Δεκεμβριστές ονομάστηκαν οι Ρώσοι επαναστάτες που πήραν μέρος στις εξεγέρσεις του Δεκεμβρίου του 1825 στην Πετρούπολη και τη νότια Ρωσία. Εξαιτίας της καθυστερημένης πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης στη Ρωσία την εποχή εκείνη, ήταν διαδεδομένη η αντίληψη -κυρίως μεταξύ των αξιωματικών που είχαν πάρει μέρος στις ευρωπαϊκές εκστρατείες - ότι ήταν αναγκαία μια βίαιη εξέγερση για τον μετασχηματισμό και τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Εκείνοι που υποστήριζαν αυτή τη θέση συγκρότησαν την Ένωση της Σωτηρίας, η οποία μετονομάστηκε σε Ένωση του Κοινού Καλού, το 1818. Αργότερα, η μυστική αυτή οργάνωση χωρίστηκε σε δύο ενώσεις: του Βορρά και του Νότου, από τις οποίες η δεύτερη, που ήταν πιο ριζοσπαστική, συγχωνεύτηκε με τη νέα οργάνωση που εμφανίστηκε στο μεταξύ, τον Μυστικό Σύνδεσμο των Ενωμένων Σλάβων. Σε μια σύντομη περίοδο μεσοβασιλείας, μετά το θάνατο του τσάρου Αλέξανδρου Α΄, ξέσπασε εξέγερση στη Νότια Ρωσία, αλλά τα κυβερνητικά στρατεύματα την κατέπνιξαν σε σύντομο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα εκατοντάδες από αυτούς να σταλούν σε καταναγκαστικά έργα στη Σιβηρία και να πεθάνουν από τις κακουχίες.

Πολλές γυναίκες που ασπάζονταν την ιδεολογία των ανδρών τους πήραν κι αυτές τον δρόμο της εξορίας, εγκαταλείποντας υποχρεωτικά τα προνόμια και τα παιδιά τους. Μία από αυτές, η νεαρή τότε Μαρία Βαλκόνσκαγια, που παντρεύτηκε τον Σεργκέι Βαλκόνσκι το 1825, έζησε στη Σιβηρία τριάντα ένα χρόνια και κράτησε σημειώσεις που αποδείχτηκαν με το πέρασμα του χρόνου πολύ σημαντικές και μεταφράζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα μαζί με περιληπτικό και ιστορικά τεκμηριωμένο πρόλογο που εντάσσει τον αναγνώστη στο ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων, καθώς και επεξηγηματικές υποσημειώσεις, κατάλογο των καταδικασθέντων και εικόνες των πρωταγωνιστών των γεγονότων και της ιστορίας που αφηγείται η Μαρία Βαλκόνσκαγια.

Από την αρχή το ημερολόγιο δείχνει γεμάτο αισιοδοξία και σπάνια δύναμη, αν σκεφτεί κανείς τις συνθήκες που επικρατούσαν στην εξορία: «… τις στερήσεις και τα βάσανά μας, τα οποία όμως έχουμε τόσο συνηθίσει που καταφέραμε να είμαστε χαρούμενοι, ακόμα και ευτυχισμένοι στην εξορία» (σελ. 19). Τα απομνημονεύματα ξεκινάνε από την αρχή της ζωής αυτής της δυναμικής γυναίκας, που αψήφισε τις αρχές της οικογένειάς της και ακολούθησε τον άντρα της στην εξορία και καταγράφουν εκτενώς τα αίτια και τα αποτελέσματα της εξέγερσης, τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης στην εξορία και κλείνουν με μια διαχρονική παρατήρηση: «δεν μπορείς να σηκώνεις τη σημαία της ελευθερίας, χωρίς να έχεις τη συμπάθεια ούτε του στρατεύματος ούτε του λαού, ο οποίος τίποτες δεν καταλαβαίνει» (σελ. 86).