Γράφει: Αγγελική-Ειρήνη Μήτση

Ποίηση! Διαβάζουμε ποίηση; Οι νέοι διαβάζουν ποίηση; Ποίηση, μία από τις δύο βασικές κατηγορίες του λόγου, αυτή του έμμετρου λόγου, έναντι του πεζού λόγου και του διαλόγου και κατ' επέκταση της Λογοτεχνίας, ήταν ανέκαθεν δύσκολο να οριστεί! Πόσο βαρετή μπορεί να φαντάζει στο μυαλό ενός νέου! Πώς διδάσκεται στο Σχολείο; Ζωντανεύει όπως στην ταινία «Ο κύκλος των Χαμένων Ποιητών» ή χάνεται μέσα στη «μετάφραση»; Λέξεις, με ρυθμό, με ομοιοκαταληξία ή όχι, με νόημα, με ύφος, με Επανάσταση, με Έρωτα … με την ίδια τη Ζωή!

«Πράξε τ' αστέρια
όπως το ψάρι σπαρταρά έξω απ' τη θάλασσα
ζητώντας να γυρίσει καθώς με λέξεις
η ποίηση σπαρταρά να επιστρέψει»
- Νίκος Καρούζος

Η ανάγκη για ποίηση ας ανακαλυφθεί εκ νέου, με όλη αυτή τη λαχτάρα για Ζωή! Από τα πρώτα έμμετρα ποιήματα για νήπια, στα Ομηρικά Έπη, στα Δημοτικά Τραγούδια, στην Ποίηση της Νέας Εποχής, στην Ποίηση του Μέλλοντος!

Ῥομαντικὸς ἐπίλογος

«Μὴ μὲ διαβάζετε ὅταν δὲν ἔχετε
παρακολουθήσει κηδεῖες ἀγνώστων
ἢ ἔστω μνημόσυνα.
Ὅταν δὲν ἔχετε
μαντέψει τὴ δύναμη
ποὺ κάνει τὴν ἀγάπη
ἐφάμιλλη τοῦ θανάτου.

…

Ὅταν δὲν ξέρετε κανέναν ὑπερσυντέλικο.
Ἂν δὲν ἀγαπᾶτε τὰ ζῶα
καὶ μάλιστα τὶς νυφίτσες.
Ἂν δὲν ἀκοῦτε τοὺς κεραυνοὺς εὐχάριστα
ὁπουδήποτε.
Ὅταν δὲν ξέρετε πῶς ὁ ὡραῖος Modigliani
τρεῖς ἡ ὥρα τὴ νύχτα μεθυσμένος
χτυποῦσε βίαια τὴν πόρτα ἑνὸς φίλου του
γυρεύοντας τὰ ποιήματα τοῦ Βιγιὸν
κι ἄρχισε νὰ διαβάζει ὦρες δυνατὰ
ἐνοχλώντας τὸ σύμπαν.

…

Μὴ μὲ διαβάζετε ὅταν
δὲν ἤρθατε σὲ ρήξη μὲ τὸ σῶμα...
Ὥρα νὰ πηγαίνω
δὲν ἔχω ἄλλο στῆθος»
- Νίκος Καρούζος

Ο Νίκος Καρούζος γεννήθηκε στις 17 Ιουλίου του 1926 στο Ναύπλιο. Οι γονείς του ήταν η Κωνσταντίνα Πιτσάκη και ο Δημήτρης Καρούζος. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος και ο παππούς από την πλευρά της μητέρας του ιερέας και δάσκαλος και συνέβαλαν σημαντικά στα πρώτα παιδικά του χρόνια στην διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Ιδιαίτερα η πλούσια βιβλιοθήκη του ιερέα παππού του. Το 1944 ολοκληρώνει τις γυμνασιακές σπουδές στην γενέτειρά του και την ίδια περίοδο εντάσσεται στην Ε.Π.Ο.Ν. (Ενιαία παννελαδική οργάνωση νέων) Ναυπλίου στο τμήμα διαφώτισης. To 1945 εισάγεται στη Νομική Σχολή Αθηνών αλλά και στην σχολή των Πολιτικών επιστημών του πανεπιστημίου των Αθηνών. Τον Ιούνιο του 1946 γλιτώνει από σύλληψη και εκτέλεσή του από την Οργάνωση Χ. Την επόμενη χρονιά εξορίζεται στην Ικαρία για πέντε μήνες. Το 1951 υπηρετεί τη θητεία του στη Μακρόνησο και το 1953 εξορίζεται πάλι, στη Μακρόνησο. Νοσηλεύτηκε στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο όπου απαλλάχθηκε από την στρατιωτική θητεία χωρίς να υπογράψει δήλωση μετανοίας, για λόγους υγείας.

Το 1955 παντρεύεται τη Μαρία Δαράκη με την οποία χωρίζει μετά από μερικούς μήνες. Εγκαταλείπει τις σπουδές στη Νομική και την προοπτική να γίνει δικηγόρος. Αρχίζει να συνεργάζεται με διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά δημοσιεύοντας πoιήματα και άλλα πεζά κείμενα, όπως τα Αθηναϊκά Γράμματα, Επιθεώρηση Τέχνης, Νέα Εστία, Ευθύνη, Σύνορο, Διαγώνιος. Το 1961 βραβεύεται με το Β' Κρατικό Βραβείο ποίησης και το 1962 με Α΄Βραβείο ποίησης της Ομάδας των Δώδεκα. Το 1962 παντρεύεται για δεύτερη φορά, με την Μαίρη Μεϊμαράκη με την οποία χωρίζει το 1980. Τον Μάιο του 1967 συλλαμβάνεται για δηλώσεις που έκανε σε βάρος του Παττακού.

Το διάστημα 1983-1984 και το 1986 εργάζεται στο Γ' Πρόγραμμα της Ε.Ρ.Α κάνοντας εκπομπές για την λογοτεχνία. Το 1988 βραβεύεται με το Κρατικό Λογοτεχνικό βραβείο ποίησης. Αντιμετωπίζει διάφορα προβλήματα υγείας (καρδιολογικά, διάγνωση καρκίνου). Νοσηλεύεται σε διάφορες κλινικές της Ελλάδος και του εξωτερικού (Φεβρουάριος-Μάρτιος του 1986 στο Σωτηρία, Μάρτιος του 1989-διάγνωση καρκίνου, Φεβρουάριος-Μάρτιος του 1990 Λονδίνο). Πεθαίνει στις 28 Σεπτεμβρίου του 1990 στο Νοσοκομείο Υγεία.

Performance - «από τι υποφέρετε; από Ύπαρξη»

Χορογραφημένα ποιήματα και συνεντεύξεις του Καρούζου! «από τι υποφέρετε; από Ύπαρξη». Οι θεατές ξεναγούνται στο χώρο της Μενάνδρου σαν να έχουν μπει σε ένα Θέρετρο και πληροφορούνται πού είναι το δωμάτιό τους, παρακολουθούν τους εργάτες να καθαρίζουν το χώρο, γίνονται κι αυτοί μέρος της performance. Μπαίνουν στο χώρο και δονούνται από το εγκλωβισμένο νερό… από τους στίχους! Εξάλλου ο ποιητής τους παροτρύνει: «Σας θέλω λιγάκι τρελούς, να ξεφεύγετε από κείνα τα εμφιαλωμένα νοήματα της φιλοσοφικής διαλεκτικής, να ξεφεύγετε. Η ζωή δε θέλει πώμα».

Μια ατμόσφαιρα κατανυκτική, όπου το γυμνό σώμα έγινε κοινωνός στίχων και σκέψεων ενός άνδρα, μέσα από τις ερμηνείες 3 γυναικών. Η χορεύτρια Δάφνη Σταθάτου μεταμορφώθηκε σε όλη της αγωνία της γραφής! Η υψίφωνος Λητώ Μεσσήνη ερμήνευσε άριες από το συγκεκριμένο έργο του Μπαχ (Κατά Ματθαίον Πάθη) όπου έχουν προσαρμοστεί μέρη από ποιήματα του Καρούζου από την ίδια τη χορογράφο, με τόση ευστοχία και απλότητα, σαν να ήταν γραμμένοι οι στίχοι πάνω σε αυτούς του ήχους! Η Μαρία Γοργία με τη σύλληψη που είχε, συνομιλεί μαζί μας για ό,τι την προβληματίζει. Ο Χρόνος, η Φθορά, το Γήρας, η Νεότητα, η Ζωή, ο Θάνατος, η Πολιτική, η ίδια η Ύπαρξη και το νόημά τους ξεδιπλώνονται σε μια αυτοσχέδια πισίνα, μπροστά σε έναν Χριστό που περπατάει πάνω στο «νερό», με Επαναστατικό ύφος από ένα πλήθος που συνεχώς «αναγεννιέται» μέσα από την αναπαράσταση της γέννας!

Αυτή η Ζωντανή Ποίηση έκανε τους θεατές να αναριγήσουν, να μετουσιώσουν, να αφουγκραστούν, να αναδεύσουν σκέψεις και να φύγουν πλήρεις! Τι άλλο να ζητήσει κάποιος από μια παράσταση;

Ένα Ποιητικό έργο βασισμένο σε συνεντεύξεις και ποιήματα του Νίκου Καρούζου. Μη το χάσετε!

Ολιστική καλλιτέχνις η Μαρία Γοργία, και επειδή «Φύσει μέν ἐστιν ἄνθρωπος ζῷον πολιτικόν», μιλάει για την Αταξική Κοινωνία που Οραματίζεται και όλα όσα την απασχολούν! Παρακολουθήστε τη συνέντευξη που μου παραχώρησε!

«από τι υποφέρετε; από Ύπαρξη»: Το νέο έργο της Μαρίας Γοργία

Μόλις ένα μήνα πριν ταξιδέψει για το Μιλάνο με σκοπό να λάβει μέρος στο International Prize IL Teatro Nudo Di Tereza Pomodoro στις 4 και 5 Απριλίου του 2018 με το έργο «Το στρώμα» - το οποίο επιλέχθηκε από τα μέλη της επιτροπής του διαγωνισμού (Eugenio Barba, Peter Stein, Lev Dodin, Στάθης Λιβαθινός, Tadashi Suzuki κ.α.)- η ομάδα χορού Αμάλγαμα της Μαρίας Γοργία παρουσιάζει το νέο της έργο στην Αθήνα, βασισμένο σε συνεντεύξεις και ποιήματα του Νίκου Καρούζου, με τίτλο «από τι υποφέρετε; από Ύπαρξη» στον Χώρο Αμάλγαμα.

Το νέο αυτό έργο της Μαρίας Γοργία και της ομάδας Αμάλγαμα πραγματεύεται το διαιώνιο ζήτημα της μη αποδοχής του Θανάτου, της φθοράς του σώματος αλλά και της ουσιαστικής σύνδεσης και «κυκλικής» σχέσης μεταξύ Ζωής και Θανάτου. Η ποίηση και κυρίως η προσωπικότητα του πολύ σημαντικού ποιητή Νίκου Καρούζου αποτελούν την κύρια πηγή έμπνευσης της χορογράφου καθώς παντρεύονται και αναζωπυρώνουν τις δικές τις αγωνίες σε ό,τι αφορά την φθαρτότητα του σώματος, καθώς και τα αναπάντητα και βασανιστικά ερωτήματα περί Θανάτου και Ύπαρξης.

Με επιλογές από τα λεγόμενά του στις συνεντεύξεις που κατά καιρούς έδινε, («Συνεντεύξεις του Νίκου Καρούζου», εκδόσεις Ίκαρος) αλλά και από το ποιητικό του έργο, η χορογράφος στοχεύει να αναδείξει τη φυσιογνωμία ενός σπάνιου ανθρώπου που δε λύγισε, δεν πήγε με τα νερά κανενός συστήματος, και έφυγε χωρίς την αναγνώριση που του άξιζε από την πολιτεία.

Ο χώρος του Αμάλγαμα στη Μενάνδρου έχει και εφέτος επιλεγεί και εν μέρη αλλαχθεί (διατηρώντας όμως τα ουσιαστικά του χαρακτηριστικά), ώστε να παραπέμπει σε κάποιες σκηνές σε πισίνα. Ενώ η θάλασσα είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο στην ποίηση του Καρούζου, εδώ επιλέγεται το εμφιαλωμένο σε μπουκάλια νερό, δημιουργώντας αντιφάσεις και συμβολισμούς, αλλά και ομόφωνα νοήματα με κάποια από τα λεγόμενα του ποιητή: « Σας θέλω λιγάκι τρελούς, να ξεφεύγετε από κείνα τα εμφιαλωμένα νοήματα της φιλοσοφικής διαλεκτικής, να ξεφεύγετε. Η ζωή δε θέλει πώμα».

Οι θεατές καλούνται και σε αυτό το έργο να «συνωμοτήσουν» με τους περφόρμερς ακολουθώντας τις οδηγίες τους, που σε κάποιες σκηνές τους ζητούν να ακολουθήσουν τη διαδικασία προσέλευσης στο χώρο αυτού του ξεχωριστού Θερέτρου - Ναού...

Στο έργο πρωταγωνιστεί η νεότατη, δυναμική Δάφνη Σταθάτου, ως το σώμα της ψυχής του Καρούζου, θα μπορούσε να πει κανείς, το νεανικό, φλογερό σώμα που παλεύει με «την παγίδα της ύπαρξης»*... Ο άνθρωπος με τις έντονες αντιφάσεις, ο Νίκος Καρούζος, είναι στα μάτια της χορογράφου, ένα φλογερό, ταλαιπωρημένο παιδί. Οι δυό ακόμα Καρούζοι του έργου, η υψίφωνος Λητώ Μεσσήνη που τραγουδά, παίζει και κινείται, καθώς και η ίδια η χορογράφος, δεν πλαισιώνουν απλά την πρωταγωνίστρια, αλλά δημιουργούν ένα δραματουργικό όλον και ένα παιχνίδι ανάμεσα στο σώμα, το λόγο, την οπερατική φωνή και το αντικείμενο.

Η επιλογή του φύλου της Γυναίκας δεν είναι βέβαια καθόλου τυχαία. Για άλλη μια φορά η χορογράφος ασχολείται με το έμφυλο ζήτημα, έχοντας γυναίκες να παίζουν και να μιλάνε τον «ανδρικό» λόγο του ποιητή, και συχνά «ανδρικά» λόγια σε αρκετές σκηνές.

Στις επιλεγμένες άριες από το συγκεκριμένο έργο του Μπαχ (Κατά Ματθαίον Πάθη) έχουν προσαρμοστεί μέρη από ποιήματα του Καρούζου από την ίδια τη χορογράφο.

Τέλος, σε κάποιες σκηνές, εμφανίζονται (όπως και στο προηγούμενο έργο της χορογράφου, «το Μονόπετρο του Πύργου») ερασιτέχνες περφόρμερς, έτσι ώστε να υπάρξει το στοιχείο του ακατέργαστου και αφτιασίδωτου ρεαλισμού, και να συγχέεται το πραγματικό με το παραστασιακό-αναπαραστατικό.

Συντελεστές:

• Σύλληψη-χορογραφία-σκηνοθεσία: Μαρία Γοργία
• Ερμηνεύουν: η Δάφνη Σταθάτου, η υψίφωνος Λητώ Μεσσήνη και η Μαρία Γοργία
• Κείμενα από συνεντεύξεις και Ποιήματα του Νίκου Καρούζου
• Επιλογή κειμένων-προσαρμογή ποιημάτων στα λυρικά τραγούδια και κείμενα: Μαρία Γοργία
• Δραματουργική Επιμέλεια: Μιράντα Βατικιώτη
• Κοστούμια και σκηνογραφική επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
• Φωτισμοί: Περικλής Μαθιέλλης
• Μουσική: Κατά Ματθαίων Πάθη, Σεμπάστιαν Μπαχ

Συμμετέχουν:

• Στέλλα Ατζέμη, Μαρίνα Μπάμπαλη, Ηρώ Τσαρνά και άλλοι
• Φωτογραφίες: Αγγελική Σβορώνου
• Βίντεο τρέιλερ: Περικλής Μαθιέλλης
• Η παραγωγή του έργου «από τί υποφέρετε; από Ύπαρξη» επιχορηγείται από το ΥΠΠΟΑ και το Αμάλγαμα.
• Χώρος Αμάγαλμα: Μενάνδρου 47, 5ος όροφος, Αθήνα.

Παραστάσεις:

• Από 1 Μαρτίου 2018, κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή.
• Ώρα έναρξης 21.00 / διάρκεια: 75 λεπτά.
• Eίσοδος ελεύθερη με συνεισφορά.
• Απαραίτητη τηλεφωνική κράτηση στο 6944686991 και στο 6975619682.
• Ο χώρος υποδέχεται αυστηρά έως 45 άτομα.