Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Με αφορμή τη συμπλήρωση πενήντα χρόνων από τη μεγάλη εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973, το PEN Greece αποφάσισε να τιμήσει τη μνήμη αυτού του ιστορικού γεγονότος της νεότερης Ιστορίας της χώρας μας, αφιερώνοντας το ημερολόγιο του 2023 στην κορυφαία αυτή στιγμή της ελληνικής και παγκόσμιας Ιστορίας. 

Διαβάστε εδώ τα κείμενα των μελών του PEN Greece
που κοσμούν το Ημερολόγιο 2023

Η αυθόρμητη συσπείρωση της νεολαίας του 1973 στο Πολυτεχνείο, λίγο μετά τα γεγονότα της Νομικής, η πλήρης οργάνωση των φοιτητών και ο ηθικός κόσμος τον οποίο ήθελαν να αποκαταστήσουν μέσα από τη δημοκρατία, την εθνική ανεξαρτησία και την ελευθερία έγιναν η αφορμή για να ορθωθεί ένα πηγαίο ανάστημα μπροστά στη λαίλαπα ενός ανελεύθερου καθεστώτος, να γιγαντωθεί ένα κύμα αντίστασης που κατέκλυσε σταδιακά ολόκληρη τη χώρα και κατόρθωσε να διαβρώσει τα θεμέλια της ανελευθερίας.

Ποτέ άλλοτε στην Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας δε σημειώθηκε κάτι ανάλογο. Τα φοιτητικά αιτήματα δε θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν παρά μόνο αν η γενικότερη ελεύθερη έκφραση της γνώμης δε γινόταν ξανά καθολικό αίτημα της χώρας. Αυτό συνειδητοποίησαν τότε οι νέοι άνθρωποι και πήραν στα χέρια τους τη μοίρα του τόπου, καταφέρνοντας το πιο ισχυρό πλήγμα στη δικτατορία και διεκδικώντας πρωτίστως ελευθερία κάθε μορφής και είδους, με κυρίαρχη την ελευθερία της έκφρασης, που για χρόνια ήταν φιμωμένη. 
 
Καθώς μία από τις πρωταρχικές θέσεις του PEN Greece είναι η προάσπιση της ελευθερίας της έκφρασης, ζητήσαμε από τα μέλη μας να στείλουν μια σκέψη, μια ανάμνηση, μια βιωμένη ίσως εμπειρία τους σχετικά με το Πολυτεχνείο, ορίζοντας το θεματολογικό πλαίσιο με σαφήνεια, έτσι ώστε να ανιχνεύσουμε τι ακριβώς συμβολίζει και τι σημαίνει για τον σημερινό Έλληνα η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Πώς διαμορφώθηκε η ελευθερία της έκφρασης στις μέρες του επιβαλλόμενου καθεστώτος, τι σηματοδότησε εξελικτικά στην πάροδο των πενήντα χρόνων η σημαντική αυτή εξέγερση και πώς αποτιμάται η προσφορά αυτής της εξέγερσης σήμερα, πενήντα χρόνια μετά.

Ζητήσαμε δηλαδή με δυο λόγια να απαντήσουν στο μεγάλο ερώτημα τι σημαίνει η Εξέγερση του Πολυτεχνείου για την ελληνική κοινωνία διαχρονικά και πόσο επηρέασε τον κόσμο η δυναμική του γεγονότος αυτού, μέχρι τις μέρες μας.

Η ανταπόκριση των μελών του PEN Greece ήταν άμεση και με ενθουσιασμό είδαμε να έρχονται τα πρώτα κείμενα. Κείμενα βγαλμένα από ψυχής για τη λαϊκή αυτή αντίθεση απέναντι στο δικτατορικό καθεστώς της εποχής. Κείμενα πιο προσωπικά, βιωμένες μαρτυρίες, δράσεις αλλά και σκέψεις, προβληματισμοί, στοχασμοί. «Εδώ Πολυτεχνείο» 50 χρόνια μετά, Κείμενα εμπνευσμένα, στοχευμένα, συγκινητικά, «δακρυγόνα» κάποιες φορές, κείμενα λυτρωτικά, κείμενα που καταμαρτυρούν πως όσα χρόνια και να περάσουν από τον Νοέμβρη του 1973 τίποτα δε θα ξεχαστεί, η μνήμη θα παραμένει «άσβεστη βάτος», ζώσα και σπαρταριστή, τιμώντας εκείνους που όρισαν στη ζωή τους το μεγάλο χρέος της ακλόνητης απόφασης για την προάσπιση της δημοκρατίας στη χώρα μας. Όλα όμως τα κείμενα έχουν ένα κοινό μεταξύ τους. Δονούνται από την ίδια εσωτερική δύναμη που υπαγορεύει η φράση «Εδώ Πολυτεχνείο» και τη συγκίνηση του βιωματικού της φορτίου, γι’ αυτόν τον λόγο και είναι όλα κείμενα σημαντικά έστω και αν η έκτασή τους ορίστηκε να είναι μικρή.

Για το PEN Greece το αφιέρωμα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για πολλούς λόγους, γι' αυτό και το αγκάλιασε με μεγάλη συγκίνηση, καθώς εγκαινίασε με αυτό το πρώτο ημερολόγιο την έκδοση ετήσιου ημερολογίου από το Σωματείο, κυρίως όμως επειδή το αφιερώνει στη σημαντική αυτή εξέγερση, θεωρώντας ότι το δικαίωμα για την ελευθερία είναι πρωταρχικής σημασίας και χρέος των επόμενων γενιών είναι να θυμούνται, να τιμούν και να προασπίζουν την ιστορική μνήμη όσων θυσιάστηκαν γι’ αυτήν.