Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Η 17η Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης άνοιξε χθες διαδικτυακά τις πύλες της στους επαγγελματίες και τους φίλους του βιβλίου, δικαιώνοντας την πίστη του προέδρου και των ανθρώπων του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού που κατέβαλαν μια πραγματικά αξιοσημείωτη προσπάθεια να προσαρμόσουν μια εκδήλωση τέτοιου μεγέθους και εμβέλειας στην ψηφιακή της εκδοχή, με μεγάλη ομολογουμένως επιτυχία στην εναρκτήρια τουλάχιστον ημέρα της. Το μπράβο τούς αξίζει.

Απογοήτευση αντιθέτως προκάλεσαν οι τοποθετήσεις των καθ' ύλην αρμόδιων για το βιβλίο. Αναμενόμενο ήταν, άλλωστε. Ούτε λέξη για κάποιο συγκεκριμένο μέτρο, που θα ανακουφίσει, θα στηρίξει και θα τονώσει έναν ολόκληρο κλάδο και τους ανθρώπους του, το πνευματικό δυναμικό της χώρας εν μέσω της πανδημίας και του δεύτερου εγκλεισμού. Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, σε αντιστοιχία με την πολιτική που ακολουθεί από την έναρξη και σε όλη τη διάρκεια της δοκιμασίας του εκδοτικού κλάδου, αναλώθηκε σε γενικόλογες τοποθετήσεις για το βιβλίο και τη σημασία της ανάγνωσης στην κοινωνία. Ο γενικός γραμματέας Σύγχρονου Πολιτισμού Νικόλαος Γιατρομανωλάκης αναφέρθηκε στη δημιουργία κόμβου προώθησης του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό, στην εκπόνηση χρηματοοικονομικής μελέτης (!) για να διαπιστωθούν τα υπέρ και κατά από την εξίσωση του ΦΠΑ στα στάδια παραγωγής και πώλησης του βιβλίου και, τέλος, στη διάθεση 60.000 περίπου κουπονιών αξίας 20 ευρώ σε δικαιούχους του ΟΑΕΔ έως 24 ετών για την αγορά βιβλίων.

Επ' αυτών έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής: η πλατφόρμα προώθησης αποτελεί αιτούμενο πολλών ετών, δεν συνδέεται με τα άμεσα και φλέγοντα προβλήματα επιβίωσης του κλάδου, ενώ έρχεται να υποκαταστήσει με χαρακτηριστική καθυστέρηση το επιτυχημένο -πλην καταργημένο- πρόγραμμα ΦΡΑΣΙΣ. Η εξίσωση του ΦΠΑ στα στάδια παραγωγής και πώλησης του βιβλίου είναι απλώς ανεφάρμοστη -θα το διαπίστωνε αν απευθυνόταν στις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών-, και αποτελεί πρωτοβουλία άστοχη, παρελκυστική, και άσκοπα δαπανηρή. Γι' αυτό, άλλωστε, οι εκδότες ζητούν με επίταση το μόνο δυνατό και αποτελεσματικό μέτρο: τη θεσμοθέτηση άμεσης επιστροφής του ΦΠΑ. Τέλος, ως προς την τρίτη εξαγγελία, η παροχή 60.000 κουπονιών -αντί των 1.500.000 εκατομμυρίων που ζητεί ο κλάδος- αποτελεί πάγια πρακτική πολλών ετών και δεν νοείται ως έκτακτο μέτρο ενίσχυσης του κλάδου.

Με τα τρία αναφερθέντα μη-μέτρα θεωρεί το ΥΠΠΟ ότι στέκεται αρωγός στο βιβλίο. Σε αντίθεση με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου από την πρώτη στιγμή σήμανε συναγερμός και εκατομμύρια ευρώ έχουν διατεθεί σε εκδότες και βιβλιοπώλες (ενδεικτικά: 100 εκατ. ευρώ στην Ιταλία, 30 εκατομμύρια στη Γαλλία, 20 εκατ. ευρώ στη Γερμανία, μείωση συντελεστών ΦΠΑ, ενίσχυση των βιβλιοθηκών για την αγορά τίτλων, επιδότηση νέων εκδόσεων για τα επόμενα χρόνια, επιχορήγηση των μικρών βιβλιοπωλείων για τη δημιουργία ηλεκτρονικών καταστημάτων, προγράμματα βοήθειας οικογενειών για αγορά βιβλίων, επιδότηση της αγοράς δικαιωμάτων βιβλίων από αλλοδαπούς εκδοτικούς οίκους κ.ο.κ.).

Στη χώρα μας, το υπουργείο Οικονομικών διέθεσε τον Απρίλιο 10 εκατ. ευρώ για τη στήριξη του πολιτισμού και 5 εκατ. ευρώ διατέθηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό για επιπλέον ενίσχυση του Υπ. Πολιτισμού. Πέρα από πάγιες δεσμεύσεις του ΥΠΠΟ, καλούμε την υπουργό και τον γενικό γραμματέα Σύγχρονου Πολιτισμού να παραθέσουν συγκεκριμένα στοιχεία και αριθμούς για τα ποσά που διέθεσαν από τον Μάρτιο έως σήμερα για να στηρίξουν το βιβλίο και τον κόσμο του, στην πιο δύσκολη εποχή που βιώνει ο κλάδος στην ιστορία του. Αναμένουμε την απάντησή τους και προχωράμε με τις δικές μας δυνάμεις, εφόσον η στήριξη της πνευματικής δημιουργίας δεν συγκαταλέγεται στα ενδιαφέροντα της υπουργού και του γενικού γραμματέα του ΥΠΠΟ. Κρίνουν πως στην κρισιμότερη φάση ύφεσης και δοκιμασίας του βιβλίου στη χώρα μας, επιτελούν το χρέος τους με εξαγγελίες που προκαλούν μειδίαμα. Ας ρίξουν μια ματιά στις πρωτοβουλίες των ομολόγων τους των ευρωπαϊκών χωρών και μετά ας κοιταχτούν στον καθρέφτη.