Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Ο Νίκος Φώσκολος - Καναλέτος γεννήθηκε στην Τήνο στο χωριό Κώμη το 1951. Παρακολούθησε τη βασική εκπαίδευση στο Δημοτικό Σχολείο του χωριού του και στο εξατάξιο Γυμνάσιο στην πόλη της Τήνου. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου. Είναι απόφοιτος της (Δ.Α.Σ.Η.Σ.) Δημόσιας Ανωτέρας Σχολής Ηλεκτρονικών Σιβιτανιδείου Ιδρύματος Αθηνών. Εργάστηκε με σε διάφορους επαγγελματικούς τομείς σχετικά με τη φύση, την καλλιτεχνία, την τέχνη κ.ά. Ασχολήθηκε ενεργά με τα κοινά (επαγγελματικά, συνδικαλιστικά, πολιτικά και πολιτιστικά).
Υπήρξε συνεκδότης του έντυπου πολιτικού περιοδικού «Συναγωνιστής» και της έντυπης τοπικής εφημερίδας «Η Τηνιακή». Υπήρξε εκδότης της ηλεκτρονικής εφημερίδας «Τηνιακή». Ανθολόγια και λογοτεχνικά περιοδικά έχουν δημοσιεύσει ποιήματά του. Έχει εκδώσει με αυτοέκδοση μια ποιητική συλλογή με τίτλο «Κορωνοποιήματα», Τήνος 2022 και το 2024 την ποιητική συλλογή «Ποιητικά Σμιλεύματα» (Βιβλιοπωλείο Πολιτεία) από τις εκδόσεις Οσελότος . Τα ποιήματά του δημοσιεύονται στην προσωπική του σελίδα στο Facebook.
Η πολύμηνη φετινή παραμονή μου στην Τήνο, μου έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσω κι άλλους δημιουργούς, που ζουν και εμπνέονται στο νησί. Στην Τήνο της Τέχνης και του Λόγου, ο Πολιτισμός ανθεί.
Κύριε Φώσκολε - Καναλέτε σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας. Γεννηθήκατε στην Τήνο, στο νησί της Μεγαλόχαρης αλλά και της Τέχνης, του Πολιτισμού. Είναι η πολιτιστική αύρα αυτού του νησιού που σας ενέπνευσε να ασχοληθείτε με την Ποίηση;
Σας ευχαριστώ πολύ κ. Μάγδα Παπαδημητρίου που μου προτείνατε να απαντήσω σε ερωτήσεις σας γύρω από τον Πολιτισμό και την Τέχνη του νησιού μας, της Τήνου και της δικής μου συνεισφοράς. Είμαι γέννημα θρέμμα Τηνιακός και σίγουρα έχω επηρεαστεί τόσο από την ιστορία της Τήνου, όσο και από την καθημερινότητα όσων χρόνων ζω στον τόπο μου. Πρώτη μου επίσημη ενασχόληση με τη Λογοτεχνία ήταν στην Σχολή Καλών Τεχνών του Πύργου της Τήνου μας με το μάθημα της Ιστορίας της Λογοτεχνίας από τον καθηγητή κ. Σάββα Απέργη. Στον τόπο μας υπήρξαν λόγιοι και απλοί λαϊκοί άνθρωποι που εκφράζονταν ποιητικά σε διάφορες περιστάσεις (γάμους, χαρές, πανηγύρια, ακόμα και σε θανάτους), καθώς επίσης και οργανοπαίκτες που σκάρωναν κατάλληλα κοτσάκια ανάλογα με την περίσταση. Οι Τηνιακοί, οι Κυκλαδίτες είναι άνθρωποι της χαράς και του γλεντιού.
Ασχολείστε χρόνια με τη δημοσιογραφία, σπουδάσατε στη Σχολή Καλών Τεχνών Πανόρμου αλλά και είστε απόφοιτος Ηλεκτρονικών στη Σιβιτανίδειο. Πολυάσχολος και πολυπράγμων. Σε ποιο τομέα αισθάνεστε πως είστε ο εαυτός σας;
Όντως ασχολήθηκα με πάρα πολλά αντικείμενα. Γόνος αγροτικής οικογένειάς, από την οποία έμαθα το κάθε τι γύρω από την πολύ δύσκολη ζωή του γεωργοκτηνοτρόφου. Στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πύργου Τήνου αξιώθηκα να είμαι από τους δυο πρώτους και που εισήχθηκαν στο προπαρασκευαστικό έτος της Σχολής Καλών Τεχνών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Δεν κατάφερα να προχωρήσω εκεί, αλλά μαθήτευσα σε αξιολογότατους επωνύμους τηνιακούς Μαρμαρογλύπτες (Στρατής Φιλιππότης, Κοσμάς Θεοτικός) από τους οποίους έβαλα τα πρώτα ένσημα του ΙΚΑ σε ηλικία μόλις 16 ετών. Μετά την αποφοίτησή μου από το τότε εξατάξιο γυμνάσιο Τήνου εισήχθηκα στη Δημόσια Σχολή Ηλεκτρονικών Σιβιτανιδείου και μετά τις στρατιωτικές μου υποχρεώσεις εργάστηκα ως ηλεκτρονικός στην Αθήνα και στην Τήνο. Παράλληλα ασχολήθηκα ενεργά με την πολιτική, την ερασιτεχνική δημοσιογραφία και γενικότερα με τα κοινά σε διάφορα πόστα και αρμοδιότητες. Οι δραστηριότητές μου δε σταμάτησαν εκεί. Έγινα υπάλληλος τόσο στον ιδιωτικό τομέα όσο και στον Δημόσιο, ώσπου συνταξιοδοτήθηκα και έχοντας πλέον περισσότερο χρόνο ελεύθερο από εργασίες γράφω πεζά ως ρεπορτάζ στο facebook είτε ποιήματα επηρεασμένος από την καθημερινότητα τα οποία και αυτά αναρτώνται στο τοίχο μου. Πάντα με ότι ασχολούμαι το αγαπώ και προσπαθώ να το κάνω το καλύτερο δυνατόν. Τελικά, είμαι ένας πολυπράγμων και ενεργός πολίτης, όπως και σεις αναφέρετε, που έτσι πιστεύω ότι θα έπρεπε να είναι όσοι ασχολούνται με την πολιτική.
Το πρώτο ποιητικό σας βιβλίο «Τα κορωνοποιήματα» είναι αυτοέκδοση και είναι φορτισμένο συναισθηματικά από την εποχή της πανδημίας. Μια εποχή που άλλοι δημιουργοί εμπνεύστηκαν κι άλλοι άφησαν τη συγγραφική τους ταυτότητα στο κλειδωμένο συρτάρι, γιατί τους έπνιγε όλη αυτή η ζοφερή διαβίωση. Πιστεύετε πως η Τήνος από μόνη της σας βοήθησε να γράψετε;
Ο κορονοϊός άφησε τα σημάδια του εσαεί. Οι άνθρωποι φοβήθηκαν και εγώ φοβήθηκα. Δεν ήταν, δεν είναι δυνατόν να μείνουμε αδιάφοροι σ’ αυτό το θέμα. Η κοινωνία μας έχει αλλάξει ριζικά μετά αυτή την πανδημία. Το αναφέρω χαρακτηριστικά σε πολλά από τα ποιήματα μου στο βιβλίο αυτό. Η Τήνος πάντα μου δίνει επί πλέον ερεθίσματα για συγγραφή. Ποιήματα βέβαια έγραψα τόσο στην Αθήνα την περίοδο του κορονοϊού, ακόμη και μέσα στο πλοίο για το νησί μας.
Γράφετε τα ποιήματά σας με ομοιοκαταληξία. Είναι συνήθεια της εποχής που μεγαλώσατε, που διδαχτήκατε ή σας αρέσει να γράφετε με ρίμα;
Είναι γεγονός ότι στα σχολικά μας χρόνια διδαχτήκαμε την ποίηση με ομοιοκαταληξία. Πολύ αργότερα και στις τελευταίες τάξεις του τότε εξατάξιου Γυμνασίου διδασκόμαστε ορισμένα ποιήματα χωρίς ομοιοκαταληξία. Κυρίως εκείνα που μας έχουν μείνει στη μνήμη είναι αυτά που έχουν ομοιοκαταληξία τα οποία απαγγέλθηκαν και τραγουδήθηκαν. Θεωρώ τη συγγραφή ποιήματος με ομοιοκαταληξία δυσκολότερη απ’ ότι αυτή με την ελεύθερη γραφή, την οποία εξ’ ίσου μπορώ να γράψω. Τα ποιήματα με την ομοιοκαταληξία μπορούν ευκολότερα να γίνουν τραγούδι, φτάνει να βρεθεί κατάλληλος ενδιαφερόμενος συνθέτης ή τραγουδοποιός.
Στο ποίημά σας «Ένα σκληρό περιβάλλον» πιστεύω πως αντιπροσωπεύετε τα πιστεύω ενός μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Οι στίχοι «που το κέρδος είναι ένας θεός» και «η ελπίδα, ο φόβος και η πρόνοια σύμβουλοι μας αναγκαίοι είναι πια» είναι αυτά που νιώθαμε οι περισσότεροι, που συζητούσαμε αλλά εισπράτταμε από τις ειδήσεις. Πόσο φοβηθήκατε αυτή την περίοδο κι αν πιστεύετε πως έμειναν τα απόνερά της σήμερα στις συνήθειες της κοινωνίας;
Θεωρώ ότι πάντα η οικονομία είναι αυτή που «κυβερνά» σε κάθε εποχή με τον τρόπο της, ακόμη και σήμερα, είτε στη χώρα μας, είτε παγκοσμίως. Η επιβίωση του κάθε λαού είναι ο πρώτος και κυρίαρχος λόγος για τον οποίο ενδιαφέρεται και αγωνίζεται, ή προσαρμόζεται αναλόγως με τα πιστεύω του και τις δυνατότητες του. Τα απόνερα της περιόδου αυτής έμειναν και θα μένουν για πολύ, μέχρι την έλευση ενός ακόμη πλέον συνταρακτικού γεγονότος.
Στο ποίημα «Οι απ’ αιώνες αυθεντίες» γράφετε για την παγκόσμια αυτοκρατορία που κρατά τα ηνία. Πιστεύετε πως η τράπουλα των λαών θα ανακατευτεί από την αρχή και θα χαθεί όπου υπάρχει η λαϊκή κυριαρχία; Θα κυβερνούν οι λίγοι και θα υπακούουν οι πολλοί;
Οι άνθρωποι καθοδηγούνται από προβεβλημένες προσωπικότητες, οι όποιες επηρεάζουν τα μέγιστα τους λαούς. Αυτό πιστεύω ότι γίνεται και σήμερα. Πάντα οι λίγοι κυβερνούν.
Και από τα Κορωνοποιήματα πάμε στα «Ποιητικά σμιλεύματα» που εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Οσελότος. Τον τίτλο τον εμπνευστήκατε από την ποίηση και το σμίλευμα του μαρμάρου, αφού σπουδάσατε στη Σχολή Καλών Τεχνών Πανόρμου; Και πώς επιλέχθηκε η εικόνα του εξωφύλλου;
Ο τίτλος είναι επηρεασμένος από το ποίημά μου «Τι να σμιλέψω ο άσημος» και παράλληλα μου το πρότεινε ο αγαπητός μου φίλος και καθηγητής Πανεπιστημίων Ιταλίας κ. Γιάννης Κορίνθιος, ο οποίος προλογίζει και το βιβλίο μου με τίτλο «Ποιητικά Σμιλεύματα». Βέβαια, ρόλο έπαιξε και ο μαντρακάς με τον οποίο εργάστηκα και κατασκεύασα ορισμένα γλυπτά και υπέρθυρα. Η δε φωτογραφία του εξωφύλλου, επιλέχτηκε διότι δείχνει τον κάματο, τη φτώχεια και την αλληλεγγύη των Τηνιακών στα δύσκολα χρόνια.
Στη νέα σας ποιητική συλλογή γράφετε για αξίες και ιδανικά, για αλληλεγγύη. Αξίες που χάθηκαν με τον κορωνοϊό. Άλλαξε η κοινωνία, το εγώ επικράτησε και δεν ξέρω που θα μας οδηγήσει αυτή η σαθρότητα. Πιστεύετε πως οι συγγραφείς, οι δημιουργοί της Τέχνης έχουν τη δύναμη να μιλήσουν με το έργο τους στις καρδιές των πολιτών;
Όπως αναφέρετε, χάθηκαν αξίες και ιδανικά και με τον κορωνοϊό, αλλά και με το πλήθος των πληροφοριών που συλλέγονται από τα κοινωνικά δίκτυα του παγκόσμιου ιστού, που δυστυχώς από πολλούς και κυρίως νέους επιλέγονται τα δυσμενή. Οι συγγραφείς, οι ποιητές, οι καλλιτέχνες, πάντα συμβάλλουν με τα έργα τους για ένα κόσμο πιο ανθρώπινο. Το αρνητικό για την Ελλάδα μας είναι ότι ο πολύς κόσμος δε διαβάζει όσο θα έπρεπε. Πιστεύω όμως πως αν ένα ποίημα γίνει τραγούδι θα το αγαπήσει περισσότερο.
Στο ποίημα «τι να σμιλέψω ο άσημος», γράφετε για την Ελλάδα που διώχνει τα παιδιά της. Πολύς πόνος για τα χιλιάδες παιδιά που μετανάστευσαν. Αλλά αυτή την Ελλάδα, δεν τη φτιάξαμε εμείς με τις επιλογές μας;
Δυστυχώς. Φύγαν απ’ τα χωριά μας, φύγαν απ’ την επαρχία, φύγαν απ’ την Ελλάδα μας. Όμως κρατούν άσβεστη τη φλόγα την Ελληνική, τον πατριωτισμό τους και αισθάνονται μπορώ να πω πιότερο Έλληνες από εμάς τους γηγενείς, επιθυμώντας την επάνοδο εφ' όσον οι συνθήκες θα ήταν ευνοϊκές. Σίγουρα στο Ελληνικό γίγνεσθαι είναι υπεύθυνος ο καθένας μας και αυτό φαίνεται από τις επιλογές μας στα τοπικά δρώμενα, χρόνια τώρα.
Η Τήνος υπάρχει στα περισσότερα ποιήματά σας. Θα δανειστώ ένα απόφθεγμα του Καζαντζάκη «Η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο - ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο». Γιατί το νησί δεν μπορεί να γεμίσει πάλι από τον κόσμο που μετανάστευσε στην Αθήνα;
Σε πολλά ποιήματά μου αναφέρω για την ευτυχία, η οποία θεωρώ ότι είναι πολύ απλή. Φτάνει να ξέρεις τι ζητάς, να αρκείσαι με αυτά που έχεις. Σήμερα ο κόσμος αναζητά την ευτυχία στα πλούτη, στις ανέσεις κι όμως δεν τη βρίσκει. Η Τήνος δε διαθέτει πολλές θέσεις εργασίας. Οι νέοι σήμερα επιθυμούν όσο το δυνατόν ευκολότερες και όχι ιδιαίτερα κοπιαστικές εργασίες όπως τα παλιότερα χρόνια που ζήσαμε εμείς. Δεν πιστεύω ότι η Τήνος μπορεί να συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό μονίμων κατοίκων στην εποχή μας. Σήμερα η εύκολη και επικερδής απασχόληση είναι ο τουρισμός, αλλά δεν πρέπει η Τήνος να στηριχτεί για το μέλλον της σ’ αυτή μόνο τη «μονοκαλλιέργεια».
Στο ποίημα «Αναπόληση», η μνήμη ξυπνά, οι εικόνες ζωντανεύουν. Υπήρχε φτώχεια αλλά υπήρχε και ανθρωπιά, ο ένας στήριζε τον άλλο χωρίς πονηριά και κέρδος. Πιστεύετε πως θα επιστρέψουμε στις ρίζες μας, νιώθοντας πως πνιγόμαστε στον βούρκο του καταναλωτισμού και της γρήγορης πληροφορίας;
Ο εύκολος πλουτισμός και η «αχαλίνωτη» πληροφόρηση, από την οποία πολλοί νέοι διαλέγουν αυτά που θα τους κάνουν «μάγκες», δε φέρνουν αισιοδοξία για να πούμε ότι σύντομα θα επιστρέψουμε στις ρίζες μας. Όμως χρειάζεται προσπάθεια και μάλιστα μεγάλη, από όλους όσοι πιστεύουν στη βελτίωση της κοινωνίας μας.
Η τραγωδία των Τεμπών δε θα μπορούσε να απουσιάσει από μια ποιητική συλλογή, γεμάτη συναίσθημα, φορτισμένη από σκέψεις και προβληματισμούς. Οφείλουμε να μην ξεχάσουμε για να μην επαναληφθεί. Θα τα καταφέρουμε ως λαός να μην ξεχάσουμε ή θα έρθει κάτι πιο δυνατό που θα το σκεπάσει, όπως γίνεται συνήθως τα τελευταία χρόνια;
Η τραγωδία των Τεμπών είναι φρικιαστική και μια από τις μεγαλύτερες στην εποχή μας. Σίγουρα πρέπει να θυμόμαστε το παρελθόν, την ιστορία μας για να μαθαίνουμε από τα όποια λάθη μας αλλά και να πράττουμε σύμφωνα με τα όποια καλά της φυλής μας.
Η ποίηση, η λογοτεχνία είναι το αντίβαρο της ζοφερής πραγματικότητας που ζούμε, για να υπάρχει ισορροπία στην ψυχή μας. Πώς νιώθετε τώρα που η τεχνητή νοημοσύνη έχει εισβάλει και στον χώρο του Λόγου και της Τέχνης;
Η ποίηση, η λογοτεχνία συνήθως προσφέρει με τους στοχασμούς για την επίτευξη του ιδανικού. Όσον αφορά την τεχνική νοημοσύνη δεν έχω ακόμη αποκτήσει ικανή γνώμη για να σχολιάσω. Αυτό που υπάρχει πάντα σε κάθε καινοτομία - νέα ανακάλυψη, είναι η αμφισβήτηση. Πάντα υπάρχουν θετικά και αρνητικά σε ό,τι καινούριο μας έρχεται. Εμείς ας διαλέγουμε τα θετικά.
Σας ευχαριστώ κύριε Φώσκολε και εύχομαι να είναι καλοτάξιδες οι ποιητικές σας συλλογές.
Και εγώ σας ευχαριστώ για το χρόνο που μου αφιερώσατε. Σας εύχομαι κάθε καλό και πολλές συγγραφικές επιτυχίες.