Γράφει: Αγγελική-Ειρήνη Μήτση

Το Βιβλίο

Ποιος δεν γνωρίζει τον «Μικρό Πρίγκιπα»!!! Ο συγγραφέας του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερύ έχει γράψει κι άλλα, όμως αυτό μεταφράστηκε σε πάνω από 250 γλώσσες και έρχεται τρίτο βιβλίο σε πωλήσεις στην παγκόσμια ιστορία, μετά απ’ τη Βίβλο και το Κεφάλαιο του Καρλ Μαρξ. Είναι ένα από τα σημαντικότερα βιβλία του 20ου αιώνα σύμφωνα με την εφημερίδα Le Monde.

Θα το βρείτε από εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, ΜΙΝΩΑΣ, ΨΥΧΟΓΙΟΣ κ.α.

Ένας πιλότος μας μιλάει για τα παιδικά του χρόνια, για το διαφορετικό τρόπο σκέψης του που δεν γίνονταν αντιληπτός από τους μεγάλους! Κουρασμένος από τη σχέση του με τους ανθρώπους, ζει αποτραβηγμένος πια από αυτούς! Σε μια από τις πτήσεις του αναγκάζεται να προσγειωθεί στην έρημο της Σαχάρας, γιατί το αεροπλάνο του παθαίνει βλάβη. Εκεί συναντάει το Μικρό Πρίγκιπα, ένα παιδί με χρυσαφένια μαλλιά, φερμένο από έναν άγνωστο πλανήτη μεγάλο όσο ένα σπίτι. Ο Μικρός Πρίγκιπας ταξιδεύει, επισκέπτεται καινούριους πλανήτες, θέλει να δει και να μάθει, έχει όμως πια χαθεί και ανυπομονεί να επιστρέψει στον πλανήτη του. Είναι όμορφος κι ευαίσθητος, αμείλικτος και διάφανος, περίεργος κι απρόβλεπτος όπως μονάχα τα παιδιά μπορούν να είναι. Ο πιλότος, την ώρα που αγωνίζεται να επισκευάσει το χαλασμένο αεροπλάνο του κι ανησυχεί για την επιβίωση του, αναγκάζεται ν' αντιμετωπίσει ένα παραμυθένιο πλάσμα, που είναι ερωτευμένο μ' ένα τριαντάφυλλο, που παρηγορεί τη μοναξιά του με ηλιοβασιλέματα, που έχει όλα κι όλα τρία μικροσκοπικά ηφαίστεια στον πλανήτη του και λαχταράει ν' αποκτήσει και ένα αρνάκι έστω κι αν αυτό είναι σε ζωγραφιά και δε φαίνεται, γιατί είναι κλεισμένο σ' ένα κασόνι. 

Ο συγγραφέας εισβάλλει στον κόσμο της παιδικής ψυχής (του κάθε παιδιού ή του κάθε ενήλικα που κατάφερε να παραμείνει παιδί) για να μας δείξει μια άλλη οπτική ματιά, μια άλλη γωνία λήψης της Ζωής, όπως έκανε και με τις πτήσεις ως πιλότος, όπου ο κόσμος του αποκαλύφθηκε με διαφορετικό τρόπο από τον συνηθισμένο. Η συνάντηση του Πιλότου με τον Μικρό Πρίγκιπα είναι η έναρξη μιας βαθιάς Φιλίας και του ταξιδιού της Ζωής από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση! Όταν ο κάθε ενήλικας (Πιλότος) συναντήσει τον αγνό εαυτό του (Μικρός Πρίγκιπας) τότε θα μάθει να παρατηρεί τη Ζωή ώστε να γίνει καλύτερος άνθρωπος!

Στην αφήγησή του ο Μικρός Πρίγκιπας μας λέει για το ταξίδι του σε άλλους πλανήτες με κατοίκους τον Βασιλιά, τον Επιχειρηματία, τον Ματαιόδοξο, τον Μεθυσμένο, τον Φαναρανάφτη, τον Γεωγράφο αντίστοιχα ατόμων που αγαπούν την εξουσία, είναι υλιστές, ματαιόδοξοι, οκνηροί, δουλοπρεπείς ή σοβαροφανείς! Στον πλανήτη Γη η συνάντηση του Μικρού Πρίγκιπα με την Αλεπού του διδάσκει τη Φιλία και την μοναδικότητά της. Η συνάντησή του με το Φίδι μας δείχνει το πέρασμα στην συνειδητοποίηση του Εγώ. Έτσι μαθαίνουμε να βλέπουμε κάτω από την “επιφάνεια” των πραγμάτων, όταν κερδίζουμε το δώρο της Φιλίας και ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας. Το βιβλίο γράφτηκε στην Αμερική όπου είχε καταφύγει ο συγγραφέας όταν κατέλαβε την Γαλλία η Ναζιστική Γερμανία. Εξόριστος, χαμένος όπως ο ήρωάς του ο Μικρός Πρίγκιπας, ο Σαιντ Εξυπερύ εμπνεύστηκε την ιστορία αυτή για να καταγράψει τον πόνο του για την κατάντια του ανθρώπου! «Το ουσιώδες διαφεύγει από τα μάτια, βλέπει κανείς σωστά μόνο με την καρδιά»

Η Παράσταση

Το Θέατρο Κούκλας "White Puppet" της Ιρίνα Μπόικο, με μεράκι και λιτότητα παρουσιάζει φέτος την παράσταση «Ο Μικρός Πρίγκιπας». Στον φιλόξενο Χώρο Τέχνης Ασωμάτων μικροί και μεγάλοι μυούνται κάθε Σάββατο στις 5μιση στο ταξίδι του πιλότου Σαίντ Εξυπερύ προς την ενηλικίωση. Πόσο μπορούμε να κρατήσουμε αναλλοίωτη την παιδική μας ψυχή; Πόσο εύκολα μπορούμε να συνεχίσουμε να έχουμε αθώα ματιά απέναντι στη Ζωή;

Ο Μικρός Πρίγκιπας, το Τριαντάφυλλο, η Αλεπού στα χέρια των Ιρίνα Μπόικο και Ιρίνα Βασιλακοπούλου αποκτούν φωνή και αφηγούνται το αγαπημένο μας βιβλίο!

Εξαιρετικά εύστοχο το θέατρο Σκιών για τις επισκέψεις του Μικρού Πρίγκιπα σε άλλους πλανήτες. Είναι μια αλλαγή απρόσμενη στη ροή της αφήγησης, που μας μεταφέρει σε ένα ταξίδι στον χωροχρόνο όπου συναντάμε τους πλανήτες των μεγάλων σοβαροφανών ατόμων! Οι εναλλαγές των φωτισμών και η εξαιρετική μουσική του Γιώργου Στεφανακίδη δημιούργησαν την κατάλληλη ατμόσφαιρα για να σκύψουμε στην δική μας ψυχή και να συναντηθούμε με τον δικό μας πρίγκιπα που στροβιλίζεται στους γρήγορους ρυθμούς της πόλης. Για μία ώρα ανακαλύπτουμε από την αρχή τον κόσμο, σαν τα παιδιά και αναρωτιόμαστε ποια παιδική μας ανάμνηση δίνει πνοή στη σημερινή μας ζωή; Πόσο γίναμε Βασιλιάδες, Επιχειρηματίες, Ματαιόδοξοι, Μεθυσμένοι, Φαναρανάφτες, Γεωγράφοι, για να νιώσουμε καταξιωμένοι, σημαντικοί, μοναδικοί;

Μια παράσταση για όλη την οικογένεια, όπως και το βιβλίο είναι για όλη την οικογένεια. Ένα σκαλοπάτι προς την αυτογνωσία!

Είχαμε τη χαρά να μιλήσουμε με τις Ιρίνα Μπόικο και Ιρίνα Βασιλακοπούλου για τα βιβλία, για τον Μικρό Πρίγκιπα και το Θέατρο Κούκλας!

Στοιχεία Παράστασης
“Ο ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΙΓΚΙΠΑΣ” Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ

Ένα μαγικό ταξίδι, με το Μικρό Πρίγκιπα, στον κόσμο της εμπιστοσύνης, της χαράς και της ευτυχίας, για την ανακάλυψη της ουσίας της ζωής, για ηλικίες Δημοτικού.

Μια αναπόληση στις αθώες αρχικές μας απόψεις για τον κόσμο γύρω μας, για τους ανθρώπους και τα πράγματα.

Μια ιστορία, που έχει αγαπηθεί από μικρούς και μεγάλους σε όλον τον κόσμο, παρουσιάζεται με ηθοποιούς, κούκλες και Θέατρο Σκιών.

Μια παράσταση για όλες τις ηλικίες, για αυτούς, που έχουν ζήσει πράγματα και εμπειρίες και για αυτούς, που μόλις μπαίνουν σε αυτή τη ζωή, για να στηρίξει την πίστη τους στα θαύματα.

• Διασκευή-Σκηνοθεσία: Ιρίνα Μπόικο
  (βασισμένη στο παραμύθι του Αντουάν Ντε Σαιντ Εξυπερύ
• Μουσική: Γιώργος Στεφανακίδης
• Σκηνικά-Κοστούμια-Κούκλες: Ιρίνα Μπόικο
• Φιγούρες Θεάτρου Σκιών: Ιρίνα Βασιλακοπούλου
• Κατασκευή Σκηνικών: Κώστας Κρούσκης
• Ερμηνεία: Ιρίνα Μπόικο, Ιρίνα Βασιλακοπούλου (Δημήτρης Μάκκας, Μίνα Καθέρη)

Χώρος Τέχνης Ασωμάτων

• Αγ. Ασωμάτων 6, Θησείο Τηλ: 2118009838
  xorostexnisasomaton.blogspot.gr/

Εισιτήρια: 8 ευρώ το άτομο

Ο συγγραφέας

Ο Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ (29 Ιουνίου 1900 - 31 Ιουλίου 1944) (Πλήρες όνομα Αντουάν-Ζαν-Μπατίστ-Μαρί-Ροζέ ντε Σαιντ-Εξυπερύ - Antoine-Jean-Baptiste-Marie-Roger de Saint-Exupery) ήταν Γάλλος συγγραφέας, γνωστός στο ευρύ κοινό από το βιβλίο του «Ο Μικρός Πρίγκιπας». Ο Εξυπερύ δεν ήταν όμως ένας διηγηματογράφος, αλλά ένας βαθύς φιλόσοφος που αποτύπωνε τη ζωή κι ανέλυε τον προορισμό της. Από την άποψη αυτή το έργο που τον χαρακτηρίζει απόλυτα είναι τα βιβλία του «Γη των Ανθρώπων» και το «Ταχυδρομείο του Νότου», που αποτελούν το απάνθισμα της φιλοσοφίας του.

Αλλά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του αφιερώθηκε στην κατάκτηση των αιθέρων της πολιτικής αεροπορίας, της οποίας είναι ιστορικά απ' τους μεγάλους προδρόμους, ήταν ηγετικός παράγων της δημιουργίας της πρώτης διεθνούς γαλλικής εμπορικής εταιρείας από την οποία ξεπήδησε η Air France, ήταν δοκιμαστής αεροπλάνων της Air France και πολέμησε στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, στην πτώση της Γαλλίας, όπου και παρασημοφορήθηκε για να σκοτωθεί τελικά το 1944. Η Γαλλία και οι γαλλόφωνες χώρες τιμούν με το όνομά του σωρεία δρόμων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Το διεθνές αεροδρόμιο της Λυών ονομάζεται Σαιντ-Εξυπερύ.

Τα βιβλία του και η ζωή του έχουν γίνει θέματα περίπου 10 ταινιών, αν και μερικές από αυτές έχουν χαθεί από τις προπολεμικές ταινιοθήκες.

Γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1900 στη Λυών, ανάμεσα σε τέσσερα άλλα αδέλφια στο ευτυχισμένο περιβάλλον μιας παλιάς αριστοκρατικής οικογένειας μίας καταγωγής η οποία χανόταν κάπου στον 5ο μ.Χ. αιώνα. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε κοντά στη θεία του, στο Αμπεριέ. Σε ηλικία μόλις 4 ετών έχασε τον πατέρα του.  Ο Εξυπερύ γεννήθηκε την ίδια εποχή που γεννιόταν και το αεροπλάνο, τότε που τα κατορθώματα του Μπλεριό έκαναν τον κόσμο να θαυμάζει, καθώς διέσχιζε τη Μάγχη με ένα αεροπλάνο που έμοιαζε περισσότερο με φτερωτό ποδήλατο. Η σημαδιακή στιγμή για εκείνον ήρθε στα 12 χρόνια του, όταν κατά τη διάρκεια κάποιων διακοπών παρακολουθούσε μία μικρή ομάδα μηχανικών να συναρμολογούν ένα αεροπλάνο μερικά χιλιόμετρα μακριά από το σπίτι του. Όταν το αεροπλάνο ολοκληρώθηκε, οι μηχανικοί τον προσκάλεσαν να πετάξει μαζί τους. Ο ενθουσιασμός από την αίσθηση της πτήσης ήταν φυσικό να αιχμαλωτίσουν για πάντα τη φαντασία του μικρού Αντουάν.

Το 1918 τελειώνοντας το γυμνάσιο αρραβωνιάστηκε μία οικογενειακή τους φίλη, την Λουίζ Βιλλερμπάν (Louise Villerban), παρακολουθώντας ταυτόχρονα με ενθουσιασμό τα νέα από τις μεγάλες πτήσεις Γάλλων αεροπόρων και ειδικά του Ντιντιέ Ντορά, ο οποίος κάλυψε πρώτος την διαδρομή  Τουλούζη - Ραμπάτ (Γαλλία - Μαρόκο). Το 1921 ήρθε η ώρα να υπηρετήσει τη θητεία του στις Ένοπλες Δυνάμεις. Η οικογένειά του τον συμβούλευσε να επιλέξει το ναυτικό, που θεωρείτο πιο αριστοκρατικό σώμα, αλλά μετά από την αποτυχία του στις εξετάσεις υπέβαλε την αίτησή του στην αεροπορία, όπου και έγινε δεκτός με την ειδικότητα του μηχανικού, ενώ παράλληλα έπαιρνε και μαθήματα πιλότου με ιδιωτικό εκπαιδευτή. Στις 10 Οκτωβρίου του 1922, με τον βαθμό του ανθυποσμηναγού είχε πλέον αποκτήσει και το πτυχίο του πιλότου μαχητικών, όμως στην βάση Λε Μπουρζέ των  Παρισίων  παθαίνει το πρώτο σοβαρό ατύχημα της ζωής του. Η κρανιοεγκεφαλική κάκωση που υπέστη ήταν τόσο σοβαρή, ώστε από θαύμα απέφυγε τον θάνατο.

Η επιμονή του να συνεχίσει στην αεροπορία προκάλεσε την παρέμβαση του πεθερού του, ο οποίος τον ανάγκασε να αλλάξει επάγγελμα και να γίνει εμπορικός υπάλληλος το 1923. Ο Εξυπερύ μετά από μια περίοδο αφόρητης ανίας και απογοητεύσεων, ενώ εν τω μεταξύ τον εγκατέλειψε και η αρραβωνιαστικιά του, θα πιάσει για πρώτη φορά την πένα! Τα κείμενα αυτά οδήγησαν το 1926 στην έκδοση του πρώτου βιβλίου του «Ο Αεροπόρος».

Ακολουθεί μια ζωή γεμάτη περιπέτεια! Αναζήτησε εργασία σε μια πρωτοποριακή εμπορική γαλλική εταιρεία την «Λατεκέρ» (Latecoere) που εκτελούσε ταχυδρομικές πτήσεις μεταξύ Τουλούζης και Β. Αφρικής. Εκεί θα γνωρίσει ως συναδέλφους τους μετέπειτα πρωτοπόρους των πρώτων διηπειρωτικών πτήσεων Ζαν Μερμόζ και ο Ζωρζ Γκυγιωμέ, με τους οποίους θα γίνονταν αχώριστοι φίλοι. Εκείνες ήταν οι καλύτερες στιγμές της ζωής του. Η αγάπη, η αδελφοσύνη και ο κοινός αγώνας για την ολοκλήρωση του έργου δημιουργούσαν συγκινητικές στιγμές που θα αποτύπωνε για πάντα στα μετέπειτα έργα του. Ο Εξυπερύ απαθανάτισε εκείνες τις μοναδικές στιγμές στο επόμενο βιβλίο του, το «Ταχυδρομείο του Νότου». 

Το 1929 η Αεροποστάλ επεκτείνεται στη Νότια Αμερική με πτήσεις μεταξύ Ρίο ντε Τζανέιρο  και  Μπουένος Άιρες και ο Εξυπερύ ορίζεται σταθμάρχης της εταιρείας στην Αργεντινή. Σε μια αποστολή ο φίλος του Γκυγιωμέ θα χαθεί για μέρες στις χιονισμένες Άνδεις και ο Εξυπερύ θα κάνει τα αδύνατα δυνατά για να τον βρει τελικά, κάτω από απίστευτα άγριες συνθήκες.

Το 1931 γνώρισε την Κονσουέλο Σουνσίν, μία γυναίκα που τον εντυπωσίασε και αποφάσισε να την κατακτήσει σε μια ασυνήθιστη πτήση πάνω απ' το Μπουένος Άιρες. Την παντρεύτηκε σύντομα αν και διέφεραν ως χαρακτήρες παρόλο που ενώ κι εκείνη σύχναζε σε φιλολογικούς κύκλους την ενδιέφεραν περισσότερο οι πεζές πραγματικότητες της ζωής και δεν κατάφερε ποτέ να αποτελέσει την μούσα μιας ψυχής σαν του Εξυπερύ.

Το 1933 η Αεροποστάλ αντιμετώπισε οικονομική κρίση και αγοράστηκε από ένα όμιλο, ο οποίος μετονομάστηκε σε Air France. Ο Εξυπερύ δεν συμφώνησε με την τότε διοίκηση και αποφάσισε να φύγει αν και αυτό σήμαινε ότι άρχιζαν γι αυτόν οι οικονομικές δυσκολίες. Θα αποφασίσει να βρει διέξοδο στα βιβλία του και συγγράφει το έργο του «Νυχτερινή Πτήση» που αποσπά λογοτεχνικό βραβείο και ένα συμβόλαιο για μια παραγωγή του Χόλλυγουντ, ταινία που γυρίζεται με πρωταγωνιστή τον Κλαρκ Γκαίημπλ με τον εμπορικότερο τίτλο: «Άνεμος, Άμμος και Άστρα».

Μεταξύ 1935 και 1936 γυρίζονται ακόμα δύο ταινίες από αισθηματικές του νουβέλες, το «Αν-Μαρί» και το «Σαββατοκύριακο στο Αλγέρι». Αυτό του προσφέρει μια πρόχειρη επίλυση του οικονομικού προβλήματος αλλά επειδή δεν θέλει να απομακρυνθεί από την αεροπορία.

Το 1935 προσπάθησε χωρίς επιτυχία να σπάσει το ρεκόρ πτήσης μεταξύ Παρισιού και Σαϊγκόν και το 1938 προσπάθησε να συνδέσει τη Νέα Υόρκη με τη Γη του Πυρός. Αυτή η προσπάθεια, παρά λίγο να του στοιχίσει τη ζωή. Ο Εξυπερύ πέρασε πολλούς μήνες στην Ν. Υόρκη μέχρι να αναρρώσει. Στο διάστημα αυτό ασχολείται με τη συγγραφή. Το 1939 εκδίδεται το «Γη των Ανθρώπων» που του χαρίζει το Μεγάλο Βραβείο Μυθιστορήματος της Γαλλικής Ακαδημίας.

Με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου επιστρέφει στην ενεργό υπηρεσία, αν και η κατάσταση της υγείας του δεν ήταν καλή, για να αποστρατευτεί το 1940 στο Αλγέρι, λόγω ηλικίας. Αμέσως αναχωρεί για τη Ν. Υόρκη όπου το 1943, εκδίδεται το διασημότερο έργο του «ο Μικρός Πρίγκηπας». Γυρίζει όμως στην Ευρώπη για να καταταγεί στις γαλλικές αεροπορικές δυνάμεις με τον βαθμό του ταγματάρχη.

Ο πόλεμος μαίνεται, η Γαλλία «πέφτει» και η κυβέρνηση του Βισύ που έχει συνθηκολογήσει και συνεργάζεται με τους Ναζί, μεταθέτει τον Εξυπερύ στο Μπορντώ. Εκείνος αρνείται να υπακούσει σε μια κυβέρνηση-μαριονέτα των Ναζί και δραπετεύει από τη Γαλλία. Αμέσως απαγορεύονται τα βιβλία του κι εκείνος μεταβαίνει στις ΗΠΑ όπου γράφει το βιβλίο του «Πιλότος Πολέμου».

Ωστόσο, ο καλός φίλος του Γκιγιωμέ σκοτώνεται σε μάχη, οι σύμμαχοι αποβιβάζονται στη Β.Αφρική και ο Εξυπερύ δεν μπορεί να κρατηθεί μακριά. Θέλει να πετάξει και να πολεμήσει. Αν και η ηλικία του καθιστά τις πτήσεις του πολύ επικίνδυνες (είναι πλέον 44 χρόνων), ύστερα από παρέμβαση φίλων του αξιωματούχων της αμερικανικής κυβέρνησης, πετάει ξανά, όμως καινούργια προβλήματα τον περιμένουν. Ο ανταγωνισμός του Σαρλ Ντε Γκωλ με διάφορες ελίτ της Γαλλίας, απαιτούν από το διάσημο πλέον Εξυπερύ, να πάρει θέση, κάτι που εκείνος αρνείται και έτσι, γίνεται μισητός από όλες τις πλευρές. Οι μεν τον κατηγορούν για πατριώτη και οι δε για φιλοναζισμό.

Ο Ντε Γκωλ απαγορεύει τα βιβλία του Εξυπερύ στη Γαλλία. Η απογοήτευσή του συγγραφέα είναι μεγάλη αλλά συνεχίζει να πολεμά. Εκείνη την εποχή μέσα στα ατέλειωτα χαρτιά που γεμίζουν το ακατάστατο δωμάτιό του έχει αρχίσει άλλα δύο έργα, το «Κάστρο» (Citadelle) και τα «Γράμμα σε ένα όμηρο».

Την 31/07/1944, νωρίς το πρωί, ξεκινάει για προγραμματισμένη πτήση στην παραλία Γένοβας - Αντζιο. Τρεις και μισή ώρες μετά την απογείωση ο Εξυπερύ θεωρείται αγνοούμενος. Επί κάπου 50 και περισσότερα χρόνια οι έρευνες για να βρεθεί το αεροπλάνο εκείνο δεν καρποφόρησαν. Τελικά το μπρασελέ του Εξυπερύ που του είχε χαρίσει η Κονσουέλο ανακαλύφθηκε από ένα ψαρά (Ζαν-Πώλ Μπιάνκο) δυτικά της  Τουλόν τον οποίο αρχικά δεν πίστεψε κανείς, μιας και βρέθηκε πολύ πιο μακριά από την θέση που προέβλεπε η διαδρομή της τελευταίας αποστολής του Εξυπερύ. Αλλά το αεροπλάνο αυτή τη φορά εντοπίστηκε και αναγνωρίστηκε από τον αριθμό του (228233) από τον δύτη-αρχαιολόγο Luc Vanrell. Τα συντρίμμια του αεροπλάνου του συγγραφέα εκτίθενται σήμερα στο Μουσείο Αεροπορίας του Λε Μπουρζέ (Παρίσι).

Βιβλία του συγγραφέα:

• 1926: L'Aviateur (Ο αεροπόρος)
• 1928: Courrier sud (Ο Ταχυδρόμος του Νότου)
• 1931: Vol de nuit (Νυχτερινή Πτήση- Βραβείο Φεμίνα, τον ίδιο χρόνο) ― ελλην.μετάφρ.Κ.Τσαϊλα ("Γκοβόστης")
• 1938: Terre des hommes (Γη των ανθρώπων)
• 1942: Pilote de guerre (Πιλότος πολέμου)
• 1943: Le Petit Prince (Ο Μικρός Πρίγκιπας) ― ελλην.μετάφρ.Ν.Αθανασιάδης ("Σ.Ι.Ζαχαρόπουλος")
• 1943: Lettre à un otage (Γράμμα σε έναν όμηρο)
• 1948: Citadelle, δημοσίευση μετά θάνατον
• 1982: Γραπτά του πολέμου 1939-1944, επιστολές, δημοσίευση μετά θάνατον