Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Μετά τα «Μεθεόρτια έθιμα», η Αλεξία Καλογεροπούλου έρχεται στο αναγνωστικό κοινό με το νέο της βιβλίο, «Δελτίο θυέλλης», πάλι από τα 24γράμματα. Ένα μακροσκελές ποίημα όλο το βιβλίο που ταράζει τα νερά της ύπαρξής μας, τις ανησυχίες μας ως προσωπικότητες, τα περιβαντολικά του πλανήτη ολόκληρου. Μια κραυγή, όπως ο πίνακας του Μονκ, είναι όλο το ποίημα. Αν οι ποιητές δεν ταρακουνήσουν την ανθρώπινη ψυχή, τότε ποιοι  μπορούν να το καταφέρουν;

Κυρία Καλογεροπούλου ευχαριστώ για τον χρόνο σας. Πώς αποφασίσατε να γράψετε ένα μακροσκελές ποίημα ως ποταμό, ως κραυγή

Εγώ σας ευχαριστώ, κυρία Παπαδημητρίου, για την πρόσκληση, και το Bookia για τη φιλοξενία. Πράγματι, όπως λέτε, το δελτίο θυέλλης είναι ένα μακροσκελές ποίημα, το οποίο γράφτηκε σε διάστημα ενός μήνα, και συγκεκριμένα από τον Σεπτέμβριο έως τον Οκτώβριο του 2022, σαν μια ροή πηγαίων σκέψεων και συναισθημάτων, με αφορμή όλα όσα συνέβαιναν την περίοδο εκείνη. Θυμίζω ότι βρισκόμασταν μπροστά σε έναν δύσκολο χειμώνα, όπως φρόντιζαν να τονίζουν διαρκώς τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, όπου προβλέπονταν προβλήματα στην ηλεκτροδότηση και ελλείψεις σε βασικά προϊόντα. Προσθέστε σε αυτό τον πόλεμο στην Ουκρανία και την απειλή μιας γενικευμένης σύρραξης που θα μπορούσε να φτάσει ως τον πυρηνικό όλεθρο, τις παραβιάσεις της γειτονικής μας Τουρκίας, την αβέβαιη εξέλιξη της υγειονομικής κρίσης, τον κίνδυνο ενός οικονομικού κραχ. Με δυο λόγια ένα δυστοπικό μέλλον, γεμάτο φόβο και αβεβαιότητα, που δεν άφηνε χώρο και χρόνο για αισιόδοξες σκέψεις και ελπιδοφόρα σχέδια. Όμως, αυτό είναι η ζωή; Μια επίγεια κόλαση; Πού είναι η ομορφιά της και ποια είναι η ουσία της; Από πού θα αντλήσει κανείς δύναμη για τις δυσκολίες που αναπόφευκτα θα συναντήσει;

Είναι μεταφορικός ο τίτλος; Κι αν ναι, για ποιους κινδύνους κρούετε το καμπανάκι προς τον κάθε αναγνώστη; Του παρελθόντος ή του μέλλοντος;

Ο τίτλος έχει μεταφορική σημασία. Όπως ένα δελτίο θυέλλης προειδοποιεί για επικίνδυνες επικείμενες καιρικές συνθήκες, έτσι το ποίημα αυτό κρούει τον κώδωνα για το πού μας οδηγούν οι καταστροφικές επιλογές, η ακηδία και η έλλειψη φροντίδας απέναντι στον εαυτό μας (με τη φιλοσοφική έννοια), το περιβάλλον και τους άλλους. Όσο η νοοτροπία παραμένει ίδια, οι κίνδυνοι του παρελθόντος κληροδοτούνται στο μέλλον.

Σε μια παγκόσμια κοινωνία που κοιτά μόνο το εγώ, το ατομικό και όχι το συλλογικό πως μπορεί να λειτουργήσει το «Δελτίο Θυέλλης».

Έχω την εντύπωση ότι μετά την εμπειρία του covid-19 οι άνθρωποι που στρέφουν το βλέμμα τους στον διπλανό τους, που είναι πιο ανοιχτοί απέναντι στους άλλους, είναι περισσότεροι. Σαν να συνειδητοποίησαν ότι αυτό που αφορά εμένα αφορά και εσένα και ότι υπάρχουν και άλλα ζητήματα στη ζωή πέρα από την επιβίωση ή την πρόσκαιρη ευδαιμονία. Πλέον καθίσταται πιο έντονη η ανάγκη να βρεθεί το νόημα πίσω από κάθε πράξη. Δεν αφορά όλους αυτό, ασφαλώς, αλλά είναι μια τάση... Ένα δελτίο θυέλλης, λοιπόν, λειτουργεί σαν υπενθύμιση για τα σημαντικά της ζωής, για τη σπουδαιότητα της ατομικής ευθύνης και τη δύναμη της συλλογικότητας.

Πιστεύετε ότι στο παιδί από τη νηπιακή ηλικία πρέπει να μπαίνει υποσυνείδητα η ανάγκη προστασίας του εαυτού του αλλά και του χώρου που αναπνέει;

Θα έλεγα ότι τα παιδιά καλό είναι να διδάσκονται από μικρή ηλικία πώς να φροντίζουν τον εαυτό τους και το περιβάλλον στο οποίο ζουν. Όχι υποσυνείδητα, αλλά ξεκάθαρα και συνειδητά. Η φιλοσοφία θα έπρεπε, κατά τη γνώμη μου, να διδάσκεται από νωρίς στα παιδιά, με ελκυστικό και κατανοητό τρόπο, κατάλληλο για την ηλικία τους, και να λειτουργεί σαν ένας φάρος, σαν ένας οδοδείκτης στον δρόμο προς την αρετή.

Ο χρόνος συνθλίβει εμάς, και εμείς ξεσπάμε συνθλίβοντας τη Φύση/ τα βουνά γυμνώθηκαν/ψυχορραγούν/ καρφωμένα με ανεμογεννήτριες υποφέρουν κάτω απ’ την ανθρώπινη μπότα /και τα τείχη που χτίζουν οι άνθρωποι. Οι ανεμογεννήτριες έχουν σπαρθεί σε όλη τη χώρα χωρίς να κερδίζει τίποτε ο άνθρωπος, παρά μόνο οι επενδυτές. Τα κινήματα αγωνίστηκαν, κυνηγήθηκαν, τραυματίστηκαν μέλη αυτών για το αυτονόητο. Γεμίσανε σιδερένια θηρία τα βουνά μας. Δυστυχώς η πλύση εγκεφάλου δεν γίνεται από τους ποιητές προς το καλύτερο αλλά από τα ΜΜΕ, προς το χειρότερο. Πιστεύετε πως έχει δύναμη η Ποίηση να αλλάξει ο κόσμος; Ή ζούμε στο συννεφάκι μας;

Η ποίηση μπορεί να υπενθυμίσει στον άνθρωπο τις θεμελιώδεις αξίες της ζωής, αυτά για τα οποία αξίζει να μάχεται και να πασχίζει κανείς, να υπενθυμίσει τα σπουδαία και την ομορφιά, ώστε να επιθυμήσει ο άνθρωπος να στρέψει το βλέμμα του ψηλά. Από αυτή την άποψη μπορεί να εμπνεύσει την αλλαγή. Σίγουρα δεν μπορεί να κάνει πλύση εγκεφάλου. Δεν ταιριάζει κάτι τέτοιο σε έναν ποιητή.

πόσες καταστροφές
χωράει ένας αιώνας
πόσες ρυτίδες
ένα σώμα 

Έχει χρόνο ο σημερινός άνθρωπος να σκεφτεί και να αναλάβει την ευθύνη για το κακό που έκανε στον πλανήτη, με τα τόσα προβλήματα επιβίωσης που βομβαρδίζεται καθημερινά;

Θίγετε δύο ζητήματα που χωρούν πολλή συζήτηση. Καταρχάς η επιζήμια συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στη φύση δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Επιπλέον, δεν είναι το ίδιο επιβλαβής η ατομική συμπεριφορά, για παράδειγμα η χρήση ενός αυτοκινήτου, σε σχέση με αυτή μιας εταιρείας που κάνει εξορύξεις ή μιας βιομηχανίας που δεν τηρεί ό,τι προβλέπει η νομοθεσία για τη διαχείριση των αποβλήτων της. Τα μεγέθη είναι διαφορετικά. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι δεν έχουμε όλοι ευθύνη για την προστασία του πλανήτη. Ας κρατήσουμε ότι καλό είναι ο καθένας να κάνει το βέλτιστο που μπορεί στον βαθμό που του αναλογεί.

Πάντως σε πολλές περιπτώσεις τα πράγματα είναι καλύτερα σε σχέση με το παρελθόν, με την έννοια ότι λαμβάνονται κάποιες πρωτοβουλίες και έχουν θεσπιστεί κάποιες προϋποθέσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Άλλες είναι ουσιαστικές και άλλες για τα μάτια του κόσμου ή για το λεγόμενο green washing. Υπάρχουν επιχειρήσεις που από τη μία καταστρέφουν το περιβάλλον και από την άλλη φυτεύουν δέντρα. Εδώ θα ήταν, ίσως, χρήσιμος ο ρόλος μιας αδέκαστης αρχής που θα εξετάζει κάθε περίπτωση προς αποφυγή τέτοιων φαινομένων και δεν θα κλείνει τα μάτια μπροστά σε συγκεκριμένα συμφέροντα. Ακούγεται ουτοπικό. Πολλές αρχές ξεκινούν με αγαθές προθέσεις αλλά στην πορεία λοξοδρομούν ή γίνονται δύσκαμπτες, ένα ακόμα κομμάτι της γραφειοκρατίας. Υπάρχει και η ατομική ευθύνη, ασφαλώς, το αναφέρω διαρκώς. Είναι σημαντικό να περιορίζουμε την άσκοπη κατανάλωση, όπου μπορούμε, και να προτιμάμε προϊόντα που σέβονται το περιβάλλον και το επιβαρύνουν λιγότερο.

Τα τελευταία χρόνια χάρη στη πλαστή ευδαιμονία, χάρη του χρήματος που είναι το κυρίαρχο, έχουν χαθεί οι αξίες και τα ιδανικά. Η πραγματική φιλία και το μοίρασμα. Πού πάμε; Μήπως πρέπει να ξαναγεννηθούμε;

Έχω την αίσθηση ότι τα τελευταία χρόνια, ύστερα από την καραντίνα και την πανδημία covid, οι άνθρωποι βρίσκονται ήδη σε μια επαναδιαπραγμάτευση όσον αφορά την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και των αξιών τους. Περισσότερο από ποτέ, στον κόσμο που έζησα και ζω τουλάχιστον, αναζητούν νόημα σε όσα κάνουν, νόημα στην εργασία, στις φιλίες, στην καθημερινή ζωή. Από αυτή την άποψη ο κόσμος μας είναι πολύ καλύτερος σε σχέση με αυτόν της δεκαετίας του 1990, ας πούμε, ή της δεκαετίας του 2000. Μοιράζονται οι άνθρωποι αλλά όχι από φόβο, ενοχές ή για το θεαθήναι, αλλά με αυτεπίγνωση, γνωρίζουν γιατί θέλουν να μοιραστούν. Ο κόσμος μας είναι λιγότερο υποκριτικός, χωρίς βέβαια να στερείται προβλημάτων.

Υπάρχω κι αυτό είναι αρκετό/για να γιορτάσω. Μας φτάνει στ’ αλήθεια να γιορτάζουμε επειδή υπάρχουμε; Είναι αποτέλεσμα της πανδημίας;

Η πανδημία σίγουρα μας έφερε πιο κοντά στη φθαρτή μας ύπαρξη, στον θάνατο και στην ευαλωτότητά μας, ακόμα και απέναντι σε κάτι τόσο μικρό όσο είναι ένας ιός. Σαστισμένοι, παρακολουθούσαμε τη ζωή να ανατρέπεται, ανθρώπινες ζωές να χάνονται. Οι βεβαιότητες και όσα ως τότε θεωρούσαμε δεδομένα, κατέρρευσαν. Αυτό και μόνο οδήγησε πολύ κόσμο σε αναστοχασμό και σε επανακαθορισμό των σημαντικών πραγμάτων. Ναι, θα έπρεπε να γιορτάζουμε που υπάρχουμε, αφού δεν είναι δεδομένο, και αφού τόσο εύκολα μπορούμε να περάσουμε στην ανυπαρξία. Ας ξεκινήσουμε από το ότι υπάρχουμε και ας χτίσουμε πάνω σε αυτό. Αν δεν υπάρχουμε, δεν υπάρχει τίποτα για μας.

Ποίηση υπάρχει για να ξεσηκώνει, να αφυπνίζει, να προβληματίζει για το που πάμε, που ερχόμαστε. Οι Ποιητές ζουν μέσα σ’ αυτόν κυκλώνα ολημερίς και επιμένουν να ταρακουνήσουν τον κόσμο. Κι όμως δεν έχει τη θέση που της αξίζει στις προτιμήσεις των περισσότερων αναγνωστών. Εκτός τις παγκόσμιες ημέρες που όλοι τους θυμούνται. Δεν είναι εμπορικό είδος όπως το μυθιστόρημα, εκτός από τους πολύ γνωστούς ποιητές μας. Φταίει η πολιτική των υπουργείων Πολιτισμού και Παιδείας, ή οι εκδότες; 

Η ποίηση υπάρχει και για τους λόγους που αναφέρετε και για πολλούς άλλους ασφαλώς. Δεν θεωρώ ότι οι ποιητές ζουν καθημερινά με στόχο να ξεσηκώσουν τα πλήθη, είναι απλώς άνθρωποι με μια πιο διεισδυτική ματιά, με μια ευαισθησία την οποία έχουν την ικανότητα να εκφράσουν μέσα από τις λέξεις. Ποτέ δεν πουλούσε η ποίηση. Ακόμα και οι πιο μεγάλοι ποιητές, απ' όσο γνωρίζω, με λίγες εξαιρέσεις, λίγα αντίτυπα πουλούσαν. Η ποίηση είναι ένα είδος που δεν αρέσει σε όλους. Αυτό είναι αποδεκτό και κατανοητό. Δεν μπορούν να αρέσουν όλα σε όλους. Υπάρχουν, ωστόσο, άνθρωποι που δεν έχουν γνωρίσει την ποίηση ή την έχουν γνωρίσει με έναν άκαμπτο και στείρο τρόπο και ως εκ τούτου δεν τους έχει δοθεί η ευκαιρία να την πλησιάσουν και να αποφασίσουν ύστερα αν τους αρέσει ή όχι.

Πλέον πολλοί εκδοτικοί οίκοι εκδίδουν ποιήματα, επομένως δεν θα έλεγα ότι είναι θέμα των εκδοτών. Η Παιδεία μπορεί να κάνει τη διαφορά, να φέρει σε επαφή τους μαθητές, από μικρή ηλικία, με την ποίηση με έναν ελκυστικό και δημιουργικό τρόπο και όχι με εικασίες ή αστείες βεβαιότητες περί του τι θέλει να πει ο ποιητής, και, φυσικά, με την επιλογή αξιόλογων ποιημάτων. Νομίζω ότι γίνονται προσπάθειες, στα χαρτιά τουλάχιστον, προς αυτή την κατεύθυνση. Μένει να το δούμε και στην πράξη.

από πού πάνε
για την αιωνιότητα;
από τις τέχνες;
απ’ τη γραφή;
από το κλέος;
απ’ το γυαλί;
απ’ τα παιδιά;
από τον θάνατο;

Το Δελτίο θυέλλης το αφιερώνετε στους ποιητές Κώστα Γουλιάμο και Roberto Garcia de Mesa. Γιατί;

Ο Κώστας Γουλιάμος και ο Roberto García de Mesa είναι δυο ποιητές που γνωρίζω προσωπικά, αγαπώ τη γραφή τους και τους εκτιμώ ιδιαίτερα ως ανθρώπους. Θεωρώ ότι το δελτίο θυέλλης δεν θα είχε γραφτεί, σε αυτή τη μορφή τουλάχιστον, αν δεν είχα διαβάσει προηγουμένως το Περί της φύσεως της ευθραυστότητας του Roberto García de Mesa και το Υγρό γυαλί του Κώστα Γουλιάμου. Είναι κάτι που τους χρωστούσα και ήθελα να ανταποδώσω.

Τους αρέσει να σκοτώνουν τον χρόνο τους περιμένοντας τον χρόνο να τους σκοτώσει. Η Σιμόν Ντε Μπωβουάρ, μια μαχήτρια συγγραφέας που έφερε κυριολεκτικά την επανάσταση μέσα από τα γραφτά της. Τι μπορεί να περιμένει η κοινωνία από τους συγγραφείς; Πιστεύετε ότι μπορούμε να σηκώσουμε αυτό το βάρος;

Η κοινωνία μπορεί να περιμένει από τους συγγραφείς διάφορα πράγματα: από το να περάσει όμορφα διαβάζοντας ένα βιβλίο μέχρι να προβληματιστεί, να εμπνευστεί και να παρακινηθεί για μια μικρή ή μεγάλη αλλαγή, ατομική πρωτίστως, που μπορεί να βρει ανταπόκριση και στο κοινωνικό σύνολο.

Το booksitting, η ιστοσελίδα που διαχειρίζεστε, δίνει μια ιδιαίτερη πνοή στα ποιητικά κι όχι μόνο δημιουργήματα. Όπως προβάλλετε βιβλία που δεν είναι εμπορικά, σε σχέση μ’ αυτά που είναι στα ευυπόληπτα. Σκοπός σας είναι να μπορείτε να αλλάξετε έστω κι έναν αναγνώστη;

Σκοπός μου δεν είναι να αλλάξω τους αναγνώστες, αλλά να δώσω την ευκαιρία σε περισσότερους ανθρώπους να προβάλλουν το έργο τους και να διευρύνω το κοινό τους. Είναι αρκετοί οι δημιουργοί, που, ενώ παράγουν εξαιρετικό έργο, αυτό παραμένει αθέατο στο ευρύ κοινό.

Σε συνέχεια της προηγούμενης ερώτησης: Πιστεύετε ότι το Bookia προβάλλει τους συγγραφείς και το έργο τους;

Το Bookia, κατά τη γνώμη μου, επιτελεί ένα πολύ σημαντικό έργο προβάλλοντας τους συγγραφείς και το έργο τους και συμβάλλοντας στην ενίσχυση του ρόλου του βιβλίου. Καινοτομεί, επίσης, διαρκώς, όπως με το BookiaApp, τη νέα εφαρμογή που έχει δημιουργήσει για κινητά τηλέφωνα. Δεν σταματά να μας εκπλήσσει ευχάριστα!

Υπάρχει κάτι νέο στο ηλεκτρονικό συρτάρι σας ή είναι ακόμη νωρίς;

Υπάρχει ήδη κάτι έτοιμο, το οποίο συνεχώς εμπλουτίζεται. Η γραφή, το ξέρετε και από τη δική σας εμπειρία, είναι κάτι που δεν σταματά ποτέ. Μια αέναη δημιουργική διεργασία.

Καλοτάξιδο να είναι το Δελτίο θυέλλης Αλεξία Καλογεροπούλου!

Ευχαριστώ θερμά και εύχομαι καλή δύναμη και επιτυχία στο έργο σας.

Για όλα φταίει ο πόλεμος
ανακατεύεται η τράπουλα
το μέλλον μας κρέμεται
από όσους ρίχνουν τα χαρτιά
και προβλέπουν το μέλλον
που οι ίδιοι στήνουν πέτρα πέτρα
στέρηση στη στέρηση
φόβο στον φόβο
κρίση στην κρίση