Τι μπορεί να πάει στραβά όταν ενώνουν τις δυνάμεις τους μια λέσχη ηλικιωμένων και ένας βρεφονηπιακός σταθμός για να σώσουν το κτήριο όπου στεγάζονται; Πώς επηρέασε η Μάργκαρετ Θάτσερ και οι εργατικές κατοικίες που ξεπούλησε τη δεκαετία του 1980 το γεγονός ότι ο Ιησούς δεν έβρισκε δωμάτιο σε πανδοχείο λίγο πριν γεννήσει η Παναγία το Θείο Βρέφος; Τελειώνει η ζωή στα εβδομήντα ή τότε είναι που πρέπει να του δώσεις να καταλάβει; Ένα τρυφερό και γλυκό μυθιστόρημα που μας συστήνει διαφορετικούς και αταίριαστους μεταξύ τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας που ενώνονται για έναν κοινό σκοπό με τέτοιο τρόπο που μόνο γέλια θα φέρει.

Η Clare Pooley έγραψε ένα βιβλίο που με γέμισε ζεστασιά, χαρά και αισιοδοξία και μου σύστησε μέσα από μια σειρά τραγικωμικών περιστατικών άκρως ρεαλιστικούς και ολοκληρωμένους χαρακτήρες γεμάτους αντιθέσεις και ποικίλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Μεγαλώστε αγνοώντας τα στοιχειώδη του καθωσπρεπισμού, νιώστε, τολμήστε, αλλάξτε, αυτό είναι σε γενικές γραμμές το μότο ενός μυθιστορήματος που με συντρόφεψε για μεγάλο διάστημα, αφού το είχα στο μυαλό μου αρκετό καιρό αφού το τελείωσα. Γέλιο και συγκίνηση, ευφάνταστα περιστατικά, κλιμακούμενη πλοκή, ενδιαφέρουσες ανατροπές και ωραίο τέλος, τι άλλο να ζητήσει κανείς;

Η Ντάφνι κλείνει τα εβδομήντα, ζει μόνη κι έρημη κι επιτέλους αποφασίζει να ξαναέρθει σε επαφή με τον κόσμο, να κάνει νέες γνωριμίες, δεν έχει όμως ιδέα πώς κάνει ένας ενήλικος άνθρωπος φίλους κι έτσι αποφασίζει να καταστρώσει ένα σχέδιο. Μιλάει στα φυτά της, στους ανθρώπους στις φωτογραφίες της, δε μιλάει όμως στους γείτονες, αν και ξέρει πάρα πολλά για όλους τους, δεν τηλεφωνεί σε κανέναν παρά μόνο σε μάστορες. Ως τώρα λοιπόν αντιμετώπιζε τον κόσμο με δυσπιστία, υποθέτοντας πως όλοι κρύβουν κάποιον απώτερο σκοπό πίσω από τις αποφάσεις τους, μήπως όμως ήρθε η ώρα να δείξει έναν βαθμό εμπιστοσύνης και να κρίνει με επιείκεια; Κι αν καταφέρει να βρει φίλους, μήπως πρέπει να βρει κι έναν σύντροφο, «έναν άντρα με καλούς τρόπους, την ικανότητα να ακολουθεί οδηγίες και τα περισσότερα δόντια του στη θέση τους»; Τελικά «Πώς να δημιουργήσεις ένα μέλλον όταν έχεις ένα παρόν που δεν σου αρέσει και ένα παρελθόν που δεν μπορείς να εκμυστηρευτείς σε κανέναν»; Μια ευρηματική φιγούρα που έχει πάει «από τη Σκύλλα του σεξισμού στη Χάρυβδη του ηλικιακού ρατσισμού», από την απαξιωτική συμπεριφορά ατάλαντων μισογύνηδων τον πρώτο καιρό της επαγγελματικής της πορείας στο ότι την αγνοούν λόγω της ηλικίας της. Ανακαλύπτει λοιπόν το Κοινοτικό Κέντρο Μαντέλ που φιλοξενεί μια λέσχη ηλικιωμένων και γίνεται μέλος.

Εκεί θα γνωρίσει τον Αρτ Άντριους, έναν αποτυχημένο ηθοποιό και ορκισμένο κλεπτομανή, που ξαφρίζει μικροπράγματα για να νιώθει την αδρεναλίνη, σταδιακά όμως αυτή η έξαψη αντικαθίσταται όλο και πιο γρήγορα από ένα μεγάλο κενό. Η οικογένειά του δεν του μιλάει κι από το facebook έμαθε πως έγινε παππούς. Στα εβδομήντα πέντε του και με μόνο τηλεοπτικά κομπαρσιλίκια στην πλάτη του, αρνείται να δεχτεί πως ήρθε η ώρα να αποσυρθεί, άσε που δεν έχει λεφτά στην άκρη. Έτσι γίνεται μέλος της λέσχης ηλικιωμένων και αντιπαθεί αμέσως την επικίνδυνη κατ’ αυτόν, γλυκούλα και μικροσκοπική κατά τον φίλο του και πρώην παπαράτσι Γουίλιαμ Τζένκινς, Ντάφνι. Έχει κι αυτός τα δικά του μυστικά, ανοιχτές πληγές που τον γεμίζουν με εφιάλτες και ανασφάλειες, η Ντάφνι όμως θα αλλάξει για πάντα τη ζωή του. Επίσης, έχουμε την Άννα, πρώην οδηγό νταλίκας, με μαλλιά βαμμένα πάντα με εξωφρενικό χρώμα. Ένα τροχαίο της σαραβάλιασε τη σπονδυλική στήλη και χρησιμοποιεί την τροχήλατη περπατούρα της επικίνδυνα, ενώ έχει θάψει πέντε συζύγους, «φλώρους» κατ’ εκείνη. Μαζί τους θα βρούμε και τη χαμηλών τόνων Ρούμπι, που πάντα κουβαλάει τσάντες με μαλλί και βελόνες πλεξίματος αλλά και την αυστηρή πρώην διευθύντρια σχολείου Πολίν με το ηλικιωμένο σκυλάκι της, τη Μάργκαρετ Θάτσερ.

Η Λίντια Άρμστρονγκ είναι παντρεμένη με τον Τζέρεμι Ρόμπερτς κι έχουν βυθιστεί σε μια ρουτίνα χωρίς ενδιαφέροντα από τότε που έφυγαν οι κόρες τους από το σπίτι. Το σύνδρομο της άδειας φωλιάς έχει στοιχήσει στη Λίντια περισσότερο απ’ όσο περίμενε. Πότε ακριβώς έχασε τον εαυτό της; Πώς μεταμορφώθηκε από ανεξάρτητη, γεμάτη αυτοπεποίθηση και ελκυστική γυναίκα σε «κυρία Ρόμπερτς» και «μαμά»; Πότε έπαψε ο άντρας της να ασχολείται μαζί της ή μάλλον πότε είχε πάψει να νιώθει ότι της άξιζε ν’ ασχοληθεί μαζί της; Τώρα που ο ρόλος της μητέρας δεν είναι και τόσο απαραίτητος, αν έπαυε να είναι και σύζυγος, τότε τι στο καλό ήταν; Έχοντας όλα αυτά κατά νου, κάνει αίτηση για να προσληφθεί ως υπεύθυνη της λέσχης ηλικιωμένων, έχοντας στο μυαλό της πως θα συναναστρέφεται τρεις φορές την εβδομάδα καλοσυνάτους, ευγνώμονες και ενθουσιώδεις υπερήλικες. Βραδιές με παζλ και μπίνγκο καταρρίπτονται όταν μαζεύεται η ανωτέρω ετερόκλητη ομάδα. Άνθρωποι που έχουν ζήσει εντελώς διαφορετικές ζωές, έχουν ο καθένας τις δικές του κακές συνήθειες και βαθιά ριζωμένες απόψεις, φέρνουν ένταση και φασαρία στις συναντήσεις, όπου, στην πρώτη τους κιόλας συνάντηση, καταρρέει τμήμα της οροφής του κτηρίου στα κεφάλια τους, με αποτέλεσμα το δημοτικό συμβούλιο να αποφασίσει την κατεδάφισή του και τη μετατροπή του σε κάτι άλλο.

Στο κοινοτικό αυτό κέντρο συστεγάζεται κι ένας βρεφονηπιακός σταθμός, όπου γνωρίζουμε τον δεκαοχτάχρονο πατέρα Ζίγκι, ένα παιδί που μεγαλώνει την κόρη του μονάχα με τη βοήθεια της μητέρας του. Πώς και πότε έγινε πατέρας ο Ζίγκι, τι απέγινε η μητέρα; Πώς παρενέβησαν οι γονείς των δύο νέων και με τι συνέπειες; Η ζωή του νεαρού άλλαξε ριζικά «χωρίς να το έχει επιλέξει, χωρίς να το κατανοεί πραγματικά και χωρίς να μπορεί να ξεφύγει από αυτό» και τώρα προσπαθεί να τελειώσει το σχολείο και να καταφέρει ένα καλύτερο αύριο με ευκαιρίες φοίτησης και, γιατί όχι, υποτροφίες. Ζει σε μια περιοχή γεμάτη αντίπαλες συμμορίες που αξιοποιούν τους εφήβους σαν τσιλιαδόρους, αγγελιοφόρους και μεταφορείς, με αποτέλεσμα ο Ζίγκι να μπλέξει στα δίχτυα τους και η ζωή του να πάρει την κάτω βόλτα. Στον σταθμό γνωρίζουμε και τον Λάκι, ένα κλειστό και εσωστρεφές παιδί που πάσχει από επιλεκτική αλαλία, μήπως όμως το σκυλί που υιοθετεί εκ περιτροπής με τους ηλικιωμένους της λέσχης το βοηθήσει να μιλήσει ξανά; Την ημέρα που γκρεμίζεται η οροφή του κτηρίου, η Τζανίν, η δασκάλα του παιδικού σταθμού, δέχεται εντολή να ετοιμάσει χριστουγεννιάτικη θεατρική παράσταση, χωρίς προϋπολογισμό και έσοδα, οπότε ο Αρτ προτίθεται να βοηθήσει τα παιδιά μαζί με τους ηλικιωμένους της λέσχης. Για να μην γκρεμιστεί το κοινοτικό κέντρο, πρέπει να δείξουν πόσο σημαντικό είναι το μέρος για όλη την κοινότητα, να κερδίσουν το μυαλό και την καρδιά του κόσμου. Άλλωστε, ο παιδικός σταθμός είναι επιδοτούμενος από τον δήμο και από φιλανθρωπικές δράσεις, οπότε ισχύουν πολύ αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνει παιδιά από σπίτια που δεν έχουν τίποτα κι εξαρτώνται από επιδόματα και από τα κοινωνικά παντοπωλεία. Πώς μπορεί να σωθεί λοιπόν το κοινοτικό κέντρο που συστεγάζει όλες αυτές τις χρήσιμες υπηρεσίες;

Κι όλα αυτά δεν είναι παρά μόνο η αρχή, μιας και στην πορεία του βιβλίου γνωρίζουμε καλύτερα όλους τους ήρωες και ταυτόχρονα τους ακολουθούμε σε απανωτές ξεκαρδιστικές καταστάσεις που θα τους φέρουν πιο κοντά, θα τους βοηθήσουν να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους και θα τους φέρουν αντιμέτωπους με καταστάσεις που δεν περίμεναν. Έξυπνο, απολαυστικό και διασκεδαστικό κείμενο, με το γέλιο να έρχεται αβίαστα από τη γλαφυρότητα των περιγραφών και από τον τρόπο που η συγγραφέας συνδέει όλο αυτό το ετερόκλητο πλήθος που από κεφάλαιο σε κεφάλαιο γίνεται μια γροθιά και στηρίζουν ο ένας τον άλλον με τρόπο απρόσμενο σε στιγμές αναπάντεχες. Μου άρεσε που ό,τι χρειαζόταν ο ένας σε κάποια δεδομένη στιγμή το είχε κάποιος άλλος κι ο τελευταίος δεχόταν βοήθεια από έναν τρίτο κι όλοι μαζί συγκροτούν ένα υπέροχο παζλ αλληλεγγύης και γλυκιάς τρυφερότητας. Ηλικιωμένοι και μωρά στο ίδιο βιβλίο, μα τι υπέροχες αντίρροπες δυνάμεις! Εκεί που συγκινείσαι με τη μοναξιά κάποιου και τις συνέπειές της στις κοινωνικές του δεξιότητες, θα γελάσεις με ένα παιδί που λέει ακριβώς τα χρόνια του: «Τι ωραίο να είσαι σε μια ηλικία στην οποία θέλεις να προσθέτεις τέταρτα αντί να αφαιρείς δεκαετίες»! Τελικά, η χριστουγεννιάτικη γιορτή θα γίνει αξέχαστη για τους λάθος λόγους κι από εκείνο το σημείο η πλοκή απογειώνεται, οδηγώντας σε απανωτές εκπλήξεις κι ένα γλυκόπικρο τέλος.

«Πώς να μεγαλώσεις χωρίς αξιοπρέπεια» και να πάρεις τη ζωή σου στα χέρια σου δείχνει η συγγραφέας μέσα από ένα μυθιστόρημα γεμάτο γέλιο και αισιοδοξία, με ανθρώπους της διπλανής πόρτας που… δεν κάνουν ό,τι και οι άνθρωποι της ηλικίας τους. «Είναι απίστευτο πόσο στερεοτυπικά σκέφτονται όλοι τους ηλικιωμένους», παρατηρεί η Ντάφνι κι αρχίζει να καταστρατηγεί αυτήν την άποψη με τη συμπεριφορά και τη στάση της: «…εφόσον ο κόσμος επιμένει να μας ανάγει σε στερεότυπα, μπορούμε κάλλιστα να αξιοποιήσουμε προς όφελός μας τις παρωχημένες προκαταλήψεις τους»! Άφθονες αναφορές σε τηλεοπτικές σειρές και εκπομπές και σε προϊόντα ευρείας κατανάλωσης ως παρομοιώσεις, τρόποι σύγκρισης, παραδείγματα προς μίμηση ή προς αποφυγή βοηθάνε ακόμη περισσότερο στην εξοικείωση του αγγλόγλωσσου κυρίως κοινού, αν και αρκετές φορές αναφέρεται κάτι που έχω κι εγώ ακούσει, δει ή βιώσει. Εξίσου απολαυστικές είναι οι αναπάντεχες και ξεκαρδιστικές παρομοιώσεις: «Η πολυκαιρισμένη και παραμελημένη παλιά αίθουσα ήταν τόσο ζεστή, φιλική και φτιασιδωμένη όσο η μαντάμ ενός πρωτοκλασάτου οίκου ανοχής» (σελ. 209). Ηλικιωμένοι και μικρά παιδιά θα βελτιωθούν μέσα από τη σχέση που θα αναπτύξουν με αφορμή το κοινοτικό κέντρο, θα αλλάξουν τη ζωή και τη νοοτροπία τους, θα μάθουν και θα βοηθηθούν. Τι να την κάνεις την αξιοπρέπεια άμα θέλεις να κάνεις κάτι κι όπου σε βγάλει;