Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

«Πέρα από την αιωνιότητα» είναι το πέμπτο μυθιστόρημα της συγγραφέως Ιουλίας Ιωάννου από τις εκδόσεις Πηγή. Βασίζεται σε αληθινά γεγονότα που μαζί με τον μύθο που πλέκει, θα μας κρατήσει συντροφιά, αλλά θα μας γνωρίσει ιστορίες, θαμμένες στο παρελθόν της ανθρωπότητας. Τα ερωτηματικά πολλά και περιμένουν απαντήσεις από την ίδια τη συγγραφέα, χωρίς να μας αποκαλύψει τις ανατροπές που είναι καθηλωτικές…

Ιουλία Ιωάννου ευχαριστώ για τη συνέντευξη που μου παραχωρείς για λογαριασμό του Bookia. Ποια ήταν η αφορμή που έγραψες αυτό το βιβλίο;

Κι εγώ ευχαριστώ θερμά κι εσένα προσωπικά Μάγδα και το πάντα ενημερωμένο και φιλόξενο Bookia που στέκεται κοντά στους συγγραφείς και το έργο τους. Είναι κάποια πράγματα που ακούς ή ζεις και μπορεί φαινομενικά να είναι ασύνδετα, όμως όταν έρθει η στιγμή να τα ανασύρεις από τα βάθη του μυαλού σου αντιλαμβάνεσαι ότι κάτι θέλουν να σου πουν. Κάπως έτσι συνέβη και με τα δύο κύρια γεγονότα που ασχολείται το συγκεκριμένο βιβλίο. Σε ανύποπτο χρόνο, αρκετά χρόνια πριν, μου ανέφεραν το γεγονός για την εξέγερση των μεταλλωρύχων της Σερίφου και όταν έψαχνα μια παράξενη ιστορία με ένα άθικτο πτώμα σε σπηλιά σε κάποιο ελληνικό νησί, έμαθα για την ταρίχευση της Ροζαλίας, γεγονότα που αγνοούσα παντελώς έως τότε. Αναζητούσα ένα θέμα διαφορετικό από όσα διαβάζω και νομίζω πως βρήκα αυτό ακριβώς που ήθελα.

Ως λάτρης του ιστορικού μυθιστορήματος, ομολογώ ότι μου κέντρισε το ενδιαφέρον η ιστορία με την απεργία των μεταλλωρύχων στη Σέριφο και σε συνέχεια στο Λαύριο. Ήθελες να ζωντανέψεις ξανά την ιστορία και να τη γνωρίσεις στους αναγνώστες σου;

Η εξέγερση της Σερίφου είναι κατά κάποιον τρόπο συνέχεια αυτής του Λαυρίου, αν και αρκετά χρόνια αργότερα. Μην ξεχνάμε ότι στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα, οι συνθήκες εργασίας ήταν απάνθρωπες για τα σημερινά δεδομένα, και φυσικά αυτό συνεχίστηκε για πάρα πολλά χρόνια έως ότου βρήκαν τη δύναμη οι μεταλλωρύχοι στη Σέριφο να απεργήσουν και να διεκδικήσουν τα αυτονόητα. Καλύτερες συνθήκες εργασίας, να δουλεύουν λιγότερες ώρες, να μην μπαίνουν μαζί πατέρας και γιος ώστε όταν συνέβαιναν ατυχήματα, που ήταν συχνά, να μην ξεκληριζόταν εντελώς μια οικογένεια. Λίγα κέρδισαν τότε, η αρχή όμως είχε γίνει. Υπήρχαν τόσα πολλά που δε γνώριζα μέχρι να ερευνήσω τα συγκεκριμένα γεγονότα που προσπάθησα να δώσω ένα μικρό δείγμα της εποχής και να παρακινήσω τον αναγνώστη να ψάξει να βρει ο ίδιος περισσότερα.

Σήραγγες στη Σέριφο, κατακόμβες στο Παλέρμο. Ένωσες με ένα πανέξυπνο τρόπο τα δυο γεγονότα. Και στα δυο ο θάνατος είναι το κυρίαρχο στοιχείο. Μίλησε μας γι‘ αυτόν τον συνδετικό κρίκο.

Σωστά αναφέρεις ότι και στα δύο ο θάνατος είναι το κυρίαρχο στοιχείο, αλλά για εντελώς διαφορετικό τρόπο. Στη Σέριφο οι εργάτες δούλευαν για την εξόρυξη του πλούσιου μεταλλεύματος που υπήρχε στο νησί και έχαναν άδικα τη ζωή τους, όχι μόνο λόγω της επικινδυνότητας του εγχειρήματος αλλά και λόγω της μη τήρησης των μέτρων ασφαλείας και της εκμετάλλευσής τους από τους εργοδότες τους. Οι κατακόμβες του Παλέρμο δημιουργήθηκαν για να φιλοξενήσουν το θάνατο, να γίνουν το αιώνιο καταφύγιο όσων είχαν τη δυνατότητα να αφήσουν εκεί το φθαρτό σώμα τους, που πίστευαν ότι θα έμενε όσο το δυνατόν άφθαρτο… Όπως ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί δεν υπάρχει κανένας συνδετικός κρίκος, όμως η φαντασία μπορεί να δημιουργήσει και αυτό νομίζω ότι το ανακαλύπτει ο αναγνώστης μέσα στην ιστορία μου.

Σου αρέσει στα βιβλία σου να χρησιμοποιείς άγνωστα ιστορικά γεγονότα; Εκεί πιστεύεις πως είναι η μαγεία της συγγραφής;

Με μαγεύει ό,τι έχει να προσφέρει κάτι διαφορετικό, καθώς όλοι λίγο πολύ έχουμε διαβάσει για τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της ανθρωπότητας. Πλέον αυτό που αναζητώ είναι όσα δεν έχουν ακόμη ειπωθεί και όσα θα δημιουργήσω σε συνδυασμό με την περιέργεια για αναζήτηση που με κυριεύει και με κάνει να καταθέτω τις δικές μου απόψεις. Ναι, αυτό για μένα είναι η μαγεία της συγγραφής!

Από ποιους συγγραφείς έχεις επηρεαστεί για τη συγγραφή του βιβλίου;

Έχω διαβάσει τόσα πολλά βιβλία και είναι αδύνατον να συγκρατήσω τι είναι αυτό που αποθηκεύεται μέσα στο μυαλό μου και πότε γίνεται αυτό. Το σίγουρο είναι ότι την κατάλληλη στιγμή ανασύρονται στη διάρκεια της συγγραφής τα στοιχεία που ταιριάζουν και αυτό γίνεται εντελώς ασυναίσθητα. Πάντα παίρνω κάτι από ό,τι διαβάζω και αυτό είναι η χαρά της ανάγνωσης.

Ο Δόκτωρ Αλφρέντο Σαλάφια είναι ακόμη ένα πραγματικό πρόσωπο που υπάρχει στο βιβλίο σου, ο οποίος ταρίχευσε τη δίχρονη Ροζαλία Λομπάρντο. Τα πειράματά του άνοιξαν τον δρόμο προς την αθανασία. Είναι επιθυμητό να μείνουμε στην αιωνιότητα;

Αυτό νομίζω ότι ήταν ο διακαής πόθος πολλών που πέρασαν από αυτή τη ζωή, να καταφέρουν να μείνουν άφθαρτοι, αθάνατοι, ίσως επηρεασμένοι από τους Θεούς του Ολύμπου και της διαχρονικότητάς τους. Όμως, όπως αναφέρω και στο βιβλίο, αν το σκεφτείς λίγο πιο πρακτικά, αυτό είναι αδύνατον για λόγους που αναλύονται εν μέρει.

Υπήρχαν στιγμές κατά τη συγγραφή που ένιωσες ότι σε οδηγούσαν οι ήρωες στην πλοκή;

Βέβαια, ποιος δεν το έχει νιώσει αυτό όταν γράφει; Πάντα συμβαίνει και δεν μπορείς να το ελέγξεις ή να το αποφύγεις. Άλλωστε είναι και η μαγεία της άγνωστης αυτής πορείας που δεν ξέρεις κάποιες φορές πού θα σε οδηγήσει…

Στη σελίδα 125 γράφεις: «Γιατί φεύγει πραγματικά όποιος ξεχνιέται και ξεχνιέται όποιος δεν έχει αφήσει πίσω του ένα γερό λιθαράκι, ένα γερό δέντρο, έναν καρπό που να θυμίζει ότι κάποτε πέρασε κάποιος που άξιζε να τον αγαπούν και να τον σέβονται». Πιστεύεις πως αυτό το λιθαράκι δεν μπορεί να το αφήσει κάποιος στη φυσιολογική ζωή του και πρέπει να ζήσει στην αιωνιότητα για να δηλώνει την παρουσία του;

Ξεχνιέται αυτός που δεν έχει αφήσει πίσω του κάποιον να τον θυμάται, να τον μνημονεύει. Αυτό είναι η φυσιολογική ζωή και δεν έχει να κάνει με τα επιτεύγματα του καθενός, αν κάποιος είναι γνωστός εν ζωή αν θα συνεχίσει και μετά το θάνατό του να τον θυμούνται. Πιο πολύ θέλω να αναδείξω την ανάγκη να ζούμε με αρχές και να φεύγουμε γνωρίζοντας ότι αφήσαμε το δικό μας αποτύπωμα, ότι δεν βλάψαμε ηθελημένα κάποιον και σπείραμε αγάπη και ελπίδα.

Η Δανάη, μια ηρωίδα που αγάπησα και ζήλεψα για τη φιλοσοφία της, τα θέλω της. Που προτίμησε να ζήσει στη φύση παρά να φύγει μακριά από το νησί της. Τελικά αυτή δεν είναι η απόλυτη ευτυχία; Ο αγώνας μας για τα υλικά αγαθά μας διώχνει από τον τόπο μας, τη γη μας μα το μυαλό μας είναι να βρούμε ευκαιρία να ξαναγυρίσουμε κοντά της. Νιώθεις κι εσύ το ίδιο και τη δημιούργησες έτσι την ηρωίδα σου;

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι ακριβώς θέλουμε από τη ζωή μας και να το διεκδικούμε με τις πράξεις μας. Δε συμβαίνει όμως συχνά να είμαστε τόσο σίγουροι, οι δρόμοι που ανοίγονται μπροστά μας και οι προκλήσεις είναι πολλές, οφείλουμε να έχουμε κάποιες σταθερές αξίες και να πράττουμε αναλόγως. Η ηρωίδα μου είναι ένα ελεύθερο πνεύμα, δεν μπορούσε ποτέ να μπει σε καλούπια, δεν γινόταν αυτό το πλάσμα να μη ζούσε και να μην ανέπνεε όπως ήθελε. Όριζε το πεπρωμένο της… Από την άλλη εγώ, είμαι λίγο πολύ κρυμμένη σε κάθε πρόσωπο που δημιουργώ και αφήνω ίσως ηθελημένα ίσως αθέλητα, ένα μικρό στίγμα της ανήσυχης φύσης μου.

Πόσο δύσκολο ήταν να διαχειριστείς τέτοια σοβαρά θέματα κατά τη συγγραφή και πόσο περισσότερο ήταν να πλέξεις τον μύθο και να τον φέρεις τόσο ανατρεπτικό ώστε να κόψεις την ανάσα του κάθε αναγνώστη;

Όταν μπαίνεις τόσο πολύ στην ιστορία που σε απορροφάει και σε κάνει κτήμα της, σε οδηγεί το ένστικτο περισσότερο για το πώς θα συνεχίσεις και πώς θα κινήσεις τα νήματα. Ήταν δύσκολο αλλά πάρα πολύ λυτρωτικό, σαν να ανακάλυπτα από την αρχή τον εαυτό μου και τη διαδρομή μου σε αυτή τη ζωή, το γιατί των αιτίων και των αποτελεσμάτων…

Όλα αυτά τα ερωτήματα που γεννιούνται μέσα από το βιβλίο σου, περί αθανασίας, θανάτου, σύμπαντος μπαίνουν στον κύκλο της αυτογνωσίας. Πιστεύεις πως ο εγκλεισμός ήταν μια μεγάλη αφορμή για να λυθούν αυτά τα ερωτήματα ή δε μας άφησε η αγωνία στο να ζήσουμε, να μπούμε σ' αυτή τη διαδικασία;

Η συγγραφή αυτού του βιβλίου ήταν πράγματι ένα ταξίδι αυτογνωσίας αλλά δεν έχει καμία σχέση με τον εγκλεισμό, καθώς το είχα γράψει πολύ πριν την πανδημία, το είχα ολοκληρώσει πριν από δύο χρόνια. Όμως αυτού του είδους τα ερωτήματα πάντα απασχολούσαν και θα συνεχίσουν να αναζητούν απαντήσεις από όλους τους ανθρώπους, κάθε εποχή, με ό,τι και αν καταφέρουμε να ανακαλύψουμε. Γιατί κανένας ποτέ δεν επέστρεψε για να μας προϊδεάσει πώς είναι στην αντίπερα όχθη, οπότε κάνουμε ο καθένας τις δικές του εικασίες.

Η σελίδα vivliolife η οποία διαχειρίζεσαι, έχει σκοπό να προβάλλει το βιβλίο αλλά και τους δημιουργούς του. Είχα κι εγώ την τιμή να φιλοξενηθώ και σ’ ευχαριστώ. Πιστεύεις στην αλληλεγγύη μεταξύ των δημιουργών, παρά το ότι η διαφήμιση τους μπορεί να καταλήξει σε βάρος ίσως των δικών σου βιβλίων; Ποια είναι τα προτερήματα και ποια τα μειονεκτήματα αυτής της προβολής;

Μα αυτό ακριβώς δε θα έπρεπε να γίνεται από όλους όσους θέλουν να αναδεικνύουν την τέχνη και τον πολιτισμό; Αν ο καθένας σκεφτόταν ότι προβάλλοντας κάποιον άλλο θα έχανε ο ίδιος, τότε δε θα καταφέρναμε τίποτε. Τοvivlio-life είναι στο πλευρό των φίλων του βιβλίου, των συγγραφέων, των εκδοτών και των αναγνωστών. Είναι χαρά μου να προβάλλω το έργο των ανθρώπων που έχουν τις ίδιες ανησυχίες με τις δικές μου. Δε βλέπω μειονεκτήματα σε αυτή την προβολή, απεναντίας.

Σε συνέχεια της παραπάνω ερώτησης: Όπως και το δικό σου μέσο, έτσι και το bookia προβάλλει τους δημιουργούς και τα βιβλία τους. Ποια είναι η γνώμη σου για το Bookia ως προς την προβολή των δημιουργών και των έργων τους;

Το Bookia, η Πόπη Ξοφάκη και ο Παναγιώτης Σιδηρόπουλος, εσύ και όλοι όσοι συνεργάζονται έχουν ήδη δείξει την αγάπη, τη σοβαρότητα και την άριστη δουλειά που κάνουν. Είναι πολύ σημαντικό να προβάλλεται με σωστό τρόπο το έργο ενός συγγραφέα, και μάλιστα για τους πρωτοεμφανιζόμενους είναι ένα βήμα ώστε να τους γνωρίσουν οι μελλοντικοί αναγνώστες τους, μια σημαντική βοήθεια.

Εκτός του «Πέρα από την αιωνιότητα», που υπολογίζω ότι γράφτηκε την περίοδο των τριών εγκλεισμών, η Ιουλία Ιωάννου ετοιμάζει κάποιο άλλο βιβλίο;

Όπως προανέφερα, το «Πέρα από την αιωνιότητα» δε γράφτηκε την περίοδο των εγκλεισμών αλλά πιο πριν. Καθώς η ζωή μου άλλαξε με εντελώς ανατρεπτικό τρόπο τα δύο τελευταία χρόνια με τον ερχομό των εγγονών μου, δεν έχω το χρόνο που διέθετα νωρίτερα αλλά ούτε και τη συγκέντρωση που χρειάζομαι ώστε να γράψω. Είχα βέβαια ξεκινήσει μια ιστορία με έντονο μεταφυσικό στοιχείο και ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εξέλιξη, η οποία όμως βρίσκεται περίπου στη μέση και όταν θα έρθουν και πάλι οι κατάλληλες συνθήκες θέλω να τη συνεχίσω.

Ευχαριστώ Ιουλία Ιωάννου για την κουβέντα μας κι εύχομαι να είναι καλοτάξιδο και καλοδιάβαστο!

Κι εγώ ευχαριστώ θερμά και εύχομαι καλοτάξιδο και το δικό σου βιβλίο, καλή πορεία στο Bookia και καλή δύναμη σε όλους μας!