Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Το φωτορεπορτάζ.

Η Εταιρεία Συγγραφέων και η Ελληνική Εταιρεία Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολογίας (Ε.Ε.Γ.Σ.Γ.), τιμώντας τη μνήμη του Κώστα Στεργιόπουλου (1926-2016) –σημαίνοντος ακαδημαϊκού δασκάλου, μελετητή και ποιητή, που διετέλεσε επί σειρά ετών Πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων και της Ε.Ε.Γ.Σ.Γ.–, παρουσίασαν την Τετάρτη, 13 Μαρτίου 2024, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (ΣΦΜ), τα Ημερολόγιά του (1943-2014), με τίτλο Ex Nihilo… Από τα σημειωματάρια μιας ζωής (έκδοση του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, υπό τη γενική φιλολογική εποπτεία του καθηγητή Γιώργου Ανδρειωμένου).

Την εκδήλωση προλόγισε και συντόνισε η κ. Αντιγόνη Βλαβιανού, Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ε.Ε.Γ.Σ.Γ. και μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Στην εισαγωγική της ομιλία, η κ. Βλαβιανού αναρωτήθηκε –μεταξύ άλλων– «εάν η ημερολογιακή γραφή συνιστά αφ’ εαυτής ένα είδος πρωτογενούς ντοκουμέντου, το οποίο, ως "ντοκουμέντο, από μόνο του δεν είναι καλλιτέχνημα" (Walter Benjamin), κατά πόσον νομιμοποιείται μια πρόθεση ή στόχευση εκδοτική να μετατρέπει σε δημόσιο ό,τι συλλαμβάνεται και γονιμοποιείται ως ιδιωτικό, χωρίς να αλλοιώνει συγχρόνως ό,τι πιο αυθεντικό διαθέτει ως υλικό οιονεί νωπό και άκρως προσωπικό».

Κατόπιν ο κ. Αλέξης Ζήρας, πρώην Πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων, και μέλος της Ε.Ε.Γ.Σ.Γ., που είχε τη φροντίδα των Ημερολογίων, επεσήμανε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του πως «το απόφθεγμα του Λουκρήτιου Ex Nihilo [Nihit fit], προερχόμενο από το εμπεδόκλειο Ουδέν εξ ουδενός, ο αναγνώστης θα το διακρίνει ως βαθύτερη πεποίθηση και στάση ζωής πίσω από τις περισσότερες εγγραφές του ομότιτλου ημερολογίου (1943-2014) του Κώστα Στεργιόπουλου. Όχι μόνο στις εγγραφές που αναλογούν στην προχωρημένη ηλικία του, αλλά και στις νεανικές. Μπορεί όσες και όσοι τον γνώρισαν στον μακρύ βίο του, να αποκόμισαν την εικόνα ενός ανθρώπου όχι ιδιαίτερα εύκολου στην επικοινωνία, επιφυλακτικού και μετρημένου, τα ημερολόγιά του όμως αποκαλύπτουν έναν Στεργιόπουλο διαφορετικό: αγχώδη, πολλές φορές έντονα συναισθηματικό, μοιρολάτρη, θρηνητικό για τραύματα της νεότητάς του, τα οποία έφερε ανεπούλωτα ως το τέλος. Το Ex Nihilo... δεν είναι η ψύχραιμη και αποαισθηματοποιημένη συνάθροιση των ημερών του βίου του. Σε σχετικά μεγάλο βαθμό, οι εγγραφές του συνταράσσονται από εκρήξεις οργής, πάθους, φόβου, διακωμώδησης, πανικού, ερωτικής αντιπάθειας, αποκαλύπτοντας δηλαδή έναν άλλο εαυτό του Στεργιόπουλου από εκείνον που άφηνε να αναγνωρίζουν οι άλλοι. Και πάντως, ένα είναι σίγουρο, ότι αυτά τα ημερολόγιά του, που κουβαλούν ένα σημαντικό κόστος ζωής, πολλές φορές μοιάζουν με καταφύγιο ενός λόγου που δε θέλει να προσποιείται αλλά να ονομάζει τα πράγματα με το όνομά τους».

Η κ. Έρη Σταυροπούλου, Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων και πρώην Γενική Γραμματέας του Δ.Σ. της Ε.Ε.Γ.Σ.Γ., αρχικά αναφέρθηκε στη μακρόχρονη γνωριμία της με τον τιμώμενο. Κατόπιν επισήμανε τις ιδιαιτερότητες του Ημερολογίου του Στεργιόπουλου σε σχέση με την τυπική μορφή των προσωπικών ημερολογίων. Στη συνέχεια σχολίασε τα κύρια θέματα του κειμένου: την παρουσία του θανάτου, τη ροή του χρόνου, την προβολή της παιδικής και νεανικής ηλικίας του ημερολογιογράφου, με έμφαση στην περίοδο της στρατιωτικής του θητείας στη διάρκεια του εμφυλίου, και τον ρόλο της μουσικής. Έκανε επίσης λόγο για τους κυριότερους Έλληνες και ξένους λογοτέχνες και διανοητές, τις ιδέες και το έργο των οποίων σχολιάζει ο Στεργιόπουλος. Κατέληξε αναφέροντας την ευρύτερη σημασία αυτού του ημερολογίου, «που αποτυπώνει μια περίοδο της ελληνικής ιστορίας, κοινωνικής και πνευματικής ζωής, από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ως τις μέρες μας, μέσα στην οποία θέτει στόχους και προσπαθεί να πραγματοποιήσει τις ιδέες του ένας λογοτέχνης, που αντιμετωπίζει τις κάθε λογής δυσκολίες της ελληνικής πραγματικότητας».

Χαιρετισμό απηύθυναν ο Διευθυντής του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, κ. Γιώργος Μαρίνος, η κόρη του συγγραφέα κ. Εύα Στεργιοπούλου και η κ. Άννα Αφεντουλίδου, Γενική Γραμματέας της Εταιρείας Συγγραφέων, και μέλος της Ε.Ε.Γ.Σ.Γ., που είχε τη φιλολογική επιμέλεια του τόμου. Την εκδήλωση έκλεισε η κόρη του τιμωμένου παίζοντας στο πιάνο αγαπημένα μουσικά κομμάτια του πατέρα της.