Γράφει: Αγγελική-Ειρήνη Μήτση

Ο Σπύρος Φώτης μιλάει για την Πηνελόπη Δέλτα

Στη συλλογή παραμυθιών και διηγημάτων «Παραμύθια και άλλα» που εκδόθηκε από: (2012) Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε., (2012) Πελεκάνος, (1998) Αύρα, (1998) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1992) Μαλλιάρης Παιδεία, Παπαμάρκου, βρίσκεται το παραμύθι «Η καρδιά της βασιλοπούλας»! Ένα παραμύθι που αναφέρεται στην έλλειψη συναισθημάτων. Την εποχή που έζησε η συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα με πολέμους στη νεοσύστατη Ελλάδα, η αλληλεγγύη ήταν σημαντική! Το παραμύθι αυτό παροτρύνει τον αναγνώστη να έχει ενσυναίσθηση και να γεμίζει την καρδιά του με γενναιότητα!

Μια φορά κι έναν καιρό σ’ ένα μεγάλο νησί ήταν ένας Βασιλιάς καλός που είχε φροντίσει να έχει δουλειά όλος ο λαός. Έτσι, όλοι ζούσαν ήρεμοι κι αγαπημένοι και κανένας δεν γύρευε ν' αφήσει την πατρίδα του για να βρει πλούτη έξω. Ένα πρωί λοιπόν, έμαθε με χαρά ο λαός όλος πως γεννήθηκε στο παλάτι μια Βασιλοπούλα. Όλοι εύχονταν στην μικρή, όμως η Μοίρα της ευχήθηκε να μην έχει καρδιά για να μην νιώθει. Η Ζωή που δεν είχε προλάβει να δώσει την ευχή της, συμπλήρωσε πως αν η Βασιλοπούλα ήθελε, μπορούσε να βρει ξανά την καρδιά της. Και της έδωσε ένα κλειδί. Μεγαλώνοντας και μη νιώθοντας ακόμα χαρά, λύπη ή αγάπη, η Βασιλοπούλα παίρνει την απόφαση ακολουθώντας αυτό το κλειδάκι, να αναζητήσει την καρδιά της. Έτσι ανακαλύπτει τις χαρές και τις λύπες που έχει η ζωή, δίνοντάς μας το μήνυμα της Αξίας των Συναισθημάτων!

Ένα διαχρονικό παραμύθι, ιδιαίτερα στις σύγχρονες μέρες όπου η τεχνολογία με τον ασύδοτο τρόπο που χρησιμοποιείται οδηγεί στην αποξένωση των ανθρώπων! Όποιο βιβλίο όμως κι αν διαλέξετε από τα υπέροχα που έγραψε η Πηνελόπη Δέλτα, θα γεμίσετε από συναισθήματα!

Η παράσταση «Το μυστικό κλειδί»

Η θεατρική μεταφορά που έκαναν οι Φώτης Σπύρος και Νίκος Χρηστίδης έδωσε δράση και πλοκή στο παραμύθι της Πηνελόπης Δέλτα «Η καρδιά της Βασιλοπούλας». Ο ρόλος του αφηγητή που προστέθηκε ήταν ουσιαστικός, δεν μας αφηγήθηκε απλά μέρη του παραμυθιού. Ο Φώτης Σπύρος παρέσυρε τους μικρούς και μεγάλους θεατές να συν-κινηθούν με τη ροή της ιστορίας και να συμμετάσχουν σε ένα θεατρικό παιχνίδι με το τραγούδι «Χάι Χο!».

Η φρέσκια σκηνοθετική ματιά του Νίκου Χρηστίδη έδωσε ρυθμό στην παράσταση! Η φαντασία του απογείωσε τη θεατρική απόδοση του παραμυθιού.

Εξαιρετικά πρωτότυπα τα κοστούμια και το σκηνικό της παράστασης από τους: Βαλεντίνο Βαλάση - Νάγια Ζαχαράτου! Συνδυάστηκαν υπέροχα με τους καταπληκτικούς φωτισμούς του Απόστολου Τσιτσώνη! Μια πανδαισία χρωμάτων και παραμυθένιας ατμόσφαιρας αμέσως σε παρασύρει στη ροή της ιστορίας! Πρωτότυπη μουσική έγραψε ο Γιάννης Μιχαήλ!

Όλοι οι ηθοποιοί μεταμορφώθηκαν από Βασιλιάδες και Βασίλισσες σε ληστές, παιδιά, στη Μοίρα, στη Ζωή! Παίζουν: Φώτης Σπύρος, Φιλίτσα Καλογεράκου, Μελίνα Σπετσιέρη, Νίκη Λειβαδάρη, Γιάννης Παπαθανασίου, Νίκος Χρηστίδης. Εξαιρετικές οι φωνές της Φιλίτσας Καλογεράκου και της πολλά υποσχόμενης νέας ηθοποιού Μελίνας Σπετσιέρη!

Τώρα το καλοκαίρι ταξιδεύουν πολλές θεατρικές παραστάσεις! «Το μυστικό κλειδί» είναι μία από αυτές που δεν πρέπει να χάσετε! Μικροί μεγάλοι θα ψυχαγωγηθείτε!

Είχα τη χαρά να συνομιλήσω με τον Φώτη Σπύρο για τα βιβλία, τις θεατρικές αποδόσεις βιβλίων και πολλά άλλα!

Πηνελόπη Δέλτα, «Το μυστικό κλειδί»

Ακροβατώντας ανάμεσα στην αγάπη για το παιδί και την αγάπη για το θέατρο, σας παρουσιάζουμε την θεατρική παράσταση, «Το Μυστικό Κλειδί», που είναι βασισμένη στο διήγημα της Πηνελόπης Δέλτα, «Η καρδιά της Βασιλοπούλας».

Πρόκειται για ένα υπέροχο έργο, της συγγραφέως που σημάδεψε με την πένα της την Ελλάδα του 20ου αιώνα και όχι μόνο. Με σεβασμό, αγάπη, σύγχρονη ματιά και μεράκι μεταφέρουμε αυτό το μοναδικό διήγημα στη σκηνή, πλαισιώνοντάς το με ζωντανή μουσική, ευρηματικά σκηνικά - κοστούμια και μαγικούς φωτισμούς...

Είναι ένα κλασσικό έργο που προσεγγίζει την σύγχρονη πραγματικότητα της έλλειψης συναισθημάτων. Μια ατμοσφαιρική παράσταση γεμάτη έντονες στιγμές, γρήγορες εναλλαγές και όμορφη μουσική που θα αγγίξει την ψυχή όλων...

Οι ηθοποιοί ζωντανεύοντας τους ρόλους με μαεστρία, προκαλούν μικρούς και μεγάλους να ταξιδέψουν στο παραμύθι και να αναζητήσουν το νόημα της ζωής ... την αγάπη.

Συντελεστές

• ΚΕΙΜΕΝΟ: Πηνελόπη Δέλτα
• ΔΙΑΣΚΕΥΗ ΣΕ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΜΟΡΦΗ: Φώτης Σπύρος - Νίκος Χρηστίδης
• ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Νίκος Χρηστίδης
• ΕΝΔΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑ/ ΣΝΗΝΟΓΡΑΦΙΑ: Βαλεντίνο Βαλάσης - Νάγια Ζαχαράτου
• ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΜΟΥΣΙΚΗ: Γιάννης Μιχαήλ
• ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΦΩΤΙΣΜΩΝ: Απόστολος Τσιτσώνης
• ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΦΙΣΑΣ: Αναστασία Λουκρέζη
• ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: Γιάννης Μιχαήλ
• ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: Υπατία Κορνάρου
• VIDEO-TRAILER: Απόστολος Τσιτσώνης
• ΓΡΑΦΙΣΤΗΚΑ : Μικαέλα Κακκαρίδη Δελληγιάννη
• MAKEUP: Cathy Jones, Ρετζίνα Κούπε, Μαίρη Μπακάλη, Μαριάννα Παγιάτη
• Παίζουν: Φώτης Σπύρος, Φιλίτσα Καλογεράκου, Μελίνα Σπετσιέρη, Νίκη Λειβαδάρη, Γιάννης Παπαθανασίου, Νίκος Χρηστίδης

Εισιτήριο:

• Γενική είσοδος: 8 €
• Ανέργων–Α.Μ.Ε.Α.-Πολυτέκνων: 6€
• Τηλέφωνο κρατήσεων: 6942555031 / Προπώληση: viva.gr

Το πρόγραμμα της περιοδείας:

• 26 Ιουλίου, Πέμπτη, Έδεσσα Θέατρο Γαβαλιώτισσας στις 21:00
• 28 Ιουλίου, Σάββατο, Πτολεμαίδα ανοιχτό Θέατρο στο πάρκο εκτάκτων αναγκών στις 21:00
• 30 Ιουλίου, Δευτέρα, Καστοριά Θέατρο Βουνού στις 21:00
• 31 Ιουλίου, Τρίτη, Καρδίτσα Ανοιχτό Θέατρο Μητρόπολης στις 21:00
• 1 Αυγούστου, Τετάρτη, Κοζάνη Υπαίθριο Δημοτικό Θέατρο στις 21:00
• 2 Αυγούστου, Πέμπτη, Νάουσα Θερινό Δημοτικό Θέατρο στις 21:00
• 3 Αυγούστου, Παρασκευή, Γρεβενά Υπαίθριο Θέατρο Καστράκι στις 21:00
• 7 Αυγούστου, Τρίτη, Άρτα Θέατρο Κάστρου στις 21:00
• 8 Αυγούστου, Τετάρτη, Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων (Άγναντα) στις 21:00
• 10 Αυγούστου, Παρασκευή, Δήμος Βόρειων Τζουμέρκων (Πράμαντα) στις 21:00
• 11 Αυγούστου, Σάββατο, Δήμος Άρτας (Σκούπα) στις 21:00
• 12 Αυγούστου, Κυριακή, Δήμος Βόρειων Τζουμέρκων (Πλατανούσα) στις 21:00
• 13 Αυγούστου, Δευτέρα, Δημος Κεντρικών Τζουμέρκων (Βουργαρέλι) στις 21:00
• 20 Αυγούστου, Δευτέρα, Σέρρες Θερινό Θεατράκι Δήμου (κεντρικό παρκό) στις 21:00
• 23 Αυγούστου, Πέμπτη, Θεσσαλονίκη Θέατρο Κήπου στις 21:00
• 31 Αυγούστου, Παρασκευή, Αίγιο Υπαίθριο Θέατρο Γεώργιος Παπάς (πολιτιστικό κέντρο Αλέκος Μέγαρης) Νικολάου Πλαστήρα 19 στις 21:00
• 1 Σεπτεμβρίου, Σάββατο, Ξυλόκαστρο Ανοιχτό Θέατρο Βασίλης Γεωργιάδης στις 21:00

Η συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα

Η Πηνελόπη Μπενάκη - Δέλτα γεννήθηκε στις 24 Απριλίου του 1874, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί έζησε τα παιδικά και νεανικά της χρόνια σ' ένα αρχοντικό οικογενειακό περιβάλλον, αυστηρά πατριαρχικό, με έντονες τις πατροπαράδοτες ελληνικές αρχές και συνήθειες. Με δασκάλους στο σπίτι, απέκτησε γενικές σχολικές γνώσεις και έμαθε ξένες γλώσσες και "ελληνικά" που τα αντιπάθησε, επειδή τα βιβλία ήταν γραμμένα στην καθαρεύουσα. Γονείς της ο επιχειρηματίας και εθνικός ευεργέτης Εμμανουήλ Μπενάκης και η Βιργινία Χωρέμη, μέλος της ισχυρής τότε εμπορικής οικογένειας Χωρέμη της Αλεξάνδρειας. Η Πηνελόπη ήταν το τρίτο από τα έξι παιδιά της οικογένειας.

Η οικογένεια Μπενάκη μετακόμισε προσωρινά στην Αθήνα το 1882, όπου η Πηνελόπη παντρεύτηκε τον πλούσιο Φαναριώτη έμπορο Στέφανο Δέλτα το 1895. Ο κοινωνικός και ο φιλικός τους κύκλος ήταν οι πιο καλλιεργημένοι λογοτέχνες, εκπαιδευτικοί και σκεπτόμενοι άνθρωποι του καιρού τους, αλλά και σπουδαίες πολιτικές προσωπικότητες, όπως ο Ελ. Βενιζέλος και ο Νικ. Πλαστήρας.

Με τον Στέφανο Δέλτα απέκτησε τρεις κόρες: τη Σοφία (μετέπειτα Μαυροκορδάτου), τη Βιργινία (μετέπειτα Ζάννα και γιαγιά του πρώην Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά) και την Αλεξάνδρα (μετέπειτα Παπαδοπούλου). Επέστρεψαν στην Αλεξάνδρεια το 1905, όπου η Πηνελόπη γνώρισε τον Ίωνα Δραγούμη, τότε υποπρόξενο της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια. Ανάμεσά τους αναπτύχθηκε ένας μεγάλος έρωτας, η Πηνελόπη όμως δεν μπόρεσε να αντιταχθεί στις κοινωνικές επιταγές και την υποχρέωσή της απέναντι στο σύζυγο και τα παιδιά της. Η πλατωνική αυτή σχέση της Πηνελόπης Δέλτα με τον Δραγούμη τελείωσε το 1908, όταν αυτός συνδέθηκε με τη Μαρίκα Κοτοπούλη.

Το 1910 εγκαινιάστηκε η μακρόχρονη αλληλογραφία της Δέλτα με το Γάλλο βυζαντινολόγο Γκυστάβ Σλυμπερζέ, που την βοήθησε στη συγγραφή των μυθιστορημάτων της τα σχετικά με τη βυζαντινή ιστορία. Η Δέλτα που είχε μετακομίσει στη Φρανκφούρτη το 1906 εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα, με τίτλο «Για την Πατρίδα», 1909, το οποίο εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Σύντομα ακολούθησε και το δεύτερο μυθιστόρημά της, «Τον Καιρό του Βουλγαροκτόνου». Το στρατιωτικό κίνημα στου Γουδή το 1909 την ενέπνευσε να γράψει το «Παραμύθι χωρίς όνομα» (1911).

Το 1913 η οικογένεια Δέλτα επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια και το 1916 εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Αθήνα, όπου ο πατέρας της Δέλτα, Εμμανουήλ Μπενάκης, είχε εκλεγεί δήμαρχος. Ανέπτυξαν στενή φιλία με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον οποίο και προσκαλούσαν συχνά στην εξοχική τους οικία στην Κηφισιά.

Το 1922 αναλαμβάνει δράση, με την συμβολή της οικογένειάς της, για την ανακόυφιση των αναγκών και την αποκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Μάλιστα στο σπίτι της φιλοξενήθηκαν πολλές οικογένειες Μικρασιάτων προσφύγων.

Το 1925 εκδόθηκε «Η ζωή του Χριστού», ενώ την ίδια χρονιά εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα της Σκλήρυνσης κατά πλάκας, ασθένειας που την ταλαιπώρησε μέχρι τον θάνατό της. Το 1929 ξεκίνησε τη συγγραφή της τριλογίας «Ρωμιοπούλες», η οποία τελείωσε το 1939 και είναι ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα το οποίο αφηγείται σε τρεις τόμους τη ζωή της Δέσποινας Κρινά-Δαπέργολα, μιας δραστήριας γυναίκας που η κοινωνία της εποχής της την περιόριζε σε ένα χρυσό κλουβί. Το πρώτο βιβλίο, «Το Ξύπνημα», καλύπτει γεγονότα των ετών 1895-1907, η «Λάβρα» καλύπτει τα έτη 1907-1909 και το «Σούρουπο» τα έτη 1914-1920.

Εν τω μεταξύ, εκδόθηκαν άλλα τρία μυθιστορήματά της: ο «Τρελαντώνης» (1932), όπου περιγράφει τις περιπέτειες του αδερφού της, όταν όλα τα αδέρφια ήρθαν από την Αίγυπτο να περάσουν το καλοκαίρι με τη θεία τους (σε ένα σπίτι του Τσίλερ) στον Πειραιά, ο «Μάγκας» (1935), η ζωή στην Αλεξάνδρεια με τα μάτια του μικρού σκυλιού της οικογένειας, και τα «Μυστικά του Βάλτου» (1937), όπου η ιστορία εκτυλίσσεται γύρω από τη λίμνη των Γιαννιτσών κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα.

Το 1941 ο Φίλιππος Δραγούμης εμπιστεύθηκε στη Δέλτα τα ημερολόγια και το αρχείο του αδερφού του, Ίωνα Δραγούμη, στα οποία η Δέλτα πρόσθεσε περίπου 1000 χειρόγραφες σελίδες με σχόλια για το έργο του Δραγούμη.

Στις 27 Απριλίου 1941, ημέρα κατά την οποία τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν την Αθήνα, η Πηνελόπη Δέλτα προσπάθησε να αυτοκτονήσει παίρνοντας δηλητήριο και τελικά έφυγε από τη ζωή πέντε ημέρες αργότερα, στις 2 Μαΐου 1941, ενώ είχαν ήδη προηγηθεί άλλες δύο απόπειρες αυτοκτονίας στο παρελθόν. Στον τάφο της, στον κήπο του σπιτιού της, χαράχτηκε η λέξη ΣIΩΠH. Το 2012 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Τετράγωνο η βιογραφία της, από την Μίτση Πικραμένου, με τίτλο «Η κυρία με μαύρα».

Το 2014 εκδόθηκε το τελευταίο της ανέκδοτο έργο «Ρωμιοπούλες» από τις εκδόσεις Ερμής, το οποίο παρέμενε ανέκδοτο επί 75 χρόνια. Κυκλοφόρησε με επιμέλεια του δισέγγονού της Αλέκου Π. Ζάννα.

Η Πηνελόπη Δέλτα υπήρξε σπουδαία συγγραφέας. Έχουν περάσει 60 και περισσότερα χρόνια από τότε που έγραψε τα βιβλία της για παιδιά. Κι όμως, αυτά τα βιβλία εξακολουθούν να ενθουσιάζουν τους μικρούς αναγνώστες, με τη ζωντάνια τους, τις συναρπαστικές τους περιπέτειες, και τις γλαφυρές περιγραφές ιστορικών γεγονότων.

• Τρελαντώνης, (2018)Μεταίχμιο, (2016)Μίνωας, (2017) Ψυχογιός, (2017) Εκδόσεις Παπαδόπουλος, (2016) Καρακώτσογλου, (2013) Ντουντούμης Ι. , (2013) Εκδοτική Θεσσαλονίκης, (2012) Πελεκάνος, (2012) Άγκυρα, (2012) Μαλλιάρης Παιδεία, (2012)Μεταίχμιο, (2012)Εκδόσεις Παπαδόπουλος, (2012)Κέδρος, (2012) Μίνωας, (2012)Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. , (2009) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (2000) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1998) Μίνωας, Παπαμάρκου.
• Μάγκας, (2017) Ψυχογιός, (2017) Εκδόσεις Παπαδόπουλος, (2016) Μίνωας, (2016) Μεταίχμιο, (2016) Άγκυρα, (2015) Μίνωας, (2015) Καρακώτσογλου, (2013)Ντουντούμης Ι. , (2012) Μίνωας, (2012) Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. , (2012) Μεταίχμιο, (2012) Μαλλιάρης Παιδεία, (2012) Εκδόσεις Παπαδόπουλος, (2012) Πελεκάνος, (2010) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1999)Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1998)Αύρα, (1998) Μίνωας, (1995) Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός, (1991) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Παπαμάρκου.
• Παραμύθι χωρίς όνομα, (2017) Εκδόσεις Παπαδόπουλος, (2016) Άγκυρα, (2016) Καρακώτσογλου, (2016) Καλοκάθη, (2013) Ντουντούμης Ι., (2013) Μπατσιούλας Ν. & Σ., (2013) Μεταίχμιο, (2012) Πελεκάνος, (2012) Ανατολικός, (2012) Μαλλιάρης Παιδεία, (2012) Εκδόσεις Παπαδόπουλος, (2012) Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε., (2012) Μίνωας, (2011) Άγκυρα, (2010) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (2000) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1998) Μίνωας, (1998) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Παπαμάρκου, Πηνελόπη Σ. Δέλτα, (2017) Μίνωας.
• Στα μυστικά του βάλτου, (2018) Εκδόσεις Παπαδόπουλος, (2018) Polaris, (2017) Ψυχογιός, (2013) Ντουντούμης Ι. , (2013) Μεταίχμιο, (2013) Μίνωας, (2013) Μαλλιάρης Παιδεία, (2012) Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε., (2012) Πελεκάνος, (2011) Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε., (2009) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1995) Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός, (1993) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1992) Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, Παπαμάρκου.
• Η ζωή του Χριστού, (2016) Μίνωας, (2013)Ντουντούμης Ι. , (2012) Πελεκάνος, (2012) Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. , (2001) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1996) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1996) Μαλλιάρης Παιδεία, Παπαμάρκου.
• Ρωμιοπούλες (3 τόμοι), (2014) Ερμής.
• Για την πατρίδα, (2013) Ντουντούμης Ι. , (2012)Μίνωας, (2012) Μαλλιάρης Παιδεία, (2012) Πελεκάνος, (2012) Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. , (2009) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1999) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1998) Μίνωας, (1995) Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός, (1991) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Παπαμάρκου.
• Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου, (2013) Ντουντούμης Ι. , (2012)Πελεκάνος , (2012) Μαλλιάρης Παιδεία, (2012)Μεταίχμιο, (2008)- (2012) Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. , (2002) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1999) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1992) Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, Παπαμάρκου.
• Παραμύθια και άλλα, (2012) Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. , (2012)Πελεκάνος, (1998) Αύρα, (1998) Βιβλιοπωλείον της Εστίας, (1992) Μαλλιάρης Παιδεία, Παπαμάρκου.
• Στο κοτέτσι, (2011) Τετράγωνο.
• Ίων Δραγούμης, (2008) Ερμής.
• Αναμνήσεις 1940, (2007) Ερμής.
• Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος, (2002) Ερμής.
• Πρώτες ενθυμήσεις, (2000) Ερμής.
• Αλληλογραφία, (1997) Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
• Αναμνήσεις 1921, (1997)Ερμής.
• Αναμνήσεις 1899, (1994) Ερμής.
• Το γκρέμισμα, (1983) Ερμής.
• Τ' ανεύθυνα. Στοχασμοί, (1961) Βιβλιοπωλείον της Εστίας.

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα

• (2013) Συνταγές μέσα από τη λογοτεχνία, Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε.
• (2007) Από τα παιδιά του πολέμου στον κόσμο των παραμυθιών, Βιβλιοπωλείον της Εστίας
• (2006) Χριστουγεννιάτικα και πρωτοχρονιάτικα διηγήματα, Gutenberg - Χρήστος Δαρδανός
• (2006) Χριστουγεννιάτικες ιστορίες Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, Το Ποντίκι
• (1994) Της μοναξιάς, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου