Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Παραφράζοντας τη λαϊκή ρήση «στης ακρίβειας τον καιρό», «στου κορονοιού την εποχή», γνώριζα πως αυτό το καλοκαίρι θα είναι άνυδρο πολιτιστικά στο αγαπημένο μου νησί την Τήνο, αφού ο δήμος αποφάσισε να ακυρώσει το φεστιβάλ που για δεκαοκτώ χρόνια ήταν το σήμα κατατεθέν του και προσέλκυε πολλούς τουρίστες. Μάλλον, από φόβο μην υπάρχουν κρούσματα στο νησί και δεν μπορούν να τα αντιμετωπίσουν.

Όμως το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας, το μοναδικό στον κόσμο, που ανήκει στο δίκτυο Μουσείων της Τράπεζας Πειραιώς, αποφάσισε να μην αφήσει διψασμένο από πολιτισμικές ενέσεις τον ντόπιο αλλά και τον τουρίστα, που αναζητά κάτι διαφορετικό στις διακοπές του, που θα τον τονώσουν αλλά και θα δώσουν μια ελπίδα για να αντέξει τα επόμενα που θα έρθουν. Μετά από ένα δύσκολο χειμώνα λοιπόν για όλους, το Μουσείο στάθηκε ασπίδα στην κατήφεια και τον φόβο. Το καταρτισμένο προσωπικό του που γνωρίζει πολύ καλά πόσο αναγκαίες είναι αυτές οι μικρές απολαύσεις, απέδειξε επάξια πως αν αγαπάς τον Πολιτισμό μπορείς και καταφέρνεις να τον προστατεύεις.

Έτσι, το βράδυ της Παρασκευής 24 Ιουλίου, στον προαύλιο χώρο του μουσείου, με όλα τα μέτρα προστασίας που επιβάλλει το υπουργείο, σε ένα υπέροχο τόπο μεταξύ ανεμόμυλων, πέτρας και ξερολιθιάς, ξετυλίχτηκε μια μαγευτική βραδιά. Τρεις ιστορίες της λαϊκής παράδοσης για μάγους και βασιλιάδες, από Μύκονο, Τήνο και Πάρο, που συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο του φιλολόγου Γιώργη Βενετούλια, «Λαϊκά Παραμύθια των Κυκλάδων», από τις εκδόσεις Εν Πλω, αφηγήθηκε η χαρισματική ηθοποιός Στέβη Φόρτωμα και τη συνόδεψε η φλαουτίστα και μουσικοπαιδαγωγός Δέσποινα Αρθούνα που πλημμύρισε τον Τηνιακό ουρανό όμορφους ήχους με το φλάουτο και το μεταλλόφωνο, αφήνοντας τους μικρούς και μεγάλους φίλους ένα χαμόγελο ελπίδας.

Οι δυο εξαίρετες δημιουργοί κατάφεραν να μας συγκινήσουν, να ξυπνήσουν τις ευαίσθητες χορδές της ψυχής μας και να νιώσουμε πάλι παιδιά. Τραγουδήσαμε, συμμετείχαμε στη ροή των παραμυθιών και ζωντανέψαμε ξανά τις παλιές εποχές όπου η γιαγιά ξετύλιγε το κουβάρι κι άρχιζε: «Κόκκινη κλωστή δεμένη, στην ανέμη τυλιγμένη. Δώσε κλότσο να γυρίσει, παραμύθι ν' αρχινήσει..».

Ποιος είπε πως τα παραμύθια είναι μόνο για τα μικρά παιδιά; Το βιβλίο δεν απευθύνεται στα πολύ μικρά παιδιά αλλά για μεγαλύτερα που καταλαβαίνουν τα μηνύματα του καθώς και για μεγάλους. Απευθύνεται σε όσους αγαπούν το παραμύθι, σε όσους επιθυμούν όχι μόνο να τα διαβάσουν αλλά και να τα ακούσουν αφού συνοδεύονται και με cd. Δεν είναι μόνο ανάγνωσμα αλλά ακρόαμα, θέαμα και παιχνίδι. Η Στέβη Φόρτωμα ως ηθοποιός μοιράστηκε τις τρεις λαϊκές μαγικές ιστορίες με ντοπιολαλιές όσο πιο άμεσα και παραστατικά μπορούσε. Ο «Δακρούσσος» από τη Μύκονο, καταφέρνει να επιβιώσει, να δυναμώσει μέσα από τα διάφορα μαγικά στον αγριεμένο τόπο, να σώσει τους ανθρώπους που κινδυνεύουν και να «αναγκάσει» με την αξιοσύνη και τη δύναμη του ένα βασιλιά να του δώσει τη βασιλεία. Το παραμύθι «Αχ Αλή Μ» από την Τήνο, μιλά για ένα παιδί που κατάφερε να μάθει καλά μια τέχνη και να μάθει να διαχειρίζεται τη δύναμη του. Τέλος, η «Κατσικούλα» από την Πάρο, μας λέει πως τα φαινόμενα απατούν κι ότι υπάρχει άδολη αγνή αγάπη, δείχνοντας τη μέσα από αστεία και ευτράπελα. Η Στέβη Φόρτωμα μάγεψε με την υποκριτική της τον ακροατή ώστε να το αγοράσει και το βράδυ να το διαβάσει και να ακούσει μαζί με τα παιδιά του και τα υπόλοιπα παραμύθια των Κυκλάδων ταξιδεύοντας στον χρόνο και τη φαντασία.

Κάπως έτσι φαντάζομαι κι ο συγγραφέας να άκουσε τούτα τα παραμύθια από τη δική του γιαγιά και να τα κατέγραψε στη μνήμη του. Ώστε μεγαλώνοντας να τα εκδώσει και να τα διασώσει, μεταλαμπαδεύοντας τα από γενιά σε γενιά. Λαϊκά παραμύθια! Πόση ανάγκη έχουμε να ξανακούσουμε τέτοια λαϊκά παραμύθια; Γεννήματα της καθημερινότητας του απλού σοφού ανθρώπου πλούσια σε γνώσεις, αρχές, αξίες και ιδανικά που αρχίζουν και φθίνουν. Αν χαλαρώσει αυτή η αλυσίδα, αν χαθεί το παρελθόν, δε θα μπορεί να υπάρχει το παρόν και το μέλλον. Κι ίσως κάποιοι να θέλουν να χαθεί το παρελθόν και η ιστορία μα αυτά είναι τα θεμέλια της ύπαρξης μας. Να θέλουν να ξεχαστεί η αγάπη, η αλληλεγγύη, το φιλότιμο και η φαντασία. Να θέλουν η νεότερη γενιά να μην έχει ιδανικά και αξίες και να είναι ένας στρατός που μόνο να δουλεύει για το κέρδος.

Όσο κράτησε η αφήγηση κοιτούσα τα μικρά παιδιά πόσο απορροφημένα ήταν, πόσες φορές ρωτούσαν την αφηγήτρια για ότι τους προκαλούσε την περιέργεια και τα απολάμβανα. Αλλά και με προβλημάτισαν. Είδα στα μάτια τους την ανάγκη να επιστρέψουν στη ρίζα τους. Κι αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα. Τα αφήνουμε; Ή παρασυρόμαστε κι εμείς οι ίδιοι με την τεχνολογία και τους φορτώνουμε με πράγματα χωρίς πραγματική ουσία; Τι είδους νέα γενιά θέλουμε να δημιουργήσουμε;

Το Bookia δε θα μπορούσε να απουσιάζει από μια εκδήλωση του βιβλίου. Δεν κάνει διακοπές. Δεν υπήρχαν λόγοι φιλολόγων και ειδικών, δεν ήταν ο συγγραφέας που θα ήθελα να τον γνωρίσω και να τον συγχαρώ, αλλά πιστεύω πως η αφήγηση έπαιξε ουσιαστικό ρόλο στην ψυχή όλων των παρευρισκόμενων αλλά και στην προβολή του ίδιου του βιβλίου.

Δε χρειάζονται πολλά για να γίνει μια παρόμοια εκδήλωση παρά μόνο αγάπη και κέφι. Η απλότητα φέρνει την τελειότητα κι ας το έχουν υπόψη οι τοπικοί φορείς. Στη συντροφιά μας, ο μοναδικός παρών από τους τοπικούς άρχοντες ήταν ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Μανώλης Σώχος, ο οποίος όχι μόνο στηρίζει πάντα τις εκδηλώσεις του Μουσείου αλλά και συμμετέχει με ευχαρίστηση στα δρώμενα.

Καλοτάξιδο το βιβλίο σας κύριε Βενετούλια κι εύχομαι να συνεχίσετε το έργο καταγραφής των παραμυθιών και να τα μεταλαμπαδεύσετε στη νεότερη γενιά. Συγχαρητήρια στη Στέβη Φόρτωμα και τη Δέσποινα Αρθούνα για την αφήγηση και τη μουσική και εύχομαι να συνεχίσουν να προσφέρουν τη χαρά σε μικρούς και μεγάλους. Συγχαρητήρια στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας για τις πρωτοβουλίες του και την όμορφη βραδιά πους μας χάρισε. Ας ήταν η αφορμή αυτή η πρώτη αφήγηση να είναι μόνο η αρχή.

Ο Γιώργης Βενετούλιας κατάγεται από την Κύθνο. Σπούδασε στο τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από παιδί, μαθητής του δημοτικού, άρχισε να καταγράφει λαογραφικά στοιχεία του νησιού του.

Έργα του είναι: "Παραμύθια της Κύθνου", "Λαϊκά Παραμύθια των Κυκλάδων", "Η Κύθνος του χθες", λεύκωμα παλιών φωτογραφιών, "Δέκα παραδόσεις από τη Χώρα της Κύθνου", θρύλοι από την πρωτεύουσα του νησιού, "Της Κύθνου τα τραγούδια", συλλογή δημοτικών τραγουδιών, "Τα Κεραμικά της Κύθνου", "Του νησιού μου", λεύκωμα με παραδόσεις της Κύθνου.

Επιμελήθηκε την έκδοση ψηφιακών δίσκων (cd): "Στο γέμισμα του φεγγαριού" -σκοποί και τραγούδια της Κύθνου, "Χρυσό δεντρί" -γαμήλια τραγούδια και σκοποί της Κύθνου, "Οι φίλοι όταν σμίξουνε" -νησιώτικα τραγούδια με τον Παναγιώτη Λάλεζα. Δημοσίευσε, ακόμη, ιστορικά έγγραφα για την Κύθνο, που εντόπισε κατά τις ιστοριοδιφικές του έρευνες σε κρατικά αρχεία: "Ιστορικά έγγραφα για το μοναστήρι της Παναγίας Νίκους", "Ιστορικά έγγραφα για το μοναστήρι της Παναγίας Κανάλας" κ.ά.

H Στέβη Φόρτωμα είναι απόφοιτος της ανώτερης δραματικής σχολής Γ. Κιμούλη και πτυχιούχος του Παντείου πανεπιστημίου, τμήμα Δ. Διοίκησης. Επαγγελματίας ηθοποιός από το 2001, έχει συνεργαστεί μεταξύ άλλων με τους σκηνοθέτες Lee Breuer, Eamonn Farell, Ευγενία Τζιρτζιλάκη, Όλγα Ποζέλη, Τάσο Σαγρή, Τάκη Τζαμαργιά, Ηλία Κουντή,  Θωδ Εσπίριτου, Μάνθο Σαντοριναίο, σε διάφορα θέατρα της Αθήνας.

Έχει παίξει παιδικό θέατρο στο Θέατρο Φούρνος, στον Κινητήρα και Θέατρο Θησείον, μετά τις παιδικές παραστάσεις ακολουθούσαν θεατρικά εργαστήρια με τα παιδιά. Έχει συμμετάσχει σε πολλά θεατρικά σεμινάρια στην Αθήνα και στη Νέα Υόρκη (SITI  Company ), σπουδές πιάνου (3η μέση) και σπουδές φωνητικές με τον Σπύρο Σακκά. Επίσης έχει εκπαιδευτεί στη θεατρική αγωγή (θεατρικό παιχνίδι, μιμική, και αυτοσχεδιασμός) με τη θεατροπαιδαγωγό Ροζαμάλια Κυρίου και την Δέσποινα Μαραγκουδάκη, και συμμετείχε στο master class του Chris Cooper στο θέατρο Πόρτα με θέμα "Διερευνώντας τη διαδρομή και τα εργαλεία για να δημιουργήσουμε Εκπαιδευτικό Δράμα και Θέατρο για παιδιά και εφήβους με βάση ένα κλασσικό κείμενο". Διδάσκει θεατρικό παιχνίδι σε παιδιά νηπιαγωγείου και δημοτικού στην Πολιτεία- στην Ακαδημία Πλάτωνος, στην ΠΥΡΝΑ στην Κηφισσιά, σε δημοτικό σχολείο στο Ν. Ηράκλειο και στην Παιδική  Βιβλιοθήκη Χαλανδρίου"Μίμης Βασιλόπουλος".

Η καταγωγή της είναι από την Τήνο.

Η Δέσποινα Αρθούνα είναι φλαουτίστα-μουσικοπαιδαγωγός. Έχει ολοκληρώσει τις σπουδές της στο φλάουτο με άριστα  παμψηφεί από το Ωδείο Ορφείο Αθηνών. Παρακολούθησε επίσης master classes με τους παγκοσμίου φήμης φλαουτίστες Alain Marion και Benoit Fromanger. H μεγάλη της αγάπη για τη μουσική εκπαίδευση των παιδιών την οδήγησε στη μελέτη μουσικών εκπαιδευτικών  συστημάτων καθώς και στην παρακολούθηση σεμιναρίων συστήματος ORFF  (Mουσικοκινητικής Αγωγής) στη Σχολή Ματέυ.

Παράλληλα σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων (Τμήμα marketing). Εργάζεται στη Διεύθυνση Πολιτισμού στο Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο εκπονώντας εκπαιδευτικά και μουσικά   προγράμματα. Έχει τη διδασκαλία της Παιδικής Χορωδίας και επενδύει μουσικά καλλιτεχνικές εκδηλώσεις του Πολιτιστικού Κέντρου και τις παρουσιάσεις της Βιβλιοθήκης του Δήμου Χαλανδρίου. Τιμήθηκε από το Ροταριανό Σύλλογο για την κοινωνική προσφορά στο έργο τους. Συνεργάζεται με το πρόγραμμα Future Library Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Συμμετέχει σε συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και οργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα προσαρμοσμένα  σε ρυθμικά μουσικά μοτίβα σε σχολεία, δήμους, γκαλερί, βιβλιοπωλεία ή και ανοιχτούς χώρους όπως πάρκα, πλατείες κ.α.