Γράφει: Λεύκη Σαραντινού

Η Κλειώ Βλαχοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται ως δικηγόρος. Σπούδασε Νομική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και διατηρεί δικηγορικό γραφείο. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα δημιουργικής γραφής σε σύγχρονο εργαστήρι τέχνης και τα τελευταία χρόνια σπουδάζει υποκριτική σε πρότυπη επαγγελματική δραματική σχολή. «Το όνειρο της μέλισσας» είναι το πρώτο βιβλίο που εκδίδει.

Πότε πρωτονιώσατε την ανάγκη να εκφραστείτε γραπτώς;

Η ανάγκη υπήρχε πάντα μέσα μου. Πολύ έντονα την ένιωσα στα χρόνια της εφηβείας μου. Τότε ξεκίνησα να γράφω ποιήματα και διηγήματα.

Γιατί επιλέξατε τη Μάνη ως τόπο στον οποίο θα διαδραματίζεται μέρος από το πρώτο σας μυθιστόρημα; Υπάρχει κάτι που να σας συνδέει με τη Μάνη;

Έχω επισκεφτεί τη Μάνη και είναι ένας τόπος υπέροχος. Έχει έντονη ενέργεια, ο αέρας της είναι γεμάτος μυρωδιές, η γη της είναι άγονη και πετρώδης, ωστόσο συναντάμε και το υδάτινο στοιχείο. Είναι γεμάτη πύργους και θρύλους, οι νύχτες της είναι απόκοσμες, αποπνέουν μυστήριο. Στη Μάνη αισθάνεται κανείς πως ο υλικός κόσμος σμίγει με τον άυλο. Επίσης, είναι ιστορική περιοχή της Πελοποννήσου. Οι άνθρωποι που κατοικούν σε ένα τέτοιο μέρος, αναμφίβολα φέρουν όλα αυτά τα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος στο οποίο αναπτύσσουν τις κοινωνίες τους. Ανέκαθεν διακρίνονται για το θάρρος, το σθένος και το αγωνιστικό τους πνεύμα, αλλά και για την τραχύτητα στη συμπεριφορά, για την προσήλωση στις παραδόσεις. Ο τόπος της Μάνης, λοιπόν, ήταν ιδανική επιλογή για την πλοκή της ιστορίας.

Πράγματι, είναι τόσο δύσκολα τα πράγματα για τις γυναίκες  στην αυστηρή μανιάτικη πατριαρχική κοινωνία; Μιλήστε μας λίγο για τα έθιμα της Μάνης και την κοινωνία της.

«Το όνειρο της μέλισσας» μας ταξιδεύει πίσω στο χρόνο, σε παλαιότερες δεκαετίες, στις οποίες το μοντέλο της πατριαρχικής κοινωνίας το συναντούσαμε στα περισσότερα μέρη της Ελλάδας, στη Μάνη ίσως ακόμη πιο έντονα. Η θέση μου είναι ότι οπουδήποτε παρατηρείται το συγκεκριμένο κοινωνικοπολιτικό σύστημα, τα πράγματα για τις γυναίκες είναι, αυτονοήτως, πολύ δύσκολα.

Οι γυναίκες  - μέλη μίας οποιαδήποτε πατριαρχικής κοινωνίας παραγκωνίζονται, αναγκάζονται, για να επιβιώσουν, να καταπνίγουν σκέψεις, επιθυμίες, όνειρα που κάθε άνθρωπος δικαιούται να έχει και να εκφράζει ελεύθερα. Σε εκείνα τα χρόνια η απόκτηση κόρης, αντί του πολυπόθητου γιου, αποτελούσε, κατά κάποιον τρόπο, βάρος για την οικογένεια. Η φράση «έχω δυο παιδιά κι ένα κορίτσι», καταδεικνύει ξεκάθαρα τη διάκριση των φύλων και την άνιση θέση τους στην κοινωνία. Αυτό, βεβαίως, ερχόταν και ως κατάλοιπο προγενέστερων γενεών πολεμιστών, από την ανάγκη τους να γεννούν αγόρια – πολεμιστές.

Οι μανιάτισσες του βιβλίου είναι γυναίκες – μέλη μιας τέτοιας πατριαρχικής κοινωνίας και, επομένως, βιώνουν την ανισότητα και την καταπίεση, ταυτόχρονα, όμως, είναι γυναίκες απαράμιλλου θάρρους, υπερήφανες, δυναμικές. Καθεμία από τις γυναίκες της ιστορίας συνειδητά επιλέγει πώς θα ζήσει, στις δοσμένες συνθήκες.

Η Μάνη στην εποχή του βιβλίου, όπως και στις ακόμη παλαιότερες, ήταν τόπος τον οποίο χαρακτήριζαν, κατά κύριο λόγο, οι βεντέτες και τα μοιρολόγια. Ο θεσμός του γάμου προκαλούσε χαρά κυρίως ως έθιμο και ως συμβολισμός μίας νέας αρχής, γιατί, στην πραγματικότητα, το άγχος της προίκας, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα να επιλέξουν τον σύζυγό τους, είχε ως αποτέλεσμα οι πιο πολλές να βιώνουν το γάμο τους ως θλιβερό και όχι ως χαρμόσυνο γεγονός.

Τα μοιρολόγια, η στενή σύνδεση του ατόμου με την οικογένεια, η αυστηρή προσήλωση σε ηθικούς κανόνες, οι εκδικήσεις και οι αντεκδικήσεις, τα συμφιλιωτικά έθιμα σε περιόδους που γιορταζόταν η χριστιανοσύνη ή σε περιόδους εκτάκτου ανάγκης χαρακτηρίζουν τη μανιάτικη λαϊκή κουλτούρα.

Για ποιον λόγο παρομοιάσατε την ηρωίδα του βιβλίου σας, την Ασημίνα με μέλισσα; Γιατί υπάρχει στο βιβλίο σας ο παραλληλισμός των μελισσών με τους ανθρώπους;

Οι μέλισσες ζουν σε κοινωνίες εξαιρετικής οργάνωσης και πειθαρχίας. Η ηλικία και το φύλο τους παίζουν σημαντικό ρόλο ως προς την κατανομή των εργασιών, άλλες είναι ανιχνευτές, άλλες συλλέκτριες γύρης, άλλες είναι τροφοί των βρεφών κι άλλες φρουροί. Οι μέλισσες υπερασπίζονται τη βασίλισσα και την κυψέλη μέχρι θανάτου. Οι άνθρωποι και οι μέλισσες ζουν και αναπτύσσονται σε οργανωμένες κοινωνίες, υπακούουν σε νόμους και κανόνες και αν δεν το πράξουν υφίστανται τις συνέπειες.

Άνθρωποι και μέλισσες συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν. Από τη δική μου σκοπιά, λοιπόν, οι άνθρωποι και οι μέλισσες έχουμε αρκετά κοινά. Οι Μανιάτες πολεμιστές είχαν πολύτιμους συμμάχους τους τις μέλισσες, όχι μόνον στο κομμάτι της διατροφής τους.  Σε εποχές συρράξεων, τις χρησιμοποιούσαν ως όπλο κατά του εχθρού. Σύμφωνα με έρευνες, οι μέλισσες βιώνουν συναισθηματικές καταστάσεις, κοιμούνται  και βλέπουν όνειρα.

Η Ασημίνα ανήκει σε μία οργανωμένη κοινωνία, υπακούει σε κανόνες, διακρίνεται για την πειθαρχία και την προσήλωσή της στις αρχές της οικογένειας, ονειρεύεται να «πετάξει» ελεύθερη και βιώνει έντονες συναισθηματικές καταστάσεις. Η ιδιάζουσα προσωπικότητά της και ο χαρακτήρας της σε σημεία του βιβλίου μας θυμίζουν τη βασίλισσα μέλισσα. Όλοι οι χαρακτήρες της ιστορίας έχουν τη θέση τους μέσα στην κοινωνία – κυψέλη.

«Η αλήθεια είναι παρούσα από την αρχή του χρόνου. Ό,τι κι αν κάνεις, όσο κι αν προσπαθήσεις να την αποφύγεις, όπου κι αν προσπαθήσεις να κρυφτείς, θα σε βρει». Θα ήθελα να μου αναλύσετε τη φράση αυτή του βιβλίου σας.

Η σχέση του καθενός από εμάς με την αλήθεια μας, δηλαδή η κατανόηση και η αποδοχή της ανθρώπινης φύσης μας, της προσωπικότητας και του χαρακτήρα μας, των επιθυμιών μας, των φόβων μας  είναι, για εμένα, μείζον υπαρξιακό ζήτημα. Πιστεύω ότι είναι απαραίτητη για τον άνθρωπο η επαφή του με αυτή την αλήθεια και ότι πρόκειται για διαδικασία απαιτητική και χρονοβόρα. Οι άνθρωποι γεννιόμαστε σε συγκεκριμένες συνθήκες, στις οποίες συνήθως προσαρμοζόμαστε, ξεχνώντας την επαφή με την εσωτερική μας αλήθεια. Ωστόσο, από την αρχή της ύπαρξής μας, ο εαυτός μας μιλά, προσπαθεί να επικοινωνήσει μαζί μας, κάποιες φορές μας φωνάζει.

Ορισμένοι άνθρωποι επιλέγουν να ακούν αυτή την εσωτερική φωνή, άλλοι την αποφεύγουν, άλλοι την απαρνούνται. Είναι προσωπική απόφαση το τι θα πράξει καθένας μας, πάντως όποια επιλογή και αν κάνουμε, η αλήθεια μας, πάντοτε, θα μας αποκαλύπτεται μέσα από την ευτυχία ή τη δυστυχία μας, την μοναχικότητα ή την κοινωνικότητά μας, τις διαπροσωπικές μας σχέσεις, τους ρυθμούς που επιλέγουμε να ζούμε την καθημερινότητά μας, τα μυστικά μας και τις αποκαλύψεις μας, ακόμα και μέσα από τα όνειρά μας.

Η Ασημίνα προσπαθεί να λησμονήσει το μανιάτικο παρελθόν της, δίχως όμως να το καταφέρνει τελικά. Πιστεύετε ότι μπορούμε εντέλει να τα αφήσουμε όλα πίσω μας και να θάψουμε το παρελθόν και την καταγωγή μας αν το θελήσουμε;

Το παρελθόν μας συμβάλει σημαντικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς μας. Το ίδιο και η καταγωγή μας, οι ρίζες μας. Οι πρόγονοι μας και ο τόπος από τον οποίο καταγόμαστε είναι στοιχεία καταγεγραμμένα στο dna μας. Πιστεύω ότι όποια κι αν είναι η καταγωγή μας, όποιο και αν είναι το παρελθόν μας είναι κομμάτια δικά μας τα οποία δε λησμονιούνται, ούτε μπορούμε να τα προσπεράσουμε και να τα διαγράψουμε, σαν να μην υπήρξαν ποτέ. Θα ήταν σαν να διαγράφουμε εμάς τους ίδιους. Το πιο βοηθητικό για την εξέλιξή μας, κατά τη δική μου οπτική, είναι να τα αποδεχτούμε, ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε με αυτά ως συμμάχους μας.

Στο τέλος το βιβλίο σας περνάει το μήνυμα της λήθης και συγχώρεσης. Εσείς τι πιστεύετε  για τη συγχώρεση; Όλα μπορούν να ξεχαστούν τελικά;

Συγχωρώ σημαίνει δίνω χώρο, επομένως με άξονα όλες τις σκέψεις που σας εξέφρασα και παραπάνω είναι ευεργετικό να συγχωρούμε και να προχωρούμε, αρκεί να μην το φοβόμαστε, να μην το θεωρούμε αδυναμία. Για εμένα, η συγχώρεση είναι δύναμη. Η λήθη είναι μία διαδικασία άμυνας σε όσα μας πονούν. Το κατά πόσον θα αποτελέσει προσωρινή ή μόνιμη επιλογή είναι προσωπική απόφαση.

Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια; Θα δοκιμάσετε τις δυνάμεις σας σε άλλο λογοτεχνικό είδος ή θα μείνετε στον χώρο του μυθιστορήματος;

Οπωσδήποτε θα συνεχίσω να γράφω, ήδη σχεδιάζω το δεύτερο βιβλίο μου, αλλά είναι ακόμη σε πολύ αρχικό στάδιο. Πέραν από τον χώρο του μυθιστορήματος, με ενδιαφέρει ιδιαίτερα και η θεατρική γραφή.

Σας ευχαριστώ θερμά!