Γράφει: Κωνσταντίνος Μπούρας

Arkas, Ennemis de sang, traduit dy grec moderne par Dimitris Filias, Éditions «GRIGORIS», LITTÉRATURE GRECQUE MODERNE EN TRADUCTION 1, Athènes 2017, pages 95.

Arkas και θέατρο πάνε μαζί, τώρα και στα γαλλικά χάρη στον Καθηγητή μεταφρασιολόγο και μεταφραστή Δημήτρη Φίλια, από τις ηρωικές και υπεράνω Κρίσεως εκδόσεις «Γρηγόρη».

Το σύγχρονο θέατρο στα χρόνια της Κρίσης αποδομώντας, κατεδαφίζοντας και ισοπεδώνοντας τον παλαιό και παλιό κόσμο και τις πολυκαιρισμένες αξίες του, προσιδιάζει ολοένα και περισσότερο στον χώρο των κόμικς, που ξεπήδησε μέσα από προγενέστερες Κρίσεις, αλλά βρήκε σήμερα στον μετά το μεταμοντέρνο καλλιτεχνικό και λογοτεχνικό προσανατολισμό του Δυτικού πολιτισμού μας, πεδίον λόξης (και δόξης, βεβαίως) λαμπρόν. Όμως Λοξίας ήταν κι ένα από τα επίθετα του θεού του Φωτός, της Αλήθειας, της υπερκόσμιας Αρμονίας, της χθόνιας μαντείας, της γήινης ευδαιμονίας, εν τέλει…

Ο Arkas, γνωστός σε όλους μας από τα καυστικά, σκωπτικά, σατιρικά σχόλιά του, που όσο έμμεσα γίνονται τόσο περισσότερο εύστοχα [αν και όχι πάντα ευθύβολα] καταδεικνύονται… ο γνωστός σε όλους μας λοιπόν Αρκάς, ακολουθώντας τα βήματα του ευπώλητου κι ευθεάτριστου Κοπί, βρήκε στον σκηνικώς εκφερόμενο λόγο το φυσικό του περιβάλλον, λες και προετοιμάζονται χρόνια για αυτό…

Ο μεταφραστής όταν είναι και καθηγητής μεταφρασιολογίας και λογοτέχνης ο ίδιος κι άριστος γνώσης και των δύο κωδίκων (γλώσσας-πηγής και γλώσσης-στόχου) επιτυγχάνει αυτό που κάθε δημιουργός-λογοτέχνης ονειρεύεται για τη διάδοση, μετάδοση και διάσωση τού έργου του: να τύχει της απόλυτης αναδημιουργίας που παύει να είναι απλή «μεταφορά» ή «απόδοση» και δεν βασίζεται απλώς σε «αναλογίες», αλλά μεταφέρεται και κοινωνείται κι επί-κοινωνείται αυτό τούτο το υπό-κείμενο, το «πνεύμα» και το «δια ταύτα» του πρωτοτύπου κειμένου.

Ο Αρκάς πρέπει να αφιερώσει άγαλμα στον Καθηγητή Δημήτρη Φίλια, γιατί χάρη σ’ αυτόν έσπασε το φράγμα της γλώσσας και βγήκε σε βαθιά, παγκόσμια ρεύματα για να κονταροχτυπηθεί με τους γίγαντες του γραπτού Λόγου. Γιατί – ας το προσέξουμε αυτό – είναι σχετικώς εύκολο να γίνει διάσημος κανείς στο «χωριό» γύρω από τον Λυκαβηττό, δεν είναι όμως και τόσο εύκολο (αριθμητικώς και ποσοτικώς, στατιστικώς τουλάχιστον…) να παλέψει με γίγαντες σε μια γκιόστρα (λογοτεχνική και θεατρική) και το κοινό να αριθμεί μερικά δισεκατομμύρια…

Αλλά κι ο Δημήτρης Φίλιας οφείλει στον Αρκά την ευκαιρία που του έδωσε να απαλλαγεί από την αναπόφευκτη σοβαροφάνεια της ακαδημαϊκής τηβέννου και να σκύψει με άκρα σοβαρότητα πάνω σε ένα δοκιμασμένο κείμενο, χαρίζοντάς του μια εμβέλεια και μιαν εγκυρότητα που ενδεχομένως δεν φανταζόταν κανείς (αμύητος) ότι ενυπάρχει…

Ο εκδότης από την άλλη, αναλαμβάνει ένα βασικό ρίσκο, τόσο όταν μεταφράζονται κείμενα από τα γαλλικά στα ελληνικά όσο και το αντίστροφο, ειδικά όταν πρόκειται για σύγχρονους ζώντες δημιουργούς που δεν μπήκαν ακόμα στην ασφάλεια του οστεοφυλακίου τών «Κλασικών»… Απορώ με το θάρρος του και θα τον στηρίξω όσο μπορώ κι όσο δύναμαι, χωρίς να τον ονοματίζω και παράτολμο.

Περιμένω να δω κι άλλα «διαμάντια» σε αυτή τη σειρά, που κάποτε θα δοξάσει την επωνυμία «Εκδόσεις Γρηγόρη» μαζί με την αναπόφευκτη [ελπίζω και πιστεύω] διαιώνιση και μετάδοση της «αθανασίας» των δημιουργών που φιλοξενεί σε αυτή την δίγλωσση (κατ’ αρχήν) απόπειρα ενδο-ευρωπαϊκής λογοτεχνικής επικοινωνίας και μεταλαμπαδεύσεως αξιών…

Άλλα δεν θα γράψω για την ώρα. Η Κρίση είναι για τη χώρα μας ευκαιρία κι εφαλτήριο αναρριχήσεως σε δυσθεώρητα ύψη για τους δημιουργούς που σέβονται το τάλαντό τους. Πάντα έτσι ήταν άλλωστε. Και τα μεγαλύτερα αριστουργήματα του αρχαίου δράματος μεταξύ δύο περσικών πολέμων και του καταστροφικού, του τελειωτικού Πελοποννησιακού Πολέμου φιλοτεχνήθηκαν!!! Γι’ αυτό ας μην μεμψιμοιρούμε. Αν κάτι μένει από την πρόσκαιρη ύπαρξή μας είναι ακριβώς αυτά ταύτα τα πνευματικά μας δημιουργήματα, απείρως ανθεκτικότερα και διαρκέστερα από τις υλικές κτήσεις, αποκτήσεις, κατακτήσεις μας…