Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ο Ανδρέας Ζαχαράτος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961, σπούδασε photography & cinematography στην σχολή κινηματογράφου Λυκούργου Σταυράκου, όπου αποφοίτησε με άριστα το 1983. Εργάζεται ως Διευθυντής Φωτογραφίας από το 1983 έως σήμερα στον Κινηματογράφο και την Τηλεόραση, (Ε.Ρ.Τ. και Δημόσια Τηλεόραση).

Έχει διδάξει στα κρατικά Ι.Ε.Κ (Iνστιτούτα Eπαγγελματικής Kατάρτι-σης) still photography, cinematography, camera operation, lighting in television. Από το 1983 έχει πραγματοποιήσει δεκατρείς ατομικές εκθέσεις φωτογραφίας. Είναι μέλος της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρίας και έχει βραβευτεί σε φωτογραφικούς διαγωνισμούς σε Ελλάδα & Ευρώπη.

Κύριε Ζαχαράτο ευχαριστώ για τον χρόνο σας! Είναι το τέταρτο φωτογραφικό σας λεύκωμα που έχει ως κέντρο τον Άνθρωπο. Μια μέρα με το πέταγμα του αετού. Ποια ήταν η αφορμή για τη δημιουργία αυτού του λευκώματος;

Ευχαριστώ κα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη για τη φιλοξενία. Η θεματική ‘’…μια μέρα ένα πέταγμα Αετού’’ πραγματοποιήθηκε την Καθαρή Δευτέρα του 1999. Το σενάριο ήταν το εξής: είχα προσκληθεί από τον φίλο σκηνοθέτη & στιχουργό Κυριάκο Ντούμο να συνεορτάσουμε  την καθαρή Δευτέρα στο χωριό του στα Τριπόταμα Αρκαδίας γνωστό και ως Ντουμέικα. Για μένα η Φωτογραφία είναι η καθημερινή αναζήτηση της αλήθειας, μία βουτιά στην πραγματικότητα, ως εκ τούτου δέχτηκα την πρόσκληση του Κυριάκου και όπως πάντα έβαλα στη φωτογραφική μου τσάντα που με συνοδεύει καθημερινά  από το 1977 είκοσι καρούλια Α/Μ φίλμ και την τηλεμετρική μου Leica M6 με τον αγαπημένο μου φακό των 35mm. Με ειλικρίνεια σας λέω ότι δεν περίμενα να δω αυτό που λάβαινε χώρα από νωρίς το πρωί στα Ντουμέικα εκείνη την Καθαρή Δευτέρα... Εξελισσόταν μπροστά στα μάτια μου η ιστορία – έθιμο από την οικογένεια των Ντουμέων που από πολλά χρόνια πριν βρίσκονται κάθε χρόνο όλες οι ηλικίες μαζί να εορτάζουν να ξεφαντώνουν. Όλο αυτό το σμίξιμο ήταν για μένα η αιτία να αφοσιωθώ στην αναζήτηση της πραγματικότητας που εξελισσόταν εκεί, μέσα από την έκθεση 16 φιλμ από νωρίς το πρωί έως το βράδυ. Κυριολεκτικά …μια μέρα ένα πέταγμα Αετού.

Η μνήμη, η παράδοση, ο απλός άνθρωπος είναι αυτά που θέλετε να κρατήσετε ζωντανά για τον ιστορικό του μέλλοντος; Να μείνουν για την επόμενη γενιά και να μην ξεχαστούν;

Σκοπός μου η φωτογραφία να υπηρετεί τους απλούς ανθρώπους, από τους οποίους και εμπνέομαι. Το ότι οι απλοί άνθρωποι με την ειλικρίνεια το συναίσθημά και τον καθημερινό αγώνα τους συντηρούν τη μνήμη & την παράδοση αυτού του τόπου το δείχνει το οπτικό αποτέλεσμα που παρουσιάζω.

Σε όλα τα φωτογραφικά σας λευκώματα η ανθρώπινη παρουσία είναι πρωταγωνίστρια. Πόσο εύκολα οι άνθρωποι πείστηκαν να εκτεθούν και να φωτογραφηθούν; Υπήρχε δυσκολία σε κάποιο λεύκωμά σας να τους πείσετε;

Η στάση και η ηθική του Φωτογράφου καθορίζει το έργο του. Προσωπικά δουλεύω μετωπικά κοντά στον άνθρωπο, η συμπεριφορά μου οι κινήσεις μου όταν  φωτογραφίζω αποκρυπτογραφούνται από το θέμα μου, υπάρχει αλληλεπίδραση, η γλώσσα του σώματος μιλάει, σεβασμός ο ένας για τον άλλο, το αισθητήριο του φωτογραφούμενου είναι αλάθητο.

Αναδεικνύετε την πραγματικότητα χωρίς στρογγυλέματα. Το ασπρόμαυρο έχει τη δύναμη να δείχνει την αλήθεια. Θέλουμε όμως να βλέπουμε την αλήθεια ή προτιμούμε να την αποφεύγουμε γιατί πονά;

Το θέμα που θέλω να φωτογραφίσω το έχω δει από πριν. Όταν δε βάζω το μάτι μου στο σκόπευτρο  τοποθετώ το θέμα μου ως όγκο και ως φως στη σύνθεση μου, αυτή η διαδικασία κρίνεται  στο δευτερόλεπτο.

Όταν δουλεύω με Α/Μ φωτοευαίσθητο υλικό οπτικά απενεργοποιώ το χρώμα ως οπτικό ερέθισμα και συγκεντρώνομαι στη φόρμα στη γεωμετρία δηλαδή στη διάταξη όγκων, φωτός  στο κάδρο. Η αλήθεια στο φωτογραφικό έργο είναι το υποκειμενικό διάβασμα του θεατή, μπορεί ενίοτε να συμπίπτει με την αλήθεια του Φωτογράφου δημιουργού. 

Ο κόσμος προτιμά το χρώμα, τις συνθέσεις ή ακόμη τις ουτοπικές φωτογραφίες για να μην προβληματίζεται, να ταξιδεύει χωρίς να μπαίνει σε διαδικασία σκέψης. Από την πολύχρονη εμπειρία σας σε εκθέσεις με ασπρόμαυρη φωτογραφία, τι είναι αυτό που σας ανησυχεί ως δημιουργό;

Οι προτιμήσεις του κόσμου ποτέ δε με ενδιέφεραν, με ενδιαφέρει όμως ο κόσμος που αγωνίζεται & ονειρεύεται μια ζωή χωρίς εκμετάλλευση, μια ζωή με αξιοπρέπεια μια ζωή με συμμετοχή ως θεατή η ως δημιουργό στην όποια μορφή Τέχνης.

Τι συμβολίζει για εσάς το πέταγμα του αετού και τι θέλετε να δείξετε στον αναγνώστη με την απουσία του στις περισσότερες φωτογραφίες του λευκώματος;

Θα σας απαντήσω με το κείμενο της επιμελήτριας της έκθεσης μου  «…μια μέρα ένα πέταγμα Αετού» Δώρας Λαβαζού στην iFocus gallery τον Δεκέμβρη του 2021. «Είναι αυτό το νήμα που συνδέει το παρελθόν με το παρόν και προσβλέπει στο μέλλον, όπως ακριβώς συμβαίνει και με το πέταγμα του Αετού. Ο Αετός εδώ, λειτουργεί ως συγκαλυμμένη μορφή συναισθηματικής ανάτασης. Η ψυχική και συναισθηματική ανάταση στον άνθρωπο επέρχεται μόνον όταν αποκατασταθεί η επανασύνδεση του με τη Φύση.»

Γνωρίζουμε πως τα φωτογραφικά λευκώματα είναι ακριβά και το αγοραστικό κοινό που τα αγοράζει είναι λίγο και ιδιαίτερο. Γι’ αυτό υπάρχουν και λίγοι εκδοτικοί οίκοι, όπως ο Τόπος, που επενδύουν σε ένα τέτοιο καλλιτεχνικό προϊόν. Μπορεί όμως μια έκθεση να έχει την ίδια απήχηση όπως ένα λεύκωμα;

Ακράδαντα πιστεύω ότι μονογραφία και φωτογραφική έκθεση είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους. Από τη μία ο Φωτογράφος/δημιουργός  πρέπει να εκτίθεται στο κοινό, γιατί μόνο έτσι προχωράει  συναισθηματικά και δημιουργικά, από την άλλη η μονογραφία βοηθάει όχι μόνο στη διατήρηση του φωτογραφικού έργου στην έντυπη μνήμη αλλά και στο δέσιμο του θεατή με το φωτογραφικό έργο  με κάτι απτό που έχει το συναίσθημά, τη ματιά και τελικά την υπογραφή του δημιουργού.

Όσο για τις εκδόσεις ΤΟΠΟΣ που η συμβολή τους τα τελευταία 15 χρόνια στο φωτογραφικό καλλιτεχνικό παρόν είναι σπουδαία έχοντας δημιουργήσει μία φωτογραφική παρακαταθήκη, δείχνοντας  εμπιστοσύνη σε φωτογράφους δημιουργούς, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες της εποχής.

Έχετε πολλές διακρίσεις σε διαγωνισμούς, παγκόσμιους, πανελλήνιους και ευρωπαϊκούς, που μπορεί ο καθένας να γνωρίσει από το διαδίκτυο. Η σύντροφος της ζωής σας, η κυρία Τζένη Λυκουρέζου είναι επιμελήτρια των εκθέσεων αλλά και των εκδόσεων. Ήταν μήπως η αφορμή να προχωρήσετε και στην έκδοση των φωτογραφικών λευκωμάτων;

Καθοριστικό στάδιο στη φωτογραφική μου διαδρομή η συνάντησή μου με τη σύντροφό μου τη φωτογράφο Τζένη Λυκουρέζου. Πιστεύουμε ότι το φωτογραφικό έργο του κάθε ειλικρινή δημιουργού  ανήκει στον κόσμο, ότι έρχεται η ώρα του να εκτεθεί όποτε αυτό μιλήσει στην ψυχή του Φωτογράφου και η μαγική διαδικασία του τυπογραφείου σηματοδοτεί ταπεινά την παρουσία μας στη  φωτογραφική ιστορία του τόπου μας.

Τι είναι για εσάς ηθική στη φωτογραφία;

Ηθική; Αυτό δε διδάσκεται, το έχεις από τις οικογενειακές σου καταβολές από την πολιτική ιδεολογία που ενστερνίζεσαι, από την παρατήρηση της φύσης, από τη συμπόρευση  με τους συνανθρώπους σου στον αγώνα της ζωής. Το απόσταγμα όλων αυτών είναι η ματιά μου στον κόσμο.

Πιστεύετε πως η κοινωνική φωτογραφία, όπως η πανδημία έχει αντίκτυπο στην κοινωνία;

Η ειλικρινής προσέγγιση της ζωής μέσα από τον φωτογραφικό φακό μακριά από σκηνοθετημένες /ψεύτικες αυταπάτες, μπορούν να οδηγήσουν την κοινωνία σε ανατροπές που στους καιρούς που ζούμε είναι άκρως απαραίτητες.

Υπάρχει κάποια θεματογραφία που δεν την έχετε αγγίξει ακόμη και θα θέλατε να φωτογραφίσετε;

Τα θέματα υπάρχουν πάντα στα αναλογικά η ψηφιακά αρχεία μου (σας θυμίζω ότι από το 1977 μαζεύω φωτογραφικό υλικό χωρίς ποτέ να έχω βάλει θεματικό  στόχο). Μετά από χρόνια επανέρχομαι κοιτώντας το υλικό μου και μέσα από μια διαδικασία αυτογνωσίας και  συναισθηματικής φόρτισης  μου παρουσιάζεται η επόμενη θεματική μου. Καθοριστικό ρόλο σε όλη αυτή τη διαδικασία, οι συζητήσεις μου με την Τζένη.

Τι θα προτείνατε στους νέους φωτογράφους: Οξυμένη οπτική αντίληψη, ταλέντο ή δουλειά αφού η τεχνολογία τους προσφέρει τόση δύναμη που μπορούν να κάνουν υπέροχη μια φωτογραφία τους ;

Τις 4 συμβουλές που εγώ πήρα από τους δασκάλους μου στη σχολή κινηματογράφου και κρατώ μέχρι και σήμερα θα προτείνω στους νέους φωτογράφους.

Γιώργος Καβάγιας: Συνεχής παρατήρηση-ασταμάτητη κίνηση.

Βασίλης Ραφαηλίδης: Η Φωτογραφία είναι η απόλυτη οπτικοποίηση του κόσμου.

Σπύρος Κουκουλομάτης: Βάση κάθε καλλιτεχνικού έργου είναι η γεωμετρία.

Λάμπρος Λιαρόπουλος: Το καλλιτεχνικό έργο κουβαλάει την ψυχή του δημιουργού του.

Θα συμπληρώσω κάτι ακόμα θεμελιακό για μένα. Ηθική.

Ηθική στον τρόπο που βλέπουμε, Ηθική στον τρόπο που αφηγούμαστε / φωτογραφίζουμε.

Έχετε θέσει τους επόμενους στόχους στη δουλειά σας;

Πεπρωμένο της  καλλιτεχνικής Φωτογραφίας είναι να πρωτοπορεί. Ευχαριστώ θερμά κα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη εσάς και τους αναγνώστες σας.

Σας ευχαριστώ κύριε Ζαχαράτο για τη συνέντευξη και σας εύχομαι ολόψυχα το πέταγμα του αετού να γίνει απόκτημα πολλών φωτογράφων αλλά και αναγνωστών!