Μόνταγκ ανασύροντας μνήμες από το παρελθόν όπου οι άνθρωποι διάβαζαν και σκέφτονταν. Του λέει για τον πλούτο που βρίσκεται μέσα στα βιβλία αλλά και έξω από αυτά εφόσον εκπαιδευτεί ο άνθρωπος στο διάβασμα, στην ποιότητα και την παρατήρηση.

Δεν μπορεί βέβαια όπως του λέει να του εγγυηθεί τίποτα:

«Ακόμα και όταν είχαμε βιβλία εμείς επιμέναμε να αναζητούμε τον ψηλότερο γκρεμό για να πέσουμε από κει. Χρειαζόμαστε όμως τη γνώση. Πιθανώς σε χίλια χρόνια να επιλέγουμε πιο χαμηλούς γκρεμούς για να πέφτουμε. Τα βιβλία υπάρχουν για να μας υπενθυμίζουν πόσο ασήμαντοι και ανόητοι είμαστε»

Ο Μόνταγκ από εκείνη τη στιγμή αναθεωρεί, αρχίζει να δρα, καθοδηγούμενος μέσω κάποιων περίεργων ακουστικών από τον Φάμπερ. Πρώτα πρέπει να αντιμετωπίσει τον αρχιπυροσβέστη Μπήτυ, θερμό υποστηρικτή και εκπρόσωπο του κατεστημένου.

«Θυμάσαι Μόνταγκ το έξυπνο αγόρι της τάξης σου; Αυτό δε διαλέγατε για να βασανίσετε μετά το σχολείο; Δεν γεννηθήκαμε όλοι ίσοι και ελεύθεροι όπως λέει το Σύνταγμα αλλά γίναμε. Και έτσι είναι όλοι ευτυχισμένοι, αφού δεν υπάρχουν πια βουνά για να συγκρίνεις το ύψος των κορυφών τους. Για να ανακεφαλαιώσουμε ένα βιβλίο είναι ένα γεμάτο και οπλισμένο όπλο. Το καις», του λέει επιτακτικά.

Καταλαβαίνει πως στην ουσία «καμένο» και «τελειωμένο» είναι το σπίτι του, «καμένη» η γυναίκα του που χαπακώνεται διαρκώς χωρίς να τον αγγίζει και να την αγγίζει και όχι τα σπίτια με τα βιβλία τα οποία παραδίδονται στις φλόγες.

Αυτομολεί, κρύβει, διαβάζει βιβλία περνάει στην παρανομία. Όχι όμως άκριτα. Λέει χαρακτηριστικά στον Φάμπερ:

«Δε θέλω να αλλάξω στρατόπεδο και απλά να παίρνω από άλλους οδηγίες»

Η γυναίκα του τον καταδίδει, αυτός σκοτώνει τον Μπήτυ πριν τον προλάβει αυτός και ένα ανελέητο κυνηγητό ξεκινά με διώκτες περίεργα ρομπότ που οσμίζονται τα πάντα.

Βρίσκει καταφύγιο στο δάσος και μετά θυμάται τις εντολές του Φάμπερ να πηγαίνει παράλληλα με τις παλιές γραμμές του τρένου. Εκεί βρίσκει άλλους αποστάτες, παλιούς διανοούμενους, που κάνουν κάτι ασύλληπτο: Απομνημονεύουν τα βιβλία, γίνονται οι ίδιοι φορείς βιβλίων και έτσι διασώζουν τις ιδέες. Δεν έχει σημασία το σώμα του βιβλίου και αν καεί πλέον. Είναι οι ίδιοι τα σώματα-βιβλία, έχουν ονόματα βιβλία, είναι αυτοί που θα σώσουν από τον κόσμο οτιδήποτε και αν σώζεται. Τουλάχιστον αυτό  είναι το χρέος τους.

Ένα εξαιρετικό λογοτεχνικό στολίδι, που ξεκινά ως μια νεκρολογία για το βιβλίο και καταλήγει σε ύμνο και ελπίδα με τη διάσωση και ανάστασή του από σκεπτόμενους ανθρώπους. Ένα διαχρονικό, δυστοπικό μα τόσο αληθινό ακόμα και στις μέρες μας μυθιστόρημα που πυρπολεί το δυτικό τρόπο σκέψης, την εξαρτημένη από την εικόνα καταναλωτική κοινωνία και την προσπάθεια των κυβερνώντων να την κρατήσουν κοιμισμένη και καλωδιωμένη.

Και μια τροφή για σκέψη στις μέρες μας: Μήπως τα βιβλία κινδυνεύουν με αφανισμό χωρίς καν να χρειαστεί η παράδοσή τους στην πυρά; Μήπως η κοσμοεξουσία βρήκε πάλι τη δίοδο να μανιπουλάρει τους ανθρώπους κρατώντας τους online και αυξάνοντας την ποσότητα αλλά όχι και την ποιότητα των βιβλίων;