Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Αθήνα, 11 Μαΐου 2020

Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,

Από την πρώτη στιγμή που η χώρα εισήλθε στην περιπέτεια του κορονοϊού, η κυβέρνησή σας και κάθε υπουργός στον τομέα ευθύνης του επέδειξε αξιοθαύμαστη προσαρμοστικότητα και αντίδραση, λαμβάνοντας μέτρα ανακούφισης και στήριξης της οικονομίας, των επαγγελματιών και των πολιτών. Διαπιστώνουμε μία θλιβερή εξαίρεση: τον κλάδο του βιβλίου όπου, μετά και τις τελευταίες εξαγγελίες του υπουργείου Πολιτισμού, είναι πλέον πασιφανές ότι το βιβλίο αποτελεί την τελευταία προτεραιότητα της υπουργού κυρίας Λίνας Μενδώνη, αν υποθέσουμε ότι υπάρχει έστω και ως αναφορά στην ατζέντα της.

Ας γίνουμε πιο σαφείς. Στα "Μέτρα στήριξης του Πολιτισμού και των εργαζομένων του" της 7ης Μαΐου 2020, σε 33 σελίδες εξαγγελιών αφιερώθηκαν δύο μόνο λέξεις για το βιβλίο: «αγορά βιβλίων» (σελ. 14 στο συνημμένο PDF έγγραφο). Δύο λέξεις ριγμένες στην τύχη, απλώς για να υπάρχουν, χωρίς την παραμικρή επεξήγηση για το ύψος της δαπάνης, για τα χαρακτηριστικά των υπό αγορά βιβλίων, χωρίς συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, χωρίς να διευκρινίζεται ποιοι θα είναι οι ωφελούμενοι φορείς, χωρίς να περιγράφονται στοιχειωδώς οι διαδικασίες που θα ακολουθηθούν. Δύο λέξεις χωρίς καμία κυριολεκτικά σημασία, που μόνο ως στάχτη στα μάτια του κόσμου του βιβλίου μπορούν να εκληφθούν. Για το υπουργείο Πολιτισμού φαίνεται πως δεν υφίστανται εκδότες, βιβλιοπώλες, συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές, εικονογράφοι. Καμία αναφορά στους ανθρώπους που αποτελούν τον μεγαλύτερο πυλώνα του πολιτιστικού δυναμικού της χώρας, οι οποίοι λειτουργούν νόμιμα, πληρώνουν φόρους και εισφορές, και πλήττονται όπως όλοι οι Έλληνες από τις παρούσες συνθήκες.

Τα δυσοίωνα όμως σημάδια για το βιβλίο έχουν φανεί εδώ και καιρό. Στις 30 Σεπτεμβρίου 2019, η κυρία Μενδώνη αναφέρθηκε σε 9 βασικά σημεία της στρατηγικής για το βιβλίο, η οποία επρόκειτο να ακολουθηθεί. Από το κείμενο αυτό (σας το παραθέτουμε συνημμένο), ούτε ένα σημείο δεν έχει υλοποιηθεί 8 μήνες μετά.

Κατά την τελευταία συνάντηση που είχαμε μαζί σας στις 11 Οκτωβρίου 2018, πριν αναλάβετε τη διακυβέρνηση της χώρας, αποκομίσαμε την εντύπωση ότι έχετε προσωπικά πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για τον χώρο του βιβλίου. Σήμερα αδυνατούμε να πιστέψουμε ότι είναι θέση της κυβέρνησής σας η αδιαφορία για το βιβλίο και τους συντελεστές του. 

Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε (μείωση παραγωγής νέων τίτλων, μεγάλο μέρος των εργαζομένων σε αναστολή εργασίας, βιβλιοπωλεία κλειστά για μεγάλο χρονικό διάστημα, αναβολή της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Θεσσαλονίκης), δεν ζητούμε χρήματα από την κυβέρνηση χωρίς αντίκρισμα, ούτε χαριστικές πράξεις. Ζητάμε και προτείνουμε:

• τον εμπλουτισμό των βιβλιοθηκών που είναι η καρδιά του πολιτισμού -δημοτικών, δημόσιων, σχολικών και ακαδημαϊκών- με βιβλία, κάτι που είναι υποχρέωση να εντάσσεται στον τακτικό προϋπολογισμό κάθε πολιτισμένου κράτους, ασχέτως κρίσεων ή ειδικών συνθηκών. Με τον τρόπο αυτό, θα εξοπλιστούν οι βιβλιοθήκες, που έχουν χάσει την βιβλιοπαραγωγή τουλάχιστον των τελευταίων δέκα ετών. Αν μάλιστα η προμήθεια των βιβλίων γίνει από τα βιβλιοπωλεία του Δήμου στον οποίον ανήκει κάθε βιβλιοθήκη, τότε με μία κίνηση το όφελος θα είναι πολλαπλό: θα στηριχθούν και τα βιβλιοπωλεία και οι εκδοτικοί οίκοι και οι Έλληνες συγγραφείς με τα δικαιώματα που θα εισπράξουν. Από τη στιγμή δε που οι βιβλιοθήκες δεν υπάγονται στη δικαιοδοσία του υπουργείου Πολιτισμού, προτείνουμε η αγορά βιβλίων να πραγματοποιηθεί από το ποσόν που, προς τιμήν σας, αποφασίσατε να διαθέσετε για τον πολιτισμό.
  
  
• να υποδείξουν οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης στους μαθητές τους εργασίες πάνω σε συγκεκριμένα βιβλία της ελεύθερης επιλογής των εκπαιδευτικών, ώστε να καλυφθεί μέρος της χαμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας, τουλάχιστον ως προς τον τομέα της λογοτεχνίας, τα οποία θα προμηθευτούν από τα βιβλιοπωλεία, τώρα που άνοιξαν. Το κόστος προμήθειας αυτών των βιβλίων είναι ιδιαίτερα χαμηλό, 7 έως 12 ευρώ, ώστε να επιβαρυνθούν κατά το ελάχιστο δυνατό οι οικογένειες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Η πρόταση αυτή δεν έχει κανένα κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό, δεν συγκρίνεται με επιδόματα, δεν είναι χαριστική, αντιθέτως προάγει τη φιλαναγνωσία και την καλλιέργεια της γλώσσας και του πολιτισμού μας ενώ ταυτόχρονα βοηθά το χώρο μας: το βιβλιοπωλείο, τον εκδότη, τον συγγραφέα.
  
  
• Να διατεθούν στους πολίτες κουπόνια για την αγορά βιβλίων, κατά το αντίστοιχο πρόγραμμα που υλοποιείται στην Ιταλία για δεύτερη χρονιά με εξαιρετική επιτυχία.

Ο πολιτισμός έχει σημασία για το μέλλον κάθε χώρας και ειδικά της Ελλάδας. Το βιβλίο σε όλες τις εκφάνσεις του αποτελεί θεμελιακό στοιχείο της ελληνικής πολιτιστικής παραγωγής, συνεισφέροντας παράλληλα δυναμικά και στην οικονομία της χώρας. Οι προηγμένες χώρες το στηρίζουν με όλους τους πρόσφορους τρόπους: δυναμικά προγράμματα εμπλουτισμού των βιβλιοθηκών τους, απόδοση δικαιωμάτων στους δημιουργούς, εξομοίωση ΦΠΑ στο έντυπο και ηλεκτρονικό βιβλίο, καθιέρωση μηδενικού ΦΠΑ (τελευταίο και πολύ πρόσφατο παράδειγμα η Μεγάλη Βρετανία).

Εμείς ζητάμε τα ελάχιστα και τα αυτονόητα. Είναι η στιγμή να αποδείξετε πως το βιβλίο αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνησή σας. Είναι παράλληλα κρίμα το εξαιρετικό έργο που επιδεικνύετε ως κυβέρνηση στους περισσότερους τομείς, να υστερεί στους δύο βασικούς πυλώνες: τον πολιτισμό και την παιδεία. 

Είμαστε στη διάθεσή σας για να βοηθήσουμε όπου μας χρειαστείτε.

Με εκτίμηση,

Ιωάννης Κωνστανταρόπουλος, πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Βιβλίου
Πόλα Καπόλα, πρόεδρος του Συλλόγου Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών
Γεώργιος Πασχαλίδης, πρόεδρος του Συλλόγου Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων