Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2017 απονεμήθηκε από τη Σουηδική Ακαδημία στον Άγγλο συγγραφέα Kazuo Ishiguro για «τα μυθιστορήματά του μεγάλης συναισθηματικής έντασης με τα οποία αποκαλύπτει την άβυσσο κάτω από την ψευδαίσθηση της σύνδεσης μας με τον κόσμο», όπως αναφέρει το σκεπτικό της απονομής που δημοσιεύτηκε.

The Nobel Prize in Literature 2017 was awarded to Kazuo Ishiguro «who, in novels of great emotional force, has uncovered the abyss beneath our illusory sense of connection with the world».

Την ανακοίνωση έκανε η καθηγήτρια κα Sara Danius, μόνιμη γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας, η οποία στη συνέντευξη που παραχώρησε λίγο αργότερα στη δημοσιογράφο κα Elise Karlsson, χαρακτήρισε τον Kazuo Ishiguro ως «συγγραφέα μεγάλης συνοχής» και περιέγραψε το στυλ γραφής του ως μίγμα της Jane Austen και του Franz Kafka, «Στο οποίο πρέπει να προσθέσετε και λίγο Marcel Proust και στη συνέχεια να ανακατέψετε», συμπλήρωσε.

Έργα του Kazuo Ishiguro έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Ψυχογιός και Καστανιώτη.

Όλα τα έργα του Ishiguro στο Bookia

Ο Kazuo Ishiguro γεννήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1954 στο Ναγκασάκι της Ιαπωνίας. Η οικογένειά του μετακόμισε στο Ηνωμένο Βασίλειο όταν ήταν πέντε ετών. Επέστρεψε στην Ιαπωνία για να επισκεφθεί τη χώρα γέννησής του μόνο ως ενήλικας. Στα τέλη της δεκαετίας του '70, ο Ishiguro αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Κεντ (Αγγλική Φιλολογία και Φιλοσοφία) και συνέχισε τις σπουδές του στη δημιουργική γραφή στο Πανεπιστήμιο East Anglia.

Είναι συγγραφέας πλήρους απασχόλησης από το πρώτο του βιβλίο, A Pale View of Hills (1982). Τόσο το πρώτο του μυθιστόρημα όσο και το επόμενο, Ένας Καλλιτέχνης του Κινούμενου Κόσμου (1986), λαμβάνουν χώρα στο Ναγκασάκι λίγα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα θέματα που απασχολούν περισσότερο τον Ishiguro είναι η μνήμη, ο χρόνος και η αυταπάτη. Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στο πιο γνωστό μυθιστόρημά του, The Remains of the Day (1989), το οποίο γυρίστηκε ταινία με τον Anthony Hopkins να υποδύεται τον τυπολάτρη και "μανιακό" του καθήκοντος, μπάτλερ Stevens.

Τα γραπτά του Ishiguro χαρακτηρίζονται από έναν προσεκτικά συγκρατημένο τρόπο έκφρασης, ανεξάρτητα από τα γεγονότα που συμβαίνουν. Ταυτόχρονα, η πιο πρόσφατη μυθοπλασία του περιέχει φανταστικά στοιχεία. Με τη δυστοπική δουλειά Never Let Me Go (2005), ο Ishiguro εισήγαγε στο έργο του υποβόσκουσα επιστημονική φαντασία. Σε αυτό το μυθιστόρημα, όπως και σε πολλά άλλα, βρίσκουμε επίσης μουσικές επιρροές. Ένα παράδειγμα είναι η συλλογή σύντομων ιστοριών με τίτλο Nocturnes: Five Stories of Music και Nightfall (2009), όπου η μουσική διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην απεικόνιση των σχέσεων των χαρακτήρων. Στο τελευταίο του μυθιστόρημα, The Buried Giant (2015), ένα ηλικιωμένο ζευγάρι κάνει ένα χερσαίο ταξίδι με φόντο το αρχαϊκό αγγλικό τοπίο, ελπίζοντας να επανενωθεί με τον ενήλικα γιο τους, τον οποίο δεν έχουν δει για πολλά χρόνια. Με αυτό το μυθιστόρημα διερευνά, εν κινήσει, πώς η μνήμη σχετίζεται με τη λήθη, η ιστορία με το παρόν και η φαντασία με την πραγματικότητα.

«I come in the line of lots of my greatest heroes. The greatest authors in history have received this Prize.»

Ο συγγραφέας παραχώρησε τηλεφωνική συνέντευξη στον Adam Smith, επιστημονικό υπεύθυνο της Nobel Media, η οποία συνέντευξη ακολουθεί μεταφρασμένη από το πρωτότυπο.

© Nobel Media AB

Kazuo Ishiguro: Γεια σας κύριε Σμιθ, πώς είστε;

Adam Smith: Πολύ καλά. Σας ευχαριστώ πολύ για αυτή τη συνομιλία, πολύ ευγενικό. Συγχαρητήρια για την απονομή του βραβείου Νόμπελ.

ΚΙ: Ναι, ευχαριστώ. Λυπάμαι που σας έκανα να περιμένετε. Επικρατεί ένα απόλυτο χάος εδώ. Ξαφνικά... έχουν εμφανιστεί δεκάδες εκπρόσωποι του Τύπου και έχει δημιουργηθεί μια ουρά έως έξω στο δρόμο.

AS: Μπορώ να το φανταστώ. Η μέρα σας πρέπει να έχει αλλάξει με εντελώς απροσδόκητο τρόπο. Πώς μάθατε την είδηση;

KI: Καθόμουν στην κουζίνα γράφοντας ένα email σε ένα φίλο όταν χτύπησε το τηλέφωνο. Άκουσα το νέο αρχικά με δυσπιστία. Οι λογοτεχνικοί μου πράκτορες παρακολουθούσαν τη ζωντανή μετάδοση. Δεν νομίζω ότι το περίμεναν, περίμεναν απλώς να ακούσουν ποιος κέρδισε το φετινό βραβείο Νόμπελ. Έπειτα άρχισα να λαμβάνω κλήσεις και κάθε φορά προσπαθούσα να διαπιστώσω αν ήταν φάρσα. Όσο περνούσε η ώρα άρχισε να γίνεται όλο και πιο βέβαιο. Άρχισα να το παίρνω σοβαρά τη στιγμή που με κάλεσε το BBC. Δεν έχει σταματήσει από τότε. Είναι λίγο σαν το Marie Celeste εδώ - όλα είναι ακριβώς όπως ήταν στις 11:00, πριν αρχίσει το όλο θέμα. Έγινε πανδαιμόνιο. Τώρα υπάρχουν άνθρωποι που περιμένουν στο δρόμο για να μου πάρουν συνέντευξη.

AS: Το έχετε συνειδητοποιήσει;

ΚΙ: Όχι! Όχι, δεν νομίζω ότι θα το συνειδητοποιήσω για μεγάλο χρονικό διάστημα. Θέλω να πω, είναι μια παράλογα μεγάλη τιμή. Δεν νομίζω ότι υπάρχει βραβείο μεγαλύτερου κύρους από το Νόμπελ. Και το σχόλιο που θα έκανα είναι ότι ένα μεγάλο μέρος αυτού του κύρους προέρχεται από το γεγονός ότι η Σουηδική Ακαδημία κατάφερε επιτυχώς, νομίζω, να κρατηθεί έξω από την πολιτική. Και νομίζω ότι είναι ένα από τα λίγα πράγματα που σεβόμαστε, η ακεραιότητα της οποίας είναι σεβαστή από πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και έτσι νομίζω ότι η αίσθηση της μεγάλης τιμής προέρχεται από το πραγματικό κύρος της Σουηδικής Ακαδημίας. Και νομίζω ότι αυτό είναι ένα μεγάλο επίτευγμα για την Ακαδημία, όλα αυτά τα χρόνια η Σουηδική Ακαδημία κατάφερε να διατηρήσει αυτό το υψηλό επίπεδο σε όλες τις διαφορετικές κατηγορίες που τιμά με το βραβείο. Και ο άλλος λόγος για τον οποίο νιώθω μεγάλη τιμή είναι το ότι μπαίνω στην ίδια ομάδα με τους μεγαλύτερους ήρωές μου, όλους αυτούς τους σπουδαίους συγγραφείς. Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς στην ιστορία έλαβαν αυτό το βραβείο και πρέπει να πω ότι είναι σπουδαίο να πάρω αυτό το βραβείο ένα χρόνο μετά τον Bob Dylan ο οποίος ήταν ο ήρωάς μου από την ηλικία των 13. Είναι πιθανώς ο μεγαλύτερος ήρωάς μου.

...ο άλλος λόγος για τον οποίο νιώθω μεγάλη τιμή είναι το ότι μπαίνω στην ίδια ομάδα με τους μεγαλύτερους ήρωές μου, όλους αυτούς τους σπουδαίους συγγραφείς...

AS: Αυτή είναι μια καλή παρέα που μπορεί να έχει κάποιος.

ΚΙ: Ναι. Μιμούμαι πολύ καλά τον Bob Dylan, αλλά δεν θα το κάνω τώρα για εσένα.

AS: Κρίμα, θα το ήθελα αυτό. Ίσως όταν θα έρθετε στη Στοκχόλμη τον Δεκέμβριο.

ΚΙ: Ναι, θα μπορούσα να το δοκιμάσω.

AS: Είναι μια ιδιαίτερη περίοδος για τη Βρετανία. Αυτό κάνει ακόμα πιο σημαντική την απονομή;

ΚΙ: Νομίζω ότι την κάνει. Θέλω να πω ότι λίγο πριν σηκώσω το τηλέφωνο έγραφα ένα είδος δήλωσης για δελτίο τύπου και προσπαθούσα να σκεφτώ τι θα μπορούσα να πω σε τρεις γραμμές και νομίζω ότι η χρονική στιγμή είναι κατάλληλη για μένα γιατί αισθάνομαι ... είμαι σχεδόν 63 ετών, δεν θυμάμαι μια εποχή που ήμασταν τόσο αβέβαιοι για τις αξίες μας στον δυτικό κόσμο. Νομίζω ότι περνάμε μια περίοδο μεγάλης αβεβαιότητας για τις αξίες μας, για τον ηγετικό μας ρόλο. Οι άνθρωποι δεν αισθάνονται ασφαλείς. Ελπίζω ότι πράγματα όπως το βραβείο Νόμπελ συμβάλουν με κάποιο τρόπο σε θετικά πράγματα στον κόσμο, στις αξιοπρεπείς αξίες και συμβάλουν στη διατήρηση της συνέχειας και της ευπρέπειας. Ναι.

AS: Υποθέτω ότι αυτό που γράφετε όλο αυτό το διάστημα, κατά κάποιο τρόπο, είναι για τη θέση μας στον κόσμο, για τη σύνδεση μεταξύ μας, τη σύνδεσή μας με τον κόσμο. Αυτό είναι ίσως το θέμα που εξερευνάτε περισσότερο, νομίζετε;

KI: Ναι, θα το έλεγα, σκέφτομαι ... Εάν θα μπορούσα να το πω αυτό πιο περιεκτικά, ένα από τα πράγματα που με ενδιαφέρει πάντα είναι το ότι ζούμε ταυτόχρονα σε μικρούς και μεγάλους κόσμους, ότι έχουμε μια προσωπική αρένα στην οποία πρέπει να προσπαθήσουμε να βρούμε την εκπλήρωση και την αγάπη. Αλλά αυτό αναπόφευκτα συγκρούεται με έναν μεγαλύτερο κόσμο, όπου η πολιτική ή ακόμα, δυστοπικά σύμπαντα μπορεί να επικρατήσουν. Πιστεύω ότι πάντα με ενδιέφερε αυτό. Ζούμε ταυτόχρονα σε μικρούς και μεγάλους κόσμους και δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τον ένα ή τον άλλο.

AS: Σας ευχαριστώ, λοιπόν, αυτά είναι πράγματα για τα οποία θα μιλήσουμε μια άλλη μέρα υποθέτω.

ΚΙ: Ναι.

AS: Προς το παρόν πρέπει να δείτε πώς θα χειριστείτε τον Τύπο. Μια τελευταία σκέψη - πώς αισθάνεστε για την προσοχή την οποία πρόκειται να δεχτείτε;

...είναι σπουδαίο το γεγονός ότι ο Τύπος, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, παίρνουν σοβαρά ένα βραβείο Νόμπελ για τη λογοτεχνία. Θα ήμουν πολύ ανήσυχος αν μια μέρα κάποιος κέρδιζε το βραβείο Νόμπελ για λογοτεχνία και κανείς δεν ενδιαφερόταν. Αυτό θα σήμαινε ότι κάτι άσχημο συνέβη στον κόσμο...

ΚΙ: Λοιπόν, νομίζω ... το θεωρώ πολύ θετικό. Θέλω να πω, ενώ είναι λίγο ανησυχητικό γιατί δεν είχα ιδέα όταν ξύπνησα σήμερα το πρωί ότι θα ήταν κάτι άλλο από μια συνηθισμένη μέρα, νομίζω ότι είναι σπουδαίο το γεγονός ότι ο Τύπος, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, παίρνουν σοβαρά ένα βραβείο Νόμπελ για τη λογοτεχνία. Θα ήμουν πολύ ανήσυχος αν μια μέρα κάποιος κέρδιζε το βραβείο Νόμπελ για λογοτεχνία και κανείς δεν ενδιαφερόταν. Αυτό θα σήμαινε ότι κάτι άσχημο συνέβη στον κόσμο.

AS: Μια μέρα στην οποία γιορτάζει η λογοτεχνία, είναι μια καλή μέρα.

...νομίζω ότι πράγματα όπως το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας υπάρχει για να επιβεβαιώνει και να διασφαλίζει ότι είναι μια δύναμη για το καλό...

ΚΙ: Ναι, και νομίζω ότι η λογοτεχνία είναι κάτι σπουδαίο, αλλά μπορεί να γίνει και μια δύναμη για κακό. Ξέρετε, νομίζω ότι πράγματα όπως το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας υπάρχει για να επιβεβαιώνει και να διασφαλίζει ότι είναι μια δύναμη για το καλό.

AS: Υπέροχο. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ και ανυπομονούμε να σας καλωσορίσουμε στη Στοκχόλμη τον Δεκέμβριο.

ΚΙ: Ναι, πραγματικά ανυπομονώ. Λοιπόν, ήταν πολύ ωραίο που μιλήσαμε κύριε Smith.

AS: Σας ευχαριστώ πολύ.

ΚΙ: Αντίο.