Χριστίνα Σουλελέ-Από τις στάχτες της Καντάνου-Άνεμος εκδοτική

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Με τα ακούσματα της κρητικής λύρας διάβασα το νέο βιβλίο της Χριστίνας Σουλελέ, το τρίτο της από την Άνεμος εκδοτική. «Από τις στάχτες της Καντάνου». Ποιος δεν γνωρίζει την Κάντανο, τον μαρτυρικό τόπο της Δυτικής Κρήτης όπου έγινε ολική καταστροφή του χωριού και η δολοφονία των περίπου εκατόν ογδόντα κατοίκων του στις 3 Ιουνίου 1941 από τις Γερμανικές δυνάμεις κατοχής κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο; Η διαταγή είχε δοθεί από τον Συνταγματάρχη Κουρτ Στουντέντ ως αντίποινα για τη συμμετοχή των κατοίκων του χωριού στη μάχη της Κρήτης. Ποιος άνθρωπος δεν έχει ακούσει ιστορίες από τους γονείς ή τους παππούδες και τις γιαγιάδες και δεν έχει μισήσει τους κατακτητές από τα δεινά που έφεραν σε τούτον τον τόπο; Αυτό το φριχτό έγκλημα των Γερμανών κατακτητών, η συγγραφέας Χριστίνα Σουλελέ το έκανε έμπνευση. Για να μην ξεχνούμε και να συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε για τη δικαίωση των πολεμικών αποζημιώσεων αλλά και να σβήσουμε για πάντα τον ναζισμό και τον φασισμό από προσώπου γης. Στην είσοδό του χωριού υπάρχει η περιγραφή «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος. Κατεστράφη προς εξιλασμόν της δολοφονίας 25 Γερμανών στρατιωτών , εκ θεμελίων , ώστε να μην ανοικοδομηθεί ποτέ». Κι όμως, ο γενναίος λαός της την ανοικοδόμησε, στέριωσε και τη μεγάλωσε. Οι τόποι που δρουν οι πρωταγωνιστές η Κάντανος και η Νυρεμβέργη ενώ το χρονικό πλαίσιο είναι μεταξύ Αυγούστου 2022, Ιουνίου 2023, ενώ πισωγυρίζουμε στο 1941 για να ξετυλιχτούν οι μνήμες της Καντάνου.

Σε τούτο το χωριό, ο Φραντς, ένας νεαρός μουσικός από τη Νυρεμβέργη, ταξιδεύει στην Κρήτη για επαγγελματικούς λόγους. Όμως από μια απροσεξία, από μια λάθος στροφή ή από τη μοίρα καταλήγει να γίνεται μάρτυρας της κηδείας ενός υπέργηρου Κρητικού, όπου οι ήχοι της λύρας του εγγονού του Σήφη, θα μιλήσουν στην ψυχή του Φράντς και θα γίνουν η αιτία να συνδεθεί απρόσμενα με τους φιλόξενους ντόπιους, αλλά και να γνωρίσει την ιστορία του χωριού. Μαθαίνει για τον ηρωισμό των κατοίκων, για την αναγκαστική προσφυγιά τους στο ίδιο τους το νησί. Πληροφορείται για τις θηριωδίες και τις στάχτες που άφησαν πίσω τους οι αποχωρούντες ηττημένοι συμπατριώτες του. Ντρέπεται για την καταγωγή του και νιώθει τύψεις απέναντι στους ανθρώπους που του άνοιξαν ορθάνοιχτα την αγκαλιά τους. Γεύεται τα φαγητά, αγαπά τη μουσική τους, εντυπωσιάζεται από τη φιλοξενία, μαθαίνει τα ήθη και έθιμα, την κρητική ντοπιολαλιά, συγκρίνει τις δυο κοινωνίες και την ανατροφή των παιδιών «Πόσο αλλιώτικες είναι οι κοινωνίες που ζούμε; Χαλαροί οι δεσμοί στη χώρα που ζω, ασφυκτικοί σε τούτο εδώ τον τόπο….» σελίδα 241.

Η Χριστίνα Σουλελέ ως ξένη προς το νησί ερεύνησε, επισκέφτηκε το μουσείο Ολοκαυτώματος, διάβασε μεγάλη βιβλιογραφία και έχτισε τους ήρωες της, όπως τους ένιωσε η ίδια όταν επισκέφτηκε το νησί. Μαζί με τον Φραντς αλλά και με μας, που τους ακολουθήσαμε κατά πόδας βρεθήκαμε στα πανηγύρια, ακούσαμε ιστορίες από τη γλυκύτατη γιαγιά Μαριώ, γίναμε παρατηρητές σε βεντέτες, έρωτες, σκοτωμούς για θέματα τιμής. Γνωρίσαμε τον Σήφη, τον πατέρα του Μανούσο και τη μητέρα του Αντιγόνη, τον Σπύρο, τον Σηφακομανώλη και την οικογένεια του Φραντς. Είναι υπεύθυνος ο Φραντς για τη φυλή του; Γνώριζε όλα αυτά τα εγκλήματα; Για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης; Ο Φραντς γνώριζε για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και πολλά άλλα αλλά όχι για τα εγκλήματα που έκαναν οι πρόγονοι του στην Κρήτη. Ήταν η δική του η ανάγκη να ψάξει την ιστορία και βρέθηκε μπροστά σε έναν ανεμοστρόβιλο γεγονότων που οι τύψεις ήρθαν ως ασήκωτο βάρος στην ψυχή του. Πόσοι όμως ήξεραν από τη νέα γερμανική γενιά τα εγκλήματα που έγιναν; Όπως και στη χώρα μας τα σχολικά ιστορικά βιβλία δεν έγραψαν την πραγματική ιστορία όπως έγινε, πχ δεν μάθαμε για τους δοσίλογους, τους μαυραγορίτες και για τους Γερμανοτσολιάδες, έτσι και στη Γερμανία δεν γράφτηκαν τα εγκλήματα που έκανε η Άρια φυλή σε όλους τους λαούς της Ευρώπης. Η Χριστίνα Σουλελέ μιλά μέσω των πρωταγωνιστών της για τις πολεμικές αποζημιώσεις που δεν δόθηκαν παρά μερικά ψίχουλα και τα ισοφάρισαν με τα κύματα των μεταναστών προς τη χώρα που διέλυσε τη δική μας. Κοινωνικό, αντιπολεμικό είναι το μυθιστόρημα που περνά τα μηνύματα για όλους εμάς που γινόμαστε παρατηρητές των αχόρταγων ορέξεων των Μεγάλων και ισχυρών, ακόμη και σήμερα που δεν χορταίνουν από αίμα μπροστά στο υλικό κέρδος «Όπου υπάρχει ηρεμία υπάρχει και ειρήνη! Άραγε αυτοί που ονειρεύονται πολέμους, έχουν καθίσει ποτέ κάτω από τη σκιά ενός δέντρου; Έχουν ακούσει το τραγούδι των πουλιών; Έχουν μεθύσει από τις μυρωδιές των φυτών; Έχουν αφουγκραστεί τον έρωτα που ξεπηδά μέσα από το χώμα, τον αέρα, τον ήλιο ή τη βροχή; «Σελ. 156

Ανάμικτα τα συναισθήματα οργής, αγάπης, φιλίας αλλά και λύτρωσης νιώθεις καθώς περπατάς στα σοκάκια της Καντάνου. Ένα κλωνάρι βασιλικό που χαρίζει καθημερινά ο Φραντς στη γιαγιά Μαριώ, μπορούμε να τη πάρουμε ως συγγνώμη; Τα ανομολόγητα μυστικά που αποκαλύπτονται καίνε τις σελίδες του μυθιστορήματος και το τελειώνεις αχόρταγα, φέρνουν τις ανατροπές που θα σας συγκινήσουν. Καλοτάξιδο να είναι το βιβλίο Χριστίνα Σουλελέ και σε ευχαριστώ για το αναγνωστικό ταξίδι.

«Η μουσική σε λυτρώνει , ο χορός σε απελευθερώνει»

«Τα εγκλήματα είναι αποτρόπαιες πράξεις , που το αποτέλεσμα δεν αλλάζει ακόμη και αν επιβληθεί στον δολοφόνο η ανώτερη των ποινών… Μα είναι κατάρα και για τις οικογένειες των δολοφόνων, κυρίως για τα παιδιά τους να κουβαλάνε το στίγμα του φόνου που έκαναν οι πιο δικοί τους άνθρωποι. Ποιος θα ήθελε να γεννηθεί από το σπέρμα ενός εγκληματία; «Σελ 204

Για όλα υπάρχει ένα αντίδοτο, που μπορεί να μετατρέψει το κακό σε καλό, τη φρίκη σε ελπίδα, τον πόλεμο σε ειρήνη κι αυτό το λένε Τέχνη

Η ζωή είναι κύκλος και γινόμαστε μέρος του. Μπαίνουμε σε αυτόν και χορεύουμε, πότε ένα ήρεμο συρτό χορό, πότε μια ερωτική σούστα. Τις πιο πολλές φορές ο χορός μας είναι πεντοζάλης, γρήγορος και πυρρίχιος, στις μάχες που δίνουμε με εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς……………σελ. 311