Ελένη Στασινού-Μύχια πάθη-Γκοβόστης

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Βιώνουμε την εποχή της γρήγορης πληροφόρησης, του γρήγορου, εύπεπτου βιβλίου,.Ζούμε στην εποχή που για πολλούς αναγνώστες οι 653 σελίδες όπως του νέου βιβλίου της Ελένης Στασινού είναι αρκετά μεγάλο για να μπορέσουμε να συγκεντρωθούμε και να απολαύσουμε το αναγνωστικό ταξίδι και την ιστορία.Η Ελένη Στασινού, που όλα βιβλία της βασίζονται σε μεγάλη και έγκυρη βιβλιογραφία, ξετυλίγει την ιστορία μιας εποχής που ξεκινά από τον ιστορικό «Χαλασμό της Πρέβεζας» και φτάνει μέχρι τις μαύρες μέρες της λεηλασίας από τον Αιγύπτιο Ιμπραήμ. Σε πολλούς αναγνώστες το μακρινό παρελθόν είναι αδιάφορο και επειδή το διδάχτηκαν στο σχολείο, δεν θέλουν να πισωγυρίζουν. Αλήθεια; Πόσα γνωρίζουμε ή θυμόμαστε από την ιστορία αυτών των χρόνων; Μήπως επαναλαμβάνεται η ιστορία αν δεν τη γνωρίζουμε; Προσωπικά μου άρεσαν τα «Μύχια πάθη» όπως και τα προηγούμενα βιβλία της από τις εκδόσεις Γκοβόστη. Με τον υπότιτλο της ζωής και της επανάστασης, οι σελίδες κυλούν γρήγορα καθώς ξετυλίγονται οι ζωές των ηρώων της. Άλλοτε μυθοπλαστικοί κι άλλοτε αληθινοί, μας συντροφεύουν αλλά μας αφήνουν στην ψυχή πολλά μηνύματα. Συναντούμε πράγματα θαυμαστά, μεμπτά, αξιολησμόνητα, πράγματα ανατριχιαστικά, κατακριτέα αλλά και τρυφερά, ζηλευτά και αξιομνημόνευτα, όπως γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου. Διαβάζουμε για την πορεία αριστούχου φοιτητή, Φιλώτα Κοροβέση, που, τελειώνοντας τις σπουδές εις την «ξένην» και με την πεποίθηση πως θα συνεχίσει την τρυφηλή του ζωή, επιστρέφει στη χώρα του. Όμως καθόλου τρυφηλή δεν θα είναι η ζωή του αφού επιστρέφει στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα που καίγεται από μυστικές επιθυμίες ξένων και οικείων. Γινόμαστε παρατηρητές στη γέννηση των πρώτων πυρήνων αντίστασης κατά των Τούρκων, την εποχή των φιλικών και του Ρήγα Φεραίου, με έναν λαό που παραδέρνει μεταξύ πρωτόγονων αναγκών και υψηλών ιδανικών. Μύχια πάθη λοιπόν των ηρώων που θα κλυδωνίζουν θα ρημάζουν, θα αναγεννούν ή θα καταβαραθρώνουν υποταγμένες κι ανυπότακτες ψυχές. Κάποιοι μας οδηγούν σε οριακές καταστάσεις που θα μας εξοργίσουν, θα μας συνεπάρουν, θα μας κάνουν κοινωνούς στιγμών απαγορευμένων, σε τέτοιο σημείο ώστε όταν φτάνουμε στο τέλος του βιβλίου, νιώθουμε ανακουφισμένοι αλλά και προβληματισμένοι αν τελικά δικαιώνονται πραγματικά οι ήρωές μας. Ο έρωτας ή η επανάσταση είναι η αγάπη για τη λευτεριά της πατρίδας είναι τα πιο δυνατά συναισθήματα; Λυτρώνονται οι αναγνώστες ή βλέπουν πως μετά από τόσους αιώνες η ιστορία επαναλαμβάνεται και οι Έλληνες δεν έχουμε πάρει τα μαθήματά μας; Η θέση της γυναίκας που δεν πρέπει να έχει αντρίκιες έγνοιες και πρέπει να κλείνει στόμα, αυτιά και μάτια στη σελίδα 28, είναι ένα από τα θέματα που έδωσα ιδιαίτερη προσοχή. Δεν με παραξένεψε καθόλου η αντίληψη της ανδροκρατούμενης κοινωνίας αν και οι γυναίκες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην επανάσταση. Ήταν όμως επανάσταση ή ξεσηκωμός αφού σε κάθε επανάσταση αλλάζουν οι κοινωνικές αντιλήψεις και υπάρχει ισότητα ανάμεσα στα φύλα. Κάτι που δεν έγινε. Γράφει επίσης στη σελίδα 118 Ο Θεός ευλόγησε τον γάμο και τα τέκνα. Η πράξη που δεν αποσκοπεί σε τεκνοποιία θεωρείται αμάρτημα. Και σαν συνευρίσκεσαι με τον σύζυγό σου να είσαι πειθήνια και συνετή, βουβή και ταπεινή. Μείνε υποτελής και σιωπηρή, ο θόρυβος ανάρμοστος στη συνετή γυναίκα. Ο ρόλος της Εκκλησίας ήταν κάθε άλλο από προοδευτικός απέναντι της. Ακόμη και η θέση, ο φανατισμός ορισμένων ιερέων που προτιμούσε να τα έχει καλά με τους Τούρκους παρά με τους καθολικούς ήταν κάτι που με εξόργισε. Γράφει στη σελίδα 45 «Μη τα βάνετε με τσι Τούρκοι. Αυτοί να μας λευτερώσουν θέλουν από τον ζυγό των Φραντζέζων. Εμάς θα έχουν σαν δικούς τσι. Τους καθολικούς να διώξουν». Προβληματισμοί για τον άνθρωπο, την πατρίδα και την ιστορία μας, βρίσκονται συχνά στις σελίδες αυτού του καταπληκτικού βιβλίου, που κάθε λέξη είναι στοχευμένη και όσοι μπορούν να κάνουν συνειρμούς με το σήμερα, διαπιστώνουν πως δεν άλλαξε τίποτε ως τις μέρες μας. Διχόνοια, φαγωμάρα κακία κι άλλα κουσούρια της φυλής μας επαναλαμβάνονται. Ο κάθε αναγνώστης κρατά αυτά που θέλει, που έχει ανάγκη από κάθε βιβλίο. Άλλοι σταματούν στα ερωτικά πάθη της Λητώς Ζαλμά, της Ελένης, γυναίκας του Φιλώτα, της Εύας, του Αδάμ, της Βαίλας του Νικολού και άλλων ηρώων που θα τους γνωρίσετε μόνοι σας στη διάρκεια της ανάγνωσης, στις γλαφυρές εικόνες και περιγραφές των τόπων, στα ένστικτα των ζώων, όπως του αλόγου της Ελένης του Κέλη, αλλά και στη ψυχολογική κατάπτωση της Λητούς που στο τέλος είχε ανατροπή.Οι περισσότερες οικογένειες σήμερα βιώνουν την άνοια, το χάσιμο των ανθρώπων τους και η Ελένη Στασινού με συγκίνησε πολύ με την διεισδυτική ματιά της στο μεγάλο αυτό πρόβλημα. Τα συναισθήματα του αναγνώστη κορυφώνονται και η ανάσα του σταματά για να πορευτεί μαζί της, μέχρι το τέλος. Γράφει στη σελίδα 528 «Μόνο το βλέμμα δεν γέμιζε. Αλώνιζε δώθε-κείθε, λες και δεν υπήρχε πουθενά ενδιαφέρον να κρατήσει μάτια και μυαλό-είχαν χαθεί τα παλιά ενθυμήματα αυτά που θα ήταν προσανάμματα στη φλόγα της ύπαρξης της και που ίσως θα έκαναν τη ματιά να στροβιλίζει, να τρομάξει…..να ζωντανέψει». Ενώ στη σελίδα 545 «Δεν θυμάται ποια είναι, από πού έρχεται. Αν υπάρχει κάποιος που την περιμένει».

Ήρωες που η Ελένη Στασινού γνωρίζει πολύ καλά να τους υφαίνει και να χώνει το στημόνι της κατ’ ευθείαν στην καρδιά τους, κουλαντρίζοντας και μπολιάζοντας τους με πάθη. Εικόνες γλαφυρές ντύνουν τις σελίδες και μας ηρεμούν από τα πάθη και τις ψυχολογικές μεταπτώσεις των ανθρώπων. Γράφει στη σελίδα 70: «Γιατί όλοι οι άνθρωποι υπόσχονται ότι θα γίνουν καλύτεροι μα δεν γίνονται. Κουράστηκε να ακούει τα παρακάλια τους. Ακούει τις σαίτες, ακούει τα πουλιά, τα ζώα, τα παιδιά και τους αγγελοκρουσμένους. Αυτά δεν έχουν δόλο και κακία μέσα τους. Ο άνθρωπος τρώει τον άλλον και χωρίς να πεινά».

Η πατρίδα, η αγάπη του απλού λαού γι’ αυτήν αλλά και η προδοσία από κάποιους μορφωμένους που το μόνο που κοιτούσαν ήταν το συμφέρον, το βλέπαμε μα συνεχίζουμε και σήμερα να ζωντανεύει. Ο πόθος για τη λευτεριά, στην πένα και την έμπνευση της Στασινού μετουσιώνεται στη σελίδα 88, σε ένα κλουβί. «Σαν να πιάνεις πουλί και να το χώνεις στο κλουβί. Γίνεται αυτό;» Στη σελίδα 77 «Η πατρίδα αγάπη μου είναι αγάπη όλων μας. Ας θυσιαστούμε γι αυτήν. Στη σελίδα 492 «Να πεθάνεις αν χρειαστεί μόνο για την ελευθερία και την τιμή. Αυτό το όνειρο κρατά ζωντανό τον Έλληνα. Άλλως είναι ζωντανός-νεκρός». Από το στόμα και την ψυχή του απλού λαού θα άκουγες Σελίδα 314 «Εμείς έχουμε κάτι που όξω δεν γνωρίζουν. Τον πόθο του καταπιεσμένου. Τον πόθο για την ελευθερία. Την περηφάνια της ράτσας που κινδύνεψε μα δεν χάθηκε». Ενώ για τα μειονεκτήματα της φυλής μας, τη διαφθορά, τη ρουφιανιά, τη διχόνοια και τη φιλαρχία η Ελένη Στασινού μας προβληματίζει. Σελίδα 173 «Ώστε η διαφθορά ήταν σε τόση έκταση; Ώστε οι σπιούνοι είχαν κατακλύσει όλον τον τόπο, ώστε καμιά λέξη, καμια κίνηση δεν έπεφτε κάτω;» Και στη σελίδα 359 «Δεν λησμονήσαμε. Μα δεν πιστεύω πως άλλος λαός από εμάς δεν έχει τη φιλαρχία και τη διχόνοια ως εγγενή χαρακτηριστικά». Για το πώς κατάντησαν οι κυβερνώντες τον Έλληνα, που δεν μπορούσε να αντισταθεί γράφει στη σελίδα 451 «Ο Έλληνας δεν ήταν Έλληνας. Ήταν ο κάτοικος μιας υποταγμένης χώρας από αιώνων και αυτή η μακρόχρονη κατάσταση τον είχε κάνει να ξεχάσει τις ιδιότητες του. Να λησμονήσει το υψηλό φρόνημα, τη σύνεση, το ήθος. Είχε αποκτήσει ως χαμαιλέων όσα χαρακτηριστικά είχε ανάγκη ώστε να επιβιώσει σε ένα εχθρικό περιβάλλον». Ο φόβος του Έλληνα αγωνιστή, του πνευματικού ανθρώπου, του απλού λαού που ήθελε να διασώσει τους ανεκτίμητους πνευματικούς θησαυρούς της πατρίδας για να μην πέσουν στα χέρια των κατακτητών, να μη στολιστούν μουσεία στη ξενιτιά με τη δική μας ιστορία αλλά και η αγωνία να προλάβει να φτιάξει λαγούμια για να τα προστατέψει, εκφράζεται από τη Στασινού στη σελίδα 625 «Ο σκοπός της κατασκευής δεν είναι η διάσωση της ανθρώπινης ζωής αλλά η διάσωση πυρομαχικών, όπλων, χρημάτων, που θα διατίθεντο στον αγώνα, κειμηλίων και πολιτιστικών θησαυρών. Αρχεία ιστορικά υπάρχουν εκεί, βιβλία, αναντικατάστατα ντοκουμέντα της ιστορικής μας διαδρομής εν μέσω της κατοχής από τους Οθωμανούς. Φαντάζεσαι όλα αυτά να πέσουν στα χέρια των ανθρώπων αυτών που πεινασμένοι, παγωμένοι, έντρομοι, θα ήσαν έτοιμοι να τα κάψουν, μόνο και μόνο για να ζεσταθούν ή να ζεστάνουν τα παιδιά τους; Δεν λέω πως δεν είναι αγαθό πολύτιμο η ζωή. Μα σε τέτοιες εποχές πρέπει να διασωθεί η ιστορία μας».

Μόνο θυμό και οργή μπορεί να νιώθεις διαβάζοντας τούτες τις σειρές. Από τις 653 σελίδες του βιβλίου, προσπάθησα να βρω το απόσταγμα που θα συγκινήσει θα προτρέψει τον κάθε αναγνώστη, να το ξεφυλλίσει. Ευχαριστώ Ελένη Στασινού για το αναγνωστικό ταξίδι και μακάρι οι αναγνώστες διαβάζοντας το να πάρουν τα μηνύματα που απλόχερα τους προσέφερες.

Σελίδα 548 «Πώς αφήνετε έναν λαό να χάνεται όταν ο λαός αυτός έδωσε όλα τα φώτα του στην οικουμένη;»

614 «Θυμίστε τους πως αν δεν υπάρξει πατρίς δεν θα υπάρξει εξουσία. Προέχει η σωτηρία της. Πως η Ιστορία όσο κι αν δοκιμάσουν να τη διαστρεβλώσουν, κάποτε θα γράψει για τον ρόλο που καθείς έπαιξε. Αν επιθυμούν την αιώνια απαξίωση, ας συνεχίζουν να δρουν αναξίως».