Γράφει: Λεύκη Σαραντινού

Η Άννα Γαλανού γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Πεζά Ηρακλείου Κρήτης. Γράφει από νεαρή ηλικία και έχει ασχοληθεί με τα περισσότερα είδη του πεζού και έμμετρου λόγου: μυθιστοριογραφία, διηγήματα, ποίηση, παιδική λογοτεχνία, παραμύθια, στίχους, θεατρικά και δοκίμια. Για το έργο της συνολικά, έχει τιμηθεί με πολλά πανελλήνια βραβεία και διακρίσεις.

Από τις εκδόσεις Διόπτρα κυκλοφορούν τα τρία βιβλία της ιστορικής τριλογίας «Οι Δρόμοι της Καταιγίδας» –Θυσία, Εκδίκηση, Εξιλέωση–, καθώς και τα μυθιστορήματα Οι τρεις φωτιές, Στην Πόλη των λυγμών, Μαργκώ, Αντιμέτωποι με το χθες, Το παράπονό μου μια κραυγή, Όταν φεύγουν τα σύννεφα, Σμαράγδι στη βροχή και Τότε που τραγουδούσαν οι θεοί.

Πείτε μας, πώς γεννήθηκε η ιδέα για τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου;

Το 2019 βρισκόμουν σε μια μικρή επαρχιακή πόλη για να παρουσιάσω το νέο μου βιβλίο. Εκεί γνώρισα μία κυρία, που μου ζήτησε να ακούσω μία ιστορία που είχε να μου πει και αφορούσε τη νεκρή αδελφή της. Ήταν μια ιστορία γυναικείας κακοποίησης που δεν καταγγέλθηκε ποτέ.

Η αφήγηση της με συγκλόνισε, η σπασμένη φωνή της και η απέραντη θλίψη που είδα στα μάτια της δεν άφηναν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης. Η εξομολόγηση αυτή αποτέλεσε για μένα εφαλτήριο ώστε να αρχίσω να ασχολούμαι με το θέμα αυτό.

Μετά από ιδιαίτερα μεγάλη προσπάθεια κατάφερα να έρθω σε επαφή και να συμφωνήσει να μου μιλήσει μια γυναίκα η οποία είχε κακοποιηθεί στο παρελθόν από τον σύζυγό της, τον είχε εγκαταλείψει και μαζί με το παιδί της είχαν ζητήσει προστασία.

Για κάποιο διάστημα φιλοξενήθηκε σε μία δομή κακοποιημένων γυναικών και σιγά σιγά κατάφερε να ορθοποδήσει και να πιάσει το νήμα της ζωής της από την αρχή. Η ίδια γυναίκα με γνώρισε σε μία δεύτερη η δεύτερη σε τρίτη και ούτω καθεξής.

Μίλησα με πάρα πολλές γυναίκες, όπου η κάθε μία είχε τη δική της πικρή ιστορία. Άλλες πάλευαν ακόμα με τον εαυτό τους και τις Ερινύες τους, με την ντροπή, την απόγνωση και τον φόβο τους, κι άλλες είχαν καταφέρει να βγουν απ’ αυτόν τον κύκλο και να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους.

Η ιστορία σας μοιάζει πραγματικά απίστευτη, καθώς η βιαιότητα του κεντρικού ήρωα Στάθη προς τις γυναίκες παρουσιάζεται πρωτοφανής. Σε τι βαθμό αυτές οι περιγραφές στηρίζονται στη μυθοπλασία και κατά πόσο απηχούν αληθινά γεγονότα;

Όσον αφορά το περιεχόμενο των ιστοριών, δεν υπάρχει καμία απολύτως μυθοπλασία. Όλες είναι αληθινές και προέρχονται, όπως ανέφερα στην πρώτη σας ερώτηση, από τις αφηγήσεις των γυναικών με τις οποίες μίλησα. Το μυθοπλαστικό κομμάτι του βιβλίου είναι η συνένωσή τους σε μία ενιαία ιστορία, στην οποία όλοι οι ήρωες –με κάποιον τρόπο– συνδέονται μεταξύ τους.

Κεντρικός «ήρωας» είναι ο Στάθης, στο πρόσωπο του οποίου συγκεντρώνονται σχεδόν όλες οι μορφές ενός κακοποιητικού συντρόφου, αδερφού, φίλου, συζύγου, πατέρα. Αυτή η προσέγγιση έγινε συνειδητά, επειδή πρόθεσή μου δεν ήταν να δημιουργήσω αρνητικές εντυπώσεις σε σχέση με το ανδρικό φύλο. Άλλωστε, με βάση τις στατιστικές, στη μεγάλη πλειοψηφία τους οι άνδρες είναι υποστηρικτικοί, συνοδοιπόροι ζωής και οικογένειας.

Από την άλλη, οι κακοποιητικοί άνδρες χωρίς να είναι πολλοί, δημιουργούν μια μεγάλη αλυσίδα από κατεστραμμένες ζωές, οικογένειες, συγγενείς, παιδιά και κοινωνικό περίγυρο. Μια αλυσίδα που πολλές φορές μοιάζει ατέλειωτη. Τις διαφορές και τις συγκρίσεις θα τις βρει ο αναγνώστης μέσα στο βιβλίο Ζωές Απέναντι, ενώ τα συμπεράσματα για το τι ακριβώς συμβαίνει ακόμα και σήμερα, βγαίνουν αβίαστα.

Οι ηρωίδες σας ξεγελιούνται, αρχικά, από το τρυφερό προφίλ του Στάθη. Πώς μπορεί, εν τέλει, να προστατευτεί μία γυναίκα από τέτοιους άντρες, πώς μπορεί να τους αναγνωρίσει εγκαίρως; Διαθέτουν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να μας σημάνουν το καμπανάκι του κινδύνου;

Όπως θα διαπιστώσατε, όλες οι ηρωίδες της ιστορίας είναι πολύ νεαρές κοπέλες, μόλις στο ξεκίνημα της ζωής τους. Με αυτόν τον τρόπο θέλω να τονίσω και να επιστήσω την προσοχή στο εξής πολύ σημαντικό: η κακοποίηση δεν ξεκινά στα 30 ή στα 40.

Η γυναίκα θυματοποιείται πολύ πιο πριν κι ακόμα κι αν καταφέρει να ξεφύγει από μια τέτοια αρρωστημένη σχέση θα αργήσει πολύ να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να μην αισθάνεται μειονεκτικά και ένοχη. Υπάρχουν πολλές παγίδες, που ένα νέο κορίτσι είναι δύσκολο να διακρίνει ή δεν τις αξιολογεί λόγω απειρίας.

Ο θύτης, τις περισσότερες φορές, είναι πρόσωπο κοινωνικό και αγαπητό. Είναι προσηνής, καλοσυνάτος και πολύ δύσκολα μπορεί κάποιος να υποψιαστεί ποιος είναι στην πραγματικότητα και πώς συμπεριφέρεται όταν κλείνει την πόρτα του σπιτιού του. Πώς να πιστέψει κάποιος ότι ο άνθρωπος με το καταδεκτικό χαμόγελο, την κατανόηση στο βλέμμα και στα λόγια, φέρεται τόσο βίαια στη γυναίκα ή στη σύντροφό του;

Πιστεύετε ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα στον τομέα της αντιμετώπισης της κακοποίησης των γυναικών κατά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα;

Παρά την έξαρση του φαινομένου τα τελευταία χρόνια, θεωρώ ότι πράγματι έχουν γίνει αρκετά και πολύ σημαντικά βήματα, αρχής γενομένης το 2014 με τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης, γνωστή ως Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Σύμφωνα με αυτή, η ενδοοικογενειακή βία χαρακτηρίστηκε ως κακουργηματική πράξη, επισύροντας τις ανάλογες ποινές. Μέχρι τότε ήταν απλά πλημμέλημα! Σκοπός της σύμβασης είναι η παρεμπόδιση και η καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και η προστασία των θυμάτων, θέτοντας τέλος στην ατιμωρησία των δραστών. Αυτό ήταν ένα πολύ μεγάλο βήμα, που βρήκε άμεσα ανταπόκριση στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Στην Ελλάδα, με την υποστήριξη κρατικών φορέων (δήμοι, περιφέρειες) αλλά και ιδιωτών, λειτουργούν πλέον ολοένα και περισσότερες Δομές και Στέγες φιλοξενίας, οι οποίες δέχονται κακοποιημένες γυναίκες μαζί με τα παιδιά τους. Σε αυτές υπάρχει ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη από γιατρούς, συμβούλους ψυχικής υγείας, ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, νομική κάλυψη από δικηγόρους, καθώς και αρωγή ώστε να μπορέσουν να βρουν δουλειά όσες γυναίκες εξαρτώνται οικονομικά από άλλους.

Επίσης, στα Αστυνομικά τμήματα όλων των πόλεων έχει συσταθεί τμήμα ενδοοικογενειακής βίας, όπου εξειδικευμένοι αξιωματικοί της Αστυνομίας (κατά κύριο λόγο γυναίκες) υποδέχονται τις κακοποιημένες γυναίκες με τη συνδρομή ψυχολόγων. Εάν παραστεί ανάγκη, καλείται ιατροδικαστής και στη συνέχεια ασκείται αυτεπάγγελτη δίωξη στον θύτη.

Στη γραμμή 15900, που λειτουργεί όλο το 24ωρο, μπορούν όλοι να καταγγείλουν ανώνυμα περιστατικά έμφυλης βίας ή γυναικείας κακοποίησης, που είτε γνωρίζουν είτε έχουν υποστεί οι ίδιοι.

Θεωρείτε ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη και στις ΗΠΑ υπάρχει καλύτερη μέριμνα για το συγκεκριμένο ζήτημα απ' ό,τι στη χώρα μας;

Απ' ό,τι έχω πληροφορηθεί, χωρίς να έχω προσωπική γνώμη, είμαστε σε πολύ καλύτερο σημείο από πολλές άλλες χώρες. Μακάρι πράγματι να είναι έτσι, και μακάρι να γίνουμε ακόμα καλύτεροι. Γιατί, όπως μου έλεγε πρόσφατα μία Αξιωματικός της Αστυνομίας, η ενδοοικογενειακή βία μαζί με την κατάθλιψη θα είναι τα μεγαλύτερα προβλήματα του 21^ου αιώνα, και ότι, ειδικά για το δεύτερο, αυτό που βλέπουμε τώρα, δυστυχώς είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου!

Στις μέρες μας, ειδικά μετά από τον εγκλεισμό της πανδημίας, έχουμε έξαρση των φαινομένων ενδοοικογενειακής βίας, αλλά και αύξηση της βίας προς τα ζώα. Πιστεύετε ότι αυτά τα δύο είδη βίας συνδέονται και σχετίζονται και με την επιρροή της οθόνης και των βιντεοπαιχνιδιών στις ζωές μας;

Μαζί με αυτά να αναφέρω επίσης το μπούλινγκ στα σχολεία, την ηθική παρενόχληση που συμβαίνει στους χώρους εργασίας, την απαξίωση ανθρώπων λόγω θρησκείας, χώρας προέλευσης, χρώματος και άλλα. Το γεγονός είναι ότι η βία, με οποιαδήποτε μορφή κι αν εμφανίζεται, επιφέρει ολέθρια αποτελέσματα. Συγκεκριμένα για την ενδοοικογενειακή βία, η κατάσταση αυτή δεν έχει φθίνουσα πορεία, κάτι που θα ήταν λογικό σε σχέση με την εξέλιξη της κοινωνίας.

Δυστυχώς, συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, και οι λόγοι ποικίλουν: ο αγώνας για την καθημερινή επιβίωση, η απομόνωση του πληκτρολογίου, οι επιφανειακές σχέσεις, η αποξένωση των ανθρώπων, η αδιαφορία, οι λυκοφιλίες και το «ο θάνατος σου η ζωή μου», έχουν αλλάξει την ανθρώπινη συμπεριφορά. Είτε επιθετική είτε παθητική, το αποτέλεσμα που προκύπτει είναι ένα: θύτες και θύματα.