Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Η Κατερίνα Γκιουλέκα γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Πολυτεχνείο του Μονάχου και ασκεί την αρχιτεκτονική στην Ελλάδα, έχοντας τιμηθεί με διακρίσεις. Είναι συντάκτρια και εικαστική επιμελήτρια του ιστολογίου "Μηχανικό Μολύβι", όπου αναρτά αποκλειστικά δικά της μικρά πεζά και στίχους.

Μερικά από τα ποιήματα της συλλογής "Πλάνης στην πλάνη της" - σε μία πρώτη μορφή τους - δημοσιεύθηκαν στα ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά και ιστολόγια: Με ανοιχτά βιβλία, Κανονική Ποίηση, Κατερίνα Λιάτζουρα, Μηχανικό Μολύβι, ΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ, Το Κόσκινο, ΦΡΕΑΡ, Bibliotheque, Deyteroς, Ologramma, κ.α. Επιπλέον, συμμετοχές της έχουν δημοσιευθεί στα ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά και τους ιστότοπους: fractal, Diastixo, Μονόκλ κ.α. καθώς και στα έντυπα περιοδικά ΑΠΙΚΟ και ΑΝΩΝΥΜΩΣ - όλα με το ψευδώνυμο Πουπερμίνα (Μηχανικό Μολύβι). To "Πλάνης στην πλάνη της" από τις εκδόσεις Θίνες αποτελεί την πρώτη της εκδοτική απόπειρα.

Κυρία Γκιουλέκα ευχαριστώ για τον χρόνο σας. Είναι η πρώτη σας ποιητική συλλογή που την αγκάλιασαν με αγάπη οι εκδόσεις Θίνες. Όπως διαβάζουμε στο βιογραφικό σας, έχετε πρωτύτερα δημοσιεύσει σε διάφορα ποιητικά έντυπα. Πώς εμπνευστήκατε τον τίτλο και τι μπορεί να περιμένει να διαβάσει ο αναγνώστης στα ποιήματά σας;

Αντλώ έναν χαρακτηρισμό από τον σχολιασμό της κ. Τσούβα στη ΔΕΒΘ, η οποία χαρακτήρισε τη δουλειά μου γλωσσοκεντρική. Πιστεύω, ότι ο τίτλος είναι ως προς αυτό ειλικρινής με τους/τις αναγνώστες/-στριες. Ακούω τον φλοίσβο της γλώσσας. Πρόκειται για ποιήματα με κύριο άξονα την περιπλάνηση "σε εσωτερικά τοπία με αρωγούς τη φύση, τους μύθους και την καθημερινότητα, υπό τον επίμονο ήχο προσωπικού γλωσσικού ρυθμού" (από το δελτίο τύπου). H συνέπεια στην καθημερινή πλανητική περιστροφή αναχαιτίζει την επικράτηση του επίβουλου αισθήματος διαρκούς πλάνης.

Το εξώφυλλο της συλλογής που εικονογράφησε ο ζωγράφος Γιώργος Τσόπανος είναι δυστοπικό. Θα δούμε στα ποιήματά σας την εφιαλτική πλευρά της ζωής;

Μέσω της δικής του εξοικείωσης με εκφραστικά μέσα από το χώρο της goth κουλτούρας ο Γιώργος Τσόπανος -διαβάζοντας τη συλλογή- «έπιασε» και σχολίασε εικαστικά μιαν υφέρπουσα οντολογική ανησυχία. Προσωπικά βλέπω στην εικονογράφηση εξώφυλλου και οπισθόφυλλου περισσότερο μια ονειρική συνθήκη με το μοτίβο «ερριμμένη/-οι στο σύμπαν». Δε θα συμφωνήσω με τον χαρακτηρισμό "δυστοπικό".

Πολλά ποιήματά σας εμπνέονται από τις γυναικοκτονίες αλλά και για τη γυναικεία ύπαρξη. Όπως η «Γοργόνα» που γράφτηκε στη μνήμη της Ελένης Τοπαλούδη, η «Αβεσσαλώμ», και το «Διαχρονικά πατριαρχικές ταξιαρχίες». Πιστεύετε πώς μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο με την πένα μας; Μπορούμε να δώσουμε φωνή στις γυναίκες που σιωπούν;

Είναι γεγονός, ότι όταν κατονομάζονται τα ζητήματα που μας δονούν, φωτίζονται και αποκτούν υπόσταση. Επίσης, τους δίδεται (κατά την ανάγνωση) η δυνατότητα να αναγνωριστούν ως κοινά βιώματα ή κοινά αισθήματα για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Αυτή είναι η δύναμη των κειμένων. Εστιάζουν. Ωστόσο, δε θα χαρακτήριζα την ποίησή μου στρατευμένη. Αναφέρεστε σε τρία τέσσερα από τα εβδομήντα τέσσερα ποιήματα. Ακόμη δε θα έλεγα, ότι οι γυναίκες σιωπούν, εκτιμώ, πως δε βρίσκουν εύκολα τα λόγια τους, υστερούν στο να αρθρώσουν εύστοχο ιδιοπρόσωπο λόγο. Αδικώ πιθανώς τις νεότερες.

Χωρίζετε τη συλλογή σε ώρες της ημέρας και της νύχτας. Για ποιο λόγο γίνεται αυτή η κατανομή και ποια είναι τα ερεθίσματα που σας οδήγησαν σε αυτές τις ενότητες;

Οι ενότητες ακολουθούν ζώνες του εικοσιτετραώρου. Ερέθισμα αποτέλεσαν η επανάληψη και ο ρυθμός που μοιράζονται τόσο το εικοσιτετράωρο, όσο και ο ποιητικός λόγος. Η νομοτέλεια ως ειμαρμένη. Ο κύκλος του φυσικού φωτός που επηρεάζει άμεσα αποχρώσεις και διαθέσεις.

Ο Ρίλκε είχε πει τον νέο ποιητή «Θα πεθάνεις αν δε γράψεις ποίηση; Αν ναι, τότε γράφε και μη ρωτάς κανέναν». Ποια είναι η δική σας ανάγκη για να γράψετε Ποίηση και πότε ξεκινήσατε να ασχολείστε μ’ αυτήν;

Οποιαδήποτε αποφασιστική ενασχόληση με την τέχνη προϋποθέτει πάθος και μετουσίωση, εν τέλει πρόκειται για διέξοδο επιβίωσης. Από παιδί έγραφα για να επικοινωνώ, μεγαλύτερη μόνον πεζά, μετά ήρθε το προσωπικό ιστολόγιο και γρήγορα με δελέασε η ποιητική αμφισημία και κρυπτικότητα ως πιστότερη απόδοση της αμφισβήτησης των κληροδοτημένων βεβαιοτήτων.

Ποιες ποιήτριες και ποιητές σας έχουν εμπνεύσει και καθορίσει την ποιητική σας πορεία;

Οι επιρροές μου κατάγονται κυρίως από τους μεγάλους πεζογράφους, οι ποιητές και οι ποιήτριες με μαγεύουν ως μοναδικοί/μοναχικοί διάττοντες αστέρες. Ρουφώ τον κάθε φορά ιδιαίτερο τρόπο που παίζουν με το γλωσσικό εργαλείο. Με έχει καθηλώσει ο Celan. Η ίδια ωστόσο δεν μπορώ να κρίνω τι/ποιόν αφουγκράζεται κάποιος/-α πίσω από τη δική μου γραφή.

Ο Γιάννης Ρίτσος έχει πει πως οι ποιητές είναι αρχιτέκτονες της ανθρώπινης ψυχής. Εσείς είστε αρχιτέκτονας για να επιβιώσετε αλλά και ποιήτρια για να σκαλίζετε το εσωτερικό εγώ μας . Ποια είναι τα κοινά και ποιες οι διαφορές στις δυο ιδιότητες;

Εργάστηκα ως αρχιτέκτονας σε όλη μου την ενήλικη ζωή και σε καμία περίπτωση με αποκλειστικό στόχο τον βιοπορισμό. Την αρχιτεκτονική την επέλεξα, την υπηρέτησα πιστά, την αγαπώ βαθιά κι ας είναι τόσο παρεξηγημένη τέχνη με ακόμα άγνωστο εν πολλοίς λεξιλόγιο και αξιακό κώδικα στο ευρύ κοινό. Βλέπω μέσα από το φίλτρο της. Ο ρυθμός, η αρμονία, ο λυρισμός, η εικόνα, η αποδόμηση, ο χρόνος εν κινήσει, το σώμα συμμετέχουν και στις δύο συνθετικές πράξεις, οι διαφορές συνίστανται κυρίως στην πρώτη ύλη τους και στην υλικότητα ή μη της χωρικότητάς τους.

Πιστεύετε πως η πατρίδα παίρνει τον δρόμο της όπως την καθορίζουν τα προσωπικά μας συμφέροντα ή ο πατριωτισμός μας που μπορεί να είναι και αμφιλεγόμενος;

Με δυσκολεύει η διατύπωση του ερωτήματος, ειδικά η έννοια του πατριωτισμού. Αναγνωρίζω (αδιανόητους) κινδύνους σε αλλότριο διεκδικητικό λόγο, και ανησυχώ πολύ για την πορεία της οικονομικά παγκοσμιοποιημένης ανθρωπότητας. Σε προσωπικό επίπεδο πιστεύω στην καλλιέργεια της αυτεπίγνωσης και αυτοεκτίμησης, στην ταπεινότητα και στο μέτρο. Με απογοητεύει η δυσκολία διατύπωσης και διατήρησης ενός συνεκτικού εμμενούς μαχητικού εμείς.

Σας αρέσουν οι συμβολισμοί στην ποίησή σας, πλάθετε τις λέξεις με γήινα υλικά αλλά περιπλανιέστε και στο σύμπαν. Εμπνέεστε από τους μύθους και τους χειρίζεστε όπως τους νιώθετε. Έχετε μυστικά κλειδιά που όταν ανοίξετε τις πόρτες της ποίησης χύνονται ελεύθερα τα νοήματα στο λευκό χαρτί. Πιστεύετε πως αυτή η Ποίηση μπορεί να γίνει κτήμα όλων ;

Η γραφή βρίσκει μόνη της το κοινό της. Η ακαριαία επιτελεστικότητά της μπορεί να έρθει από μιαν εικόνα, μια λοξή χρήση λέξεων, ένα πρωτότυπο απόφθεγμα, μια διάχυτη διάθεση, ένα αινιγματικό κάλεσμα, μιαν ειλικρινή εξομολόγηση, έναν ψίθυρο. Αυτά λίγο πολύ γράφονται αναδυόμενα μόνα τους.(*) Έτσι μόνα τους σε καθιστούν και κατά την ανάγνωση τρωτό.

(*) (Η επίπονη επεξεργασία που ακολουθεί δεν μεταπλάθει ουσιαστικά τον πυρήνα των στίχων). 

Στο ποίημα το «Σεντούκι» μιλάτε για μνήμη, για σκουριασμένα μυστικά. Λένε πως είμαστε ένας λαός χωρίς μνήμη κι αυτό οδηγεί στην επανάληψη των λαθών Ποια είναι η γνώμη σας;

Το ποίημα, στο οποίο αναφέρεστε αφορά τις προσωπικές αναμνήσεις. Ανάλογα το ποίημα «Με αφορμή ένα άσχετο διάταγμα προεδρικό» αφορά την συλλογική ή προσωπική επιλεκτική μνήμη. Αυτή, η δεύτερη αποτελεί πρόβλημα. Και η άγνοια της άγνοιας.

Τι θέλει να πει ο Ποιητής; Αυτή η φράση ακούγεται ακόμη και σήμερα, αν και δεν είναι προνόμιο ανάγνωσης μόνο των σαλονιών και των κλειστών λογοτεχνικών κύκλων. Φταίει η παιδεία, τα καθημερινά προβλήματα των πολιτών ή οι ίδιοι οι ποιητές που κλεινόμαστε στο συντεχνιακό μας καβούκι;

Σε ένα βαθμό πρόκειται για θέμα εξοικείωσης, ενασχόλησης και αναμέτρησης του κοινού με αυτό το πεδίο -ανάλογο πρόβλημα διακρίνω και στην αρχιτεκτονική-. Από την άλλη δεν ξεχνώ την πλήρη απουσία δεκτικότητάς μου κατά την έκθεσή μου στο συναίσθημα ή και στον προβληματισμό τρίτων (συγγραφέων και ποιητών εν προκειμένω) σε περιόδους που εκείνα δε «χωρούσαν» μέσα μου. Αν εννοείτε, ότι πρέπει να γράφουμε επί τούτου απλά και προσιτά, θα διαφωνήσω, καθένας σκέφτεται, νιώθει και γράφει ολόκληρος, με ό,τι αποσκευή κουβαλάει.

Ποια είναι η τύχη της Ποίησης σήμερα στη χώρα μας και τι πρέπει να γίνει κατά τη γνώμη σας για την προβολή των νέων δημιουργών; Τι ακόμη πρέπει να γίνει ώστε να μεγαλώσει αριθμητικά το αναγνωστικό της κοινό;

Υπάρχουν πολύ καταλληλότεροι/-ες από μένα να τοποθετηθούν σε τέτοια ζητήματα. Με ενδιαφέρον ακούω για σύγχρονες σκηνές, όπως αυτές της προφορικής ποίησης. Εκτιμώ τον παραδοσιακό ρόλο του εκδότη που επιλέγει συνειδητά, βάσει της προσωπικής του γνώμης ως προς την ποιότητα της συλλογής που φτάνει στα χέρια του και αναλαμβάνει την πλήρη ευθύνη της έκδοσή της. Τέτοιοι εκδότες πιστεύουν από την πρώτη στιγμή στο υπό έκδοση έργο και το στηρίζουν έμπρακτα ως δικό τους. (Έτυχα αυτής της μεταχείρισης από τις Εκδόσεις Θίνες και μιλώ μετά λόγου γνώσεως). Επίσης, πολύτιμες είναι οι λέσχες ποίησης. Ακούω, πως η Θεσσαλονίκη τα πηγαίνει πολύ καλύτερα από την Αθήνα σ' αυτόν τον τομέα, εδώ έχω τη χαρά να συμμετέχω στην ολιγοπρόσωπη λέσχη του Αντώνη Τσόκου, στο Μονόκλ.

Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;

Με εντυπωσιάζουν πολύ θετικά οι πολλαπλές δυνατότητες προβολής και ενημέρωσης μέσω του Bookia, όπως και η αποκλειστική εστίαση στο βιβλίο. Προτείνω να ευνοείτε το λιτό και απλό διαδικτυακό περιβάλλον, διαπιστώνω αυξανόμενη συνθετότητα στις πλατφόρμες και τις apps στο διαδίκτυο.

Ευχαριστώ κυρία Γκιουλέκα και σας εύχομαι να είναι καλοτάξιδη η ποιητική συλλογή.

Εγώ σας ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη συνομιλία!