Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Η Δέσποινα Χατζή μιλά για το νέο της βιβλίο «Το Πανδοχείο-Η ζωή στην ελληνόφωνη Καλαβρία», στη Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη.

Απόλαυσα το όμορφο αναγνωστικό ταξίδι στη Σικελία και την ελληνόφωνη περιοχή της Καλαβρίας, που μου πρόσφερε απλόχερα η συγγραφέας Δέσποινα Χατζή, μέσα από τις σελίδες του νέου της βιβλίου. Με «ξενάγησε» στον τόπο, στο χθες και το σήμερα, «γνώρισα» τους χαμογελαστούς ανθρώπους της όπου η Ελλάδα χτυπά στην καρδιά τους, και είναι υπερήφανοι για την καταγωγή τους.

Δέσποινα Χατζή ευχαριστώ πρώτα για τη συνέντευξη που μου παραχωρείτε για λογαριασμό του Bookia. Μετά τις «Αλεξανδρινές» έρχεστε με το νέο σας βιβλίο «Το Πανδοχείο-Η ζωή στην ελληνόφωνη Καλαβρία», πάλι από τις εκδόσεις Μίνωας, για να ταξιδέψετε τους αναγνώστες, σ’ ένα άγνωστο λογοτεχνικό τοπίο, την Καλαβρία. Ποια ήταν η αφορμή αυτού του λογοτεχνικού ταξιδιού;

Αφορμή στάθηκε ένα ταξίδι μου στον ιταλικό Νότο. Λίγους μήνες μετά επισκέφθηκα και πάλι τη Σικελία-τις αρχαίες ελληνικές αποικίες-με κύριο στόχο να φτάσω στην ελληνόφωνη περιοχή της Καλαβρίας. Αυτοί οι υπέροχοι άνθρωποι, οι γκρεκάνοι, μου εκχώρησαν το προνόμιο της φιλοξενίας, της ξενάγησης και της αφήγησης γεγονότων, κάτι που δεν μας εκχωρείται .συχνά. Ζώντας αυτή την εμπειρία από πρώτο χέρι, η ιδέα που είχα στο νου μου για το βιβλίο μεταλλάχθηκε σ’ ένα αίσθημα χρέους που με οδήγησε να αναδείξω αφηγηματικά την ελληνόφωνη Καλαβρία.

Εκτός όμως από το υπέροχο ταξίδι στον Ιταλικό Νότο, που ομολογώ με γοήτευσε ως αναγνώστρια γιατί δεν τον γνώριζα, μας ταξιδέψατε πίσω στον χρόνο, στη γερμανική κατοχή στην Ελλάδα. Πιστεύετε πώς δεν γνωρίζουμε τόσα για εκείνη την εποχή ή ότι η επανάληψη των μαύρων εκείνων χρόνων βοηθά στο να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη;

Ακόμα κι αν γνωρίζουμε, η επανάληψη μέσω της μυθιστορίας λειτουργεί ως αφύπνιση.

Γνωρίσαμε μέσα από το βιβλίο σας, τον Αριστείδη, τον Ανδρέα Ιωακειμίδη και την Αρετή, οι οποίοι τάχτηκαν με το μέρος των κατακτητών. Τέτοια αληθινά παραδείγματα, έχουμε πάμπολλα στην Ιστορία μας, ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη. Πιστεύετε πώς αν δεν υπήρχαν αυτοί οι άνθρωποι, οι Γερμανοί δεν θα προξενούσαν τόσο μεγάλο κακό στη χώρα μας;

Οι συγκεκριμένοι χαρακτήρες του βιβλίου ανήκουν στη μερίδα των ανθρώπων που ιδεολογικά υπηρετούν τη σκοτεινή πλευρά της ανθρωπότητας. Υπήρχαν τότε, υπάρχουν και σήμερα, οι συνθήκες αλλάζουν, οπότε…

Μagna Grecia, αλλοτινή Μεγάλη Ελλάδα. Ένας υπέροχος τόπος όπου η Ελλάδα υπάρχει πιο έντονη στις καρδιές των κατοίκων της. Μια χαρακτηριστική φράση που μου άρεσε: «Είσαι Γκρίκο; Έμπα στο σπίτι μου να μπει ο ήλιος». Διαβάζοντας το βιβλίο ένιωσα τα δυνατά συναισθήματα των γκρεκάνων για την Ελλάδα. Ισχύει και στις μέρες μας αυτό;

Φυσικά ισχύει και στις μέρες μας. Μια επίσκεψη είναι αρκετή για να νιώσει κανείς τα αληθινά αισθήματα των κατοίκων της ελληνόφωνης Καλαβρίας και να βιώσει την πραγματική έννοια της φιλοξενίας.

Σχεδόν στα περισσότερα μυθιστορήματα σας, οι πρωταγωνιστές σας, κλείνουν τους λογαριασμούς τους με το παρελθόν, ώστε να συνεχίσουν τη ζωή τους, όπως τους αξίζει. Αν δεν υπάρχει το παρελθόν, μπορούμε να προχωρήσουμε στο μέλλον;

Το παρελθόν μας αποτελεί εμπειρία. Από πρακτικής πλευράς η εμπειρία αυτή μπορεί και να σταθεί ωφέλιμη. Από συναισθηματικής/ψυχολογικής πλευράς είναι περιοριστική γιατί καθώς κουβαλάς την εμπειρία του παρελθόντος παύεις να ανακαλύπτεις διαφορετικούς τρόπους σκέψης.

Στο μυθιστόρημα σας, θίγετε το θέμα των γερατειών αλλά και το μεγάλωμα των παιδιών από τις γιαγιάδες, που το συναντούμε ιδιαίτερα στις χώρες της Μεσογείου. Μας απασχολεί όλους αυτό το θέμα, κι όσο λέμε πως δεν θα το δώσω το δικό μου παιδί στη μητέρα μου να το μεγαλώσει, το συνεχίζουμε από γενιά σε γενιά. Εσείς όμως στο μυθιστόρημα σας, βάζετε τις δυο ηρωίδες σας, την Αντονέλλα και τη Δήμητρα ν’ ανατρέπουν αυτή την παράδοση. Για ποιον λόγο;

Εδώ το κύριο θέμα μας είναι οι ενοχές, ωστόσο ένα πλήθος από παραδόσεις είναι εξ’ ίσου περιοριστικές, γιατί το γνώριμο μοντέλο της εκάστοτε παράδοσης κυριαρχεί πάνω στη σκέψη μας και δεν μας αφήνει να εξελιχθούμε ψυχολογικά.

Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;

Το bookia είναι ένα κοινωνικό δίκτυο με σημαίνουσα βαρύτητα στο χώρο του βιβλίου, οπότε ο συγγραφέας και τα έργα του επωφελούνται σε μεγάλο βαθμό απ’ αυτό.

Όλος αυτός ο εγκλεισμός, ένα χρόνο τώρα, στάθηκε δημιουργικός για τη Δέσποινα Χατζή;

Αρκετά δημιουργικός. Κατάφερα να τελειώσω το «Πανδοχείο» το οποίο κυκλοφόρησε στις 12 Απριλίου από τις εκδόσεις Μίνωας και ταυτόχρονα έχω αρχίσει να ασχολούμαι με την επόμενη θεματική.

Στην πανδημία πλήγηκε ο Πολιτισμός πάρα πολύ. Δεν έγιναν βιβλιοπαρουσιάσεις , δεν μπόρεσαν οι συγγραφείς να βρεθούν με το κοινό τους, πάρα μόνο διαδικτυακά. Πιστεύετε πως ήταν ένα μεταβατικό στάδιο, θα μονιμοποιηθεί ο διαδικτυακός τρόπος ή θα επανέρθουμε στις παλιές καλές εποχές;

Εδώ θα έλεγα «κάθε πέρσι και καλύτερα». Θέλω να πιστεύω ότι είναι ένα μεταβατικό στάδιο και ότι το βιβλίο θα επανέλθει στο φυσικό του χώρο, το ίδιο και οι συγγραφείς.

Κλείνοντας αυτή τη συνέντευξη, και θεωρώντας πως είναι πολύ νωρίς ακόμη να σας ρωτήσω για τα επόμενα συγγραφικά σου σχέδια, ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να περάσετε στο βιβλίο αυτό;

Τα μηνύματα όπως και η διδαχή δεν έχουν χώρο στη λογοτεχνία. Γεγονότα αναδεικνύουμε με τέτοιο τρόπο ώστε ο αναγνώστης να ‘χει τη δυνατότητα να στοχαστεί πάνω σ’ αυτά.

Σας ευχαριστώ κυρία Χατζή και εύχομαι να απολαύσουν οι αναγνώστες σας αυτό το ανατρεπτικό και συγκλονιστικό μυθιστόρημα, και φυσικά να το αγαπήσουν.

Σας ευχαριστώ κι εγώ για τη συνέντευξη κ. Παπαδημητρίου και σας εύχομαι καλή Ανάσταση.