Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Φωτογραφίες: Γιάννης Σαμοθράκης

Η Ελίνα Αφεντάκη ζει στην Αθήνα. Το 1988 κυκλοφόρησε η νουβέλα της «Σιγά, η θεία Λένα κοιμάται», εκδόσεις Τσουκάτου. Ακολούθησε η ποιητική συλλογή «Παγοθραυστικό», εκδόσεις Θράκα (2018).Στίχους της έχει μελοποιήσει ο Γιώργος Ανδρέου για τον δίσκο «Τραγούδια του παράξενου κόσμου» με ερμηνεύτρια την Τάνια Τσανακλίδου. Ποιήματά της έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες και σε λογοτεχνικά περιοδικά.

Τήνος
Δεν είναι τόπος αυτός
Αγρίμι είναι, με ανθισμένες οπλές

Το απόγευμα της Τετάρτης 16^ης Οκτωβρίου του 2024 παρουσιάστηκε στη Χώρα της Τήνου, η νέα ποιητική συλλογή της ποιήτριας Ελίνας Αφεντάκη «Από αλάτι», από τις εκδόσεις Θίνες, στο Κέντρο Παιδείας και Πολιτισμού Τήνου «Μοσχούλειο Σχολή». Πλήθος κόσμου, αναγνώστες και φίλοι της δημιουργού πλημμύρισαν την αίθουσα και μεταξύ αυτών εκπρόσωποι της εκκλησίας, της δημοτικής αρχής που χαιρέτησαν την παρουσίαση και της ευχήθηκαν να είναι καλοτάξιδο. Όπως ξέρουμε η Τήνος είναι εκτός από το νησί της Μεγαλόχαρης, και του Πολιτισμού. Δε θα μπορούσαν να απουσιάσουν οι άνθρωποι του, όπως συγγραφείς, ποιητές, γλύπτες, που προσήλθαν να στηρίξουν το νέο ποιητικό πόνημά της. Όπως είπε η δημιουργός, η παρουσίαση είναι αφιερωμένη στα θύματα των πολέμων. Για την Ελίνα Αφεντάκη μίλησαν: ο ιστορικός Παναγιώτης Πρασσάς, ο ποιητής, εκδότης αλλά και πρόσφατα καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Λογοτεχνικού Φεστιβάλ Τήνου Βασίλης Ρούβαλης και ο ποιητής Αντώνης Μαραγκός, ο οποίος διάβασε τον λόγο του ποιητή, λαογράφου και ερευνητή Αλέκου Φλωράκη, λόγω της αιφνίδιας απουσίας του. Μαζί τους, και η μουσικός-μαέστρος Μαργαρίτα Σαλταμανίκα, η οποία συνόδεψε την Ελίνα Αφεντάκη με τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και Μάνου Χατζιδάκι. Το καλωσόρισμα της παρουσίασης αλλά και της ανάγνωσης του βιογραφικού έκανε η εκδότρια των εκδόσεων Θίνες, η οποία μίλησε και για την άψογη συνεργασία με τη δημιουργό. Ένα βιβλίο 58 σελίδων, απλό και καλαίσθητο, όπως αρμόζει στην Ποίηση.

Ο Αλέκος Φλωράκης έγραψε μεταξύ άλλων: «Η ποίηση της Ελίνας Αφεντάκη είναι ποίηση καθαρή, συγκροτημένη, που αξιοποιεί καθημερινές στιγμές με αλληγορία και με σύμβολα που εκκινούν από το υπάρχον για να φτάσουν στο απροσδόκητο. Έμβια και άβια στοιχεία ανθρωποποιούνται, με υπερρεαλιστική διάθεση, όπως ο κυπρίνος που κατασπαράσσεται από τον ερωδιό («Παραλίμνιο») ο άνθρωπος-ψάρι-ίζημα («Υποθαλάσσιο»), το «εγκώμιο της θρούμπας»-γυναίκας, η αντιπαράθεση των γραμμάτων Θ (θάνατος) και Ζ (ζωή), η «πολυθρόνα»-αγωγός των αισθημάτων, οι πεταμένες στα σκουπίδια λέξεις, οι ώριμες, οι πικρές, οι κακοφορμισμένες («Lahoraazul», δηλαδή «Η μπλέ ώρα», τίτλος μυθιστορήματος του Περουβιανού ΑλόνσοΚουέτο). Με στίχους στρωτούς, καίριους και απέριττους η Ελίνα Αφεντάκη στοχεύει στο θυμικό του αναγνώστη και βρίσκει το στόχο. Αρκετών στίχων της η συμπύκνωση και η επιγραμματικότητα ξαφνιάζει. Στίχων που μπορούν να σταθούν και σαν αυτοτελή ποιήματα: Ένα στενό μπαλκόνι ο κλήρος μας. Ή: Όλα πάρτε τα / μονάχα αφήστε / λίγο χόρτο να βγει ο χειμώνας. Ή:Ραγισμένη πορσελάνη τα μάτια του. Ως κατακλείδα, μεταφέρω ένα ακόμη επιγραμματικό δίστιχο ‒αυτοτελές αυτό‒για τη γενέθλια νήσο της, Τήνο: Δεν είναι τόπος αυτός. / Αγρίμι είναι, με ανθισμένες οπλές.»

Ο ιστορικός Παναγιώτης Πρασσάς, που πάντα οι παρουσιάσεις του είναι ξεχωριστές και ο αναγνώστης νιώθει πως πρέπει να το ξαναμελετήσει το πόνημα, βλέποντας τη δική του οπτική ματιά, είπε μεταξύ άλλων: «Φίλες και φίλοι συμπατριώτες, εραστές του ποιητικού λόγου, ακόλουθοι της Ελίνας, καλησπέρα. Δηλώνω ευγνώμων που βρίσκομαι απόψε εδώ μαζί σας, εν μέσω γιγάντων της ποιητικής γραφής, εγώ ο πεζός, τρίτος μεταξύ ίσων, ώστε να μοιραστώ μαζί σας σκόρπιες σκέψεις πάνω στο νέο αυτό τέκνο συναισθημάτων που γέννησε η κ. Αφεντάκη. Ξέρετε, στην εποχή της κυριαρχίας της εικόνας, της φωτογραφίας χωρίς κείμενο στο ίνσταγκραμ, του βίντεο χωρίς λόγια στο τικ-τοκ, συχνά αναρωτιόμαστε πόσο ανάγκη έχουμε την ποίηση. Όλοι θέλουν να φαίνονται πιο όμορφοι, πιο πλούσιοι, πιο χαρούμενοι από ό,τι είναι. Η ποίηση από την άλλη είναι ένας καλοπροαίρετος προδότης, προδίδει με απτά λόγια αυτά που η ψυχή πασχίζει να κρύψει. Δημοσιεύει με γοητευτικό θράσος όσα η συμβιβασμένη φύση του καθενός θέλει να αποσιωπήσει. Είναι η αλήθεια του ποιητή, που γίνεται η αλήθεια του κάθε αναγνώστη. Η Ελίνα κατέγραψε σκέψεις και αισθήματα στο χαρτί, τα εμπιστεύτηκε σε μία ποιοτική εκδότρια, ζήτησε ένα εξώφυλλο με όμορφα κίτρινα μαύρα χρώματα και εκεί σταμάτησε το δικό της καθήκον. Και εκεί ακριβώς που σταμάτησε αυτό, αρχίζει το δικό μας. Εκατό αναγνώστες ενός ποιήματος σημαίνει εκατό διαφορετικές αλήθειες, εκατό εναλλακτικές ερμηνείες, εκατό ξεχωριστές ματιές στον ενδότερο εαυτό ενός εκάστου».

Ενώ ο Βασίλης Ρούβαλης, ο τελευταίος των ομιλητών, μίλησε για την ώριμη ποίηση της δημιουργού «Η ποιητική φωνή της Ελίνας Αφεντάκη ακολουθεί μια διαδρομή ωρίμανσης, η οποία γίνεται εμφανής, με περισσότερη διαύγεια, σ’ ετούτη τη νέα συλλογή της. Ο τίτλος «Από αλάτι» θα μπορούσε να θεωρηθεί προείκασμα μιας αυστηρής, αιχμηρής τοποθέτησης έναντι της ζωής, ή, αλλιώς, θα προϊδέαζε κάποιον βιαστικό αναγνώστη για την ανάγκη αποστολής ενός μηνύματος εμφατικά προς το Εγώ είτε το Εμείς… Και έκλεισε λέγοντας πως: «Στην εξέλιξη της γραφής της Αφεντάκη, όπως επισήμανα προηγουμένως, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν την ποιητική της στόχευση, και που ίσως μαρτυρούν τη χρήση εργαλείων για την έκφραση στα επόμενα βήματά της. Διάσπαρτα στη συλλογή εμφανίζονται «τρόποι» ωσάν επιστολικές γραφές, ποιητικά σημειώματα, στιχουργική πλοκή με μαγικούς ρεαλισμούς, απευθύνσεις προς τον αναγνώστη, μικροϊστορίες με πεζολογική δομή. Το βιβλίο διαβάζεται ως μία στάση ζωής (ας το δούμε έτσι), μια επιβεβαιωμένη συνθήκη που καταγράφεται από ένα βλέμμα ανήσυχο. Ο δρόμος για την Αφεντάκη είναι ανοιχτός, αξιοποιήσιμος».

Το αναγνωστικό κοινό ευχήθηκε να είναι καλοτάξιδο, κεράστηκε τη παραδοσιακή στροφιλιά και το γλύκισμα, ενώ η ποιήτρια συνομίλησε μαζί του και έγραψε αφιερώσεις.

Από το ποίημα «Του γκρεμού»:

Τελικά έπρεπε να πιω πολύ/για να καταλάβω/γιατί εκείνο το κορίτσι /που ορφάνεψε νωρίς από μάνα/κοιμόταν κάθε βράδυ/με τον πατέρα της.