Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Η Λίλα Κονομάρα γεννήθηκε το 1960 στην Αθήνα. Σπούδασε σύγχρονη λογοτεχνία στο Παρίσι και εργάστηκε αρκετά χρόνια ως καθηγήτρια στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. Ως λογοτέχνης πρωτοεμφανίστηκε το 2002 με το βιβλίο "Μακάο", για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του περιοδικού "Διαβάζω" το 2003.

Το 2004 εξέδωσε το μυθιστόρημα "Τέσσερις εποχές - Λεπτομέρεια" (Μεταίχμιο, 2004), το 2005 το παιδικό μυθιστόρημα "Στις 11 & 11 ακριβώς" (Παπαδόπουλος, 2005). "Η αναπαράσταση" (Μεταίχμιο, 2009) συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα για το βραβείο μυθιστορήματος του περιοδικού "Διαβάζω". "Το δείπνο" (Κέδρος, 2012) και "Οι ανησυχίες του γεωμέτρη" (Κέδρος, 2014) συμπεριλήφθηκαν αντίστοιχα στις βραχείες λίστες Μυθιστορήματος και Διηγήματος των Λογοτεχνικών Βραβείων του ηλεκτρονικού περιοδικού Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ. Το 2018 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος το μυθιστόρημά της "Ο χάρτης του κόσμου στο μυαλό σου".

Παράλληλα, μεταφράζει γαλλική λογοτεχνία και αρθρογραφεί σε εφημερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά.

Τι μπορεί να υπάρχει μέσα σ’ αυτόν τον μπόγο; Μνήμες, ανησυχίες, κοινωνικές ανατροπές ή η ιστορία όπως την έζησε ο λαός μας;

Ο μπόγος συνδέεται με ταξίδια και μετακινήσεις. Μετακινήσεις πληθυσμών, ξεριζωμούς, προσφυγιά, αλλά και μιας μερίδας ανθρώπων που μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα ζούσε περιπλανώμενη, όπως για παράδειγμα οι Ηπειρώτες μάστορες, τα θεατρικά μπουλούκια και άλλοι πολλοί. Μ’ αυτή την έννοια, ο μπόγος είναι όλη η Ελλάδα. Οι μετακινήσεις όμως είναι και εσωτερικές και ο μπόγος σ’ αυτή την περίπτωση περιλαμβάνει όλες τις εμπειρίες, τα όνειρα και τις ελπίδες του κάθε ανθρώπου στην πορεία της ζωής του.

Στις 421 σελίδες του μυθιστορήματος ζωντανεύουν ξανά τα γεγονότα του 20^ου αιώνα. Από το 1911 μέχρι το 2018. Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν για τη συγγραφέα Λίλα Κονομάρα η επιλογή των ιστορικών γεγονότων της χώρας;

Η πλοκή διατρέχει όλο τον 20 αιώνα, παρακολουθώντας, μέσω των ηρώων, την πορεία της χώρας: βαλκανικούς πολέμους, παγκόσμιους, εμφύλιο, δικτατορία, μεταπολίτευση. Περιόδους κρίσεων, αλλά και ευημερίας. Περιόδους τεράστιων αλλαγών για την Ελλάδα, σε όλα τα επίπεδα, γεωπολιτικό και κοινωνικό. Επέλεξα ως χώρο τη Μακεδονία γιατί, ως γνωστόν, η περιοχή αυτή φιλοξένησε στα εδάφη της πολλές εθνότητες, γλώσσες και πολιτισμούς. Η συγγραφή του βιβλίου απαίτησε εκτενή έρευνα ως προς τα ιστορικά γεγονότα τα οποία όμως συνιστούν το πλαίσιο και όχι το θέμα του μυθιστορήματος.

Τι θέση έχουν η ελιά, το ποτάμι, ο λαφιάτης, τα πουλιά, η μέλισσα αλλά και κάποιοι μύθοι που είναι σκόρπιοι μέσα στις σελίδες του; Για ποιο λόγο χρησιμοποιήσατε ως ήρωες, νεκρούς, μετανάστες, νομάδες, βάζοντας τους ως αφηγητές της ιστορίας;

Η αφήγηση της Ιστορίας, κατά την άποψή μου, δεν περιορίζεται σε ημερομηνίες και καταγεγραμμένα γεγονότα, αλλά και στις προφορικές μαρτυρίες καθώς και στη λαϊκή παράδοση που μεταφέρει μέσω του δημοτικού τραγουδιού, των παραμυθιών και των θρύλων το άρωμα μιας εποχής και αποτυπώνει το συλλογικό ασυνείδητο. Έτσι λοιπόν, η αφήγηση στο βιβλίο επιμερίζεται σε όλους τους ήρωες, αλλά και σε στοιχεία της φύσης. Ο καθένας έχει το δικό του κομμάτι να προσθέσει στο ψηφιδωτό του κόσμου.

Εκτός από την ιστορική αναδρομή, ποιο άλλο μήνυμα θέλατε να περάσετε από το βιβλίο σας; Ποιες ανησυχίες σάς οδήγησαν στη συγγραφή του;

Εκείνο που με ενδιαφέρει και που αποτελεί το θέμα του βιβλίου είναι η ανθρώπινη πορεία στη διαχρονία της. Ο καθένας μας είναι μοναδικός με τον τρόπο του, αλλά και ίδιος με τους άλλους. Τα ζητήματα που απασχολούν τους ανθρώπους δε διαφέρουν από τόπο σε τόπο ή από εποχή σε εποχή. Όλοι διακατεχόμαστε από τους ίδιους φόβους και τις ίδιες επιθυμίες.

Πιστεύετε πως η ανθρώπινη μοίρα εξαρτάται από τον Θεό ή με τον νου πού μας έδωσε, είμαστε μόνο εμείς υπεύθυνοι για την πορεία της ζωής μας; Ο Θεός ορίζει το πεπρωμένο μας;

Δεν ξέρω αν το τυχαίο είναι συνιστώσα της ζωής ή πεπρωμένο, όπως το αντιλαμβάνονταν οι άνθρωποι από την αρχαιότητα ήδη. Τα τελευταία χρόνια έχω πάντως όλο και πιο συχνά  την αίσθηση ότι ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει, παρά τα σχέδια που κάνουμε και τις πιέσεις που ασκούμε στα πράγματα.

Χρησιμοποιείτε στίχους αγαπημένων ποιητών. Σεφέρης, Λειβαδίτης, Ελύτης. Πιστεύετε πως διαβάζοντας Ποίηση, θα μας βοηθήσει να ανατρέψουμε την ίδια μας την ύπαρξη;

Να ανατρέψουμε όχι, να κατανοήσουμε περισσότερο ναι.

Ο άνθρωπος προσπάθησε να κυριαρχήσει στη φύση εγκαταλείποντάς την. Στο μυθιστόρημά σας βλέπουμε την Άννα με τις μέλισσες που αρνείται να τις εγκαταλείψει και δεχτεί το διαμέρισμα. Πόσες Άννες υπάρχουν άραγε σήμερα και αν η απομάκρυνσή της από αυτή, πιστεύετε πώς ευθύνεται για την τρέλα που υπάρχει σήμερα στον άνθρωπο. Πόσο μας επιτρέπουν ν’ αντισταθούμε;

Εδώ και πολλά χρόνια συντελείται μία «ύβρις» απέναντι στη φύση. Υπερεκμετάλλευση, μαζικές καταστροφές στο οικοσύστημα με μοναδικό στόχο τον πλουτισμό και τον υπερκαταναλωτισμό μιας μερίδας ανθρώπων γιατί, δυστυχώς, ένα μέρος του πληθυσμού του πλανήτη εξακολουθεί να ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. Αυτό το έγκλημα στρέφεται τώρα εναντίον μας και θα οδηγήσει στον αφανισμό μας αν δεν υπάρξουν ριζικές αλλαγές, κατ’ αρχήν σε επίπεδο κρατών. Όλοι μας όμως έχουμε το μερίδιο ευθύνης μας απέναντι σ’ αυτό και σίγουρα μπορούμε να υιοθετήσουμε καθημερινές συμπεριφορές πιο ήπιες και φιλικές προς το περιβάλλον.

Πιστεύετε πως οι συγγραφείς έχουν τη δύναμη μέσα από τον λόγο τους να βάλουν το λιθαράκι τους ώστε να βοηθήσουν ν’ αλλάξει ο κόσμος;

Να αλλάξει ο κόσμος, δεν ξέρω. Σκεφτείτε όμως ανάποδα. Πώς θα ήταν ο κόσμος χωρίς λογοτεχνία; Χωρίς τη δυνατότητα να εκφράζουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας; Να προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας και να βρούμε τη θέση μας μέσα σ’ αυτόν; Να διασώσουμε το παρελθόν, τις ρίζες μας, την ταυτότητά μας;

Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;

Το Bookia, όπως και άλλα βιβλιοφιλικά site, συμβάλλει ουσιαστικά στην ενημέρωση και στην προβολή του βιβλίου. Βοηθάει τους αναγνώστες στην αναζήτησή τους και ίσως να παροτρύνει ένα ποσοστό να ανακαλύψει και άλλα βιβλία, να ανοιχτεί σε άλλα είδη γραφής.

Σερφάροντας στη biblionet, διαπίστωσα πως και σε προηγούμενα βιβλία σας, οι ήρωες μπλέκονται χρονικά και αφηγούνται διάφορες ιστορίες. Είναι μια λογοτεχνική πρακτική ώστε να είναι πιο μυστηριακή η γραφή σας;

Δεν πρόκειται για «πρακτική», «πρακτικές» έχουν τα best sellers κακής ποιότητας που καταφεύγουν σε κονσερβαρισμένες λύσεις και τυποποιημένους ήρωες. Το στοιχείο του φανταστικού υπεισέρχεται στα γραπτά μου για να ανατρέψει τις βεβαιότητες του ρεαλισμού, να παρουσιάσει τις πολλαπλές αναγνώσεις της πραγματικότητας, να επιτρέψει στο παρόν να συνδιαλλαγεί με το παρελθόν.  Όπως και η γλώσσα των παιδιών, που δε σέβεται χρονικές ακολουθίες και άλλες λογικές επιταγές, αποτυπώνει το άρρητο, το μονίμως διαλανθάνον, την αιώνια αμφισημία των πραγμάτων.

Ευχαριστώ πολύ τη συγγραφέα Λίλα Κονομάρα και της εύχομαι «Ο μπόγος» της ν’ αγαπηθεί από τους αναγνώστες.