Ένα ζεύγος νεονύμφων καταλύει για ένα βράδυ στο πανδοχείο της κυρίας Τρούαξ, στα περίχωρα της Νέας Υόρκης και το πρωί αναχωρεί ξανά. Μια σειρά από γεγονότα όμως δείχνουν πως η νύφη δεν έφυγε ζωντανή. Είναι αλήθεια ή μύθος; Κι αν πρόκειται για γεγονός, τότε ποια είναι η γυναίκα που συνόδευε τον γαμπρό το πρωί της αναχώρησης; Ποιο μυστικό κρύβει το πανδοχείο και πώς θα χειριστεί η κυρία Τρούαξ την καταιγίδα των γεγονότων που βιώνει μετά τη μοιραία εκείνη νύχτα;

Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα μυστηρίου και περίεργης ατμόσφαιρας, που μου θύμισε ως τεχνοτροπία τον Ουίλκυ Κόλινς και άλλους συγγραφείς της εποχής. Δημοσιεύτηκε το 1889 / 1890 με τον πρωτότυπο τίτλο «Forsaken Inn» και περιγράφει με τη μέθοδο του εγκιβωτισμού μια σειρά από γεγονότα που οδήγησαν στην εξαφάνιση μιας κοπέλας και σε μια αλυσίδα από αναπάντεχες εκπλήξεις που την ακολούθησαν. Η Anna Katharine Green (1846-1935) ήταν από τους πρώτους συγγραφείς ιστοριών μυστηρίου και αστυνομικής μυθοπλασίας στην Αμερική και χάρη στον δικηγόρο πατέρα της ήξερε πολύ καλά τον ποινικό κώδικα, δίνοντας αληθοφάνεια στα έργα της. Το εντυπωσιακό είναι που στράφηκε στα αστυνομικά μυθιστορήματα όταν δεν πέτυχε να αναγνωριστεί ως ποιήτρια! Το πρώτο της κείμενο, «The Leavenworth case» (1878) γνώρισε μεγάλη επιτυχία και η Green έγραψε άλλα σαράντα βιβλία περίπου. «Το εγκαταλειμμένο πανδοχείο» είναι το τέταρτο χρονολογικά δημοσιευμένο έργο χωρίς να ανήκει στη σειρά των ηρώων Grace και Amelia Butterworth που την έκαναν περισσότερο γνωστή.

Το μυθιστόρημα αποπνέει ακόμη και σήμερα μια σκοτεινή ατμόσφαιρα και κρατάει κατά τόπους τον αναγνώστη σε εγρήγορση. Ποια είναι η μυστηριώδης γυναίκα που έφυγε το πρωί με τον σύζυγο; Πώς αποκαλύπτεται ένα κρυφό δωμάτιο μέσα στο πανδοχείο; Ποια είναι η πραγματική ιστορία του μυστηριώδους ζεύγους; Γιατί ένας άντρας οδηγήθηκε στην απομόνωση και την ηθελημένη απομάκρυνση από τον κόσμο; Ποιες είναι οι δύο γυναίκες που καταλύουν στο πανδοχείο πολλά χρόνια αργότερα; Μια σειρά από ερωτήματα όπως αυτά δε με άφησαν σε ησυχία μέχρι να τελειώσω το βιβλίο και ταυτόχρονα, παρά τις πολλές δευτερεύουσες ιστορίες, δε χάθηκε σε κανένα σημείο η αυστηρή σύνδεση όλων των επιμέρους πλοκών ενώ, μόλις έκλεισε ο κύκλος της αφήγησης, διαπίστωσα πως τα πάντα ήταν αλληλένδετα μεταξύ τους, απλώς η συγγραφέας είχε την ικανότητα να με κρατήσει σε αγωνία ως το τέλος.

Διαπίστωσα πολλές πρωτοτυπίες και ταυτόχρονα κοινοτοπίες στο κείμενο. Η επινόηση να διακλαδίζονται πολλές παρένθετες υπο-πλοκές στον κυρίως κορμό της εξιστόρησης ήταν ένα έξυπνο εύρημα, μιας και τα συναισθήματα κατά την ανάγνωση ήταν ποικίλα και ταυτόχρονα η λεπτομερέστατη και σχετικά ασαφής ως προς τον σκοπό ύπαρξης, τουλάχιστον μέχρι να έρθουν όλα στο φως, εξιστόρηση ερωτικών τριγώνων, απελπισμένων δεσποινίδων που δε θέλουν να παντρευτούν το προξενιό των γονιών τους κ. ά. αποτελούσε κοινό τόπο στα έργα της περιόδου, όπου καταγράφονταν περιπέτειες επί περιπετειών, κεφάλαια επί κεφαλαίων, δημιουργώντας έτσι βιβλία-ποταμούς.

Το μυθιστόρημα ξεκινάει και κατά ένα μεγάλο ποσοστό κρατάει την πρωτοπρόσωπη αφήγηση της πανδοχέως, που συστήνεται στον αναγνώστη λιτά και χωρίς φιοριτούρες μέσα από τη διατήρηση λεπτομερούς ημερολογίου, στο οποίο εξομολογείται κάθε της πρόβλημα, σκέψη και απορία. Έτσι γνωρίζουμε το μυστηριώδες ζευγάρι που θα αποτελέσει τον μοχλό εκκίνησης της ιστορίας και δεκαέξι χρόνια αργότερα μπαίνουμε στο μυστηριώδες δωμάτιο που επιφυλάσσει μια έκπληξη. Στο δεύτερο μέρος τη σκυτάλη παίρνει ο άνθρωπος που εμπιστεύτηκε η κυρία Τρούαξ κι έτσι μαθαίνουμε, μέσα από πάρα πολλά γεγονότα, το παρελθόν του ζεύγους και τον τρόπο που μπλέχτηκε σ’ ένα ερωτικό γαϊτανάκι με έναν άντρα που προτίμησε τελικά την αποξένωση και μια γυναίκα που πάντα λαχταρούσε τα πλούτη. Παραδέχομαι πως μεγάλο ποσοστό του κειμένου εδώ το παρέβλεψα γιατί το θεώρησα αδικαιολόγητα μακροσκελές. Στο τρίτο μέρος κι ενώ πίστευα πως γνώρισα καλά τους νεόνυμφους η συγγραφέας μάς συστήνει δυο μυστηριώδεις επισκέπτριες του πανδοχείου, οπότε η κυρία Τρούαξ μπαίνει σε νέο κύκλο αμφιβολιών, αποριών, αγωνίας και περιέργειας την ίδια στιγμή που αναρωτιόμουν ποιες είναι η κυρία και η δεσποινίς Λετελιέ και τι ρόλο έχουν στο βιβλίο. Έχουμε λοιπόν ένα κείμενο-βαρόμετρο, που πότε με γέμιζε αγωνία και πότε με χαλάρωνε, πότε μου έδινε νέο κύκλο περιπετειών και πότε έκλεινε κάποιον άλλον, ίσα για ν’ ανοίξει έναν επόμενο.

Το μυθιστόρημα είναι αρκετά ισορροπημένο στο σύνολό του και αναδίδει μια μυρωδιά παλαιότητας αλλά όχι πεπερασμένου. Τα παλιομοδίτικα, εξεζητημένα και κάπως περίεργα στην εποχή μας λεξιλόγιο και συντακτικό αρχικά με ξένισαν, σύντομα όμως κατάλαβα πως, χάρη στη σωστή και κατάλληλη μετάφραση της κυρίας Μαρίας Θεοχαρίδου, ήρθε στα χέρια μου αυτούσιο και αυθεντικό κι ένιωσα σαν αναγνώστης των τελών του 19ου αιώνα. Επιπλέον, με την εικονογράφηση του Victor Simon Perard, που διατηρήθηκε και στην ελληνική έκδοση, ζωντάνεψαν μπροστά στα μάτια μου οι χαρακτηριστικότερες σκηνές του μυθιστορήματος, χάρη στην προσεγμένη λεπτομέρεια και τις αδρές γραμμές του καλλιτέχνη.

Οι εκδόσεις Αρχέτυπο εγκαινιάζουν με «Το εγκαταλειμμένο Πανδοχείο» τη σειρά αστυνομικού μυστηρίου Fedora, που φιλοδοξεί να παρουσιάσει συγγραφείς και έργα που καταγράφηκαν στην παγκόσμια λογοτεχνική ιστορία ως αστυνομική μυθοπλασία. Η επιλογή των λογοτεχνικών έργων θα επιχειρήσει να καλύψει μια μεγάλη και επιτυχημένη χρονική περίοδο συγγραφής, συστήνοντας άγνωστους σχετικά ήρωες και υποθέσεις στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Το μυθιστόρημα της Anna Katharine Green είναι μια πολύ καλή αφετηρία για όσους θέλουν να γνωρίσουν το παρελθόν της παγκόσμιας αστυνομικής λογοτεχνίας.