«Ο έρωτας και η λογική μοιάζουν με τον ήλιο και το φεγγάρι. Όταν ανατέλλει το ένα, δύει το άλλο». Κικέρων

Το βιβλίο αυτό είναι εμπνευσμένο από τη ζωή της μεγάλης Ελληνίδας συγγραφέως, Πηνελόπης Δέλτα. Οι περισσότεροι γνωρίζουμε το βαρύτιμο έργο της, όμως ελάχιστοι γνώρισαν τον άνθρωπο Πηνελόπη, κομμάτια της προσωπικής της ζωής και των συναισθημάτων της. Η αφήγηση των γεγονότων εναλλάσσεται σε δυο χρονικούς άξονες: στο πριν (Βιέννη, Ιούνιος 1908) και στο μετά (Αθήνα, άνοιξη του 1941).

Ιούνιος 1908. Τις τελευταίες εβδομάδες η Πηνελόπη Δέλτα βρίσκεται σ’ένα σανατόριο στη Βιέννη. Την έχουν στείλει εκεί, στην ψυχιατρική κλινική, στο καταφύγιο των απόκληρων, για να επανέλθει στα λογικά της. Τα άτομα του οικογενειακού της περιβάλλοντος την θεωρούν ασυνείδητη, ξεπεσμένη, άτιμη, τρελή, γιατί τόλμησε να αφεθεί, να ανοίξει τα παραθυρόφυλλα της καρδιάς της για να εισχωρήσει το φως και η μελωδία του έρωτα. Τόλμησε να ερωτευθεί έναν άλλον άνδρα, τον Ίωνα Δραγούμη, ενώ ήταν παντρεμένη με τον Στέφανο Δέλτα και είχαν τρεις κόρες. Τι κι αν ήταν εγκλωβισμένη μέσα σε έναν μίζερο γάμο; Ποιος νοιαζόταν;

«Το ξέρω πως είμαι τρελήˑ μα η αγάπη κάποιον τρελαίνει…» Πηνελόπη Δέλτα

Γιατί η αγάπη ή ο έρωτας θεωρείται τρέλα; Είναι τρέλα όταν η νεκρή καρδιά σου βρίσκει παλμό και αρχίζει να χτυπά μετά από καιρό ξέφρενα; Είναι προτιμότερο να ζεις ζωή μισή; Μπορείς να ζεις δίχως αγάπη, καρδιοχτύπι, έρωτα, δίχως ανάσα, όνειρα και ελπίδες; Αξίζει απλά να υπάρχεις χωρίς να ζεις; Μπορείς να ζήσεις μια ζωή στεγνή από συγκινήσεις, από ασίγαστο πάθος, ασπρόμαυρη, δίχως χρώμα, φως και νόημα, σαν την μονότονη βροχή που χτυπάει στο θολό τζάμι;

Η Πηνελόπη Δέλτα γνωρίστηκε με τον Ίωνα Δραγούμη στην Αλεξάνδρεια. Ήταν μια συνάντηση που έμελλε να γίνει και άλλαξε τα πάντα. Η απαγορευμένη σχέση τους ήταν ένα παραμύθι γραμμένο με το αίμα της καρδιάς.

- «Παράτησέ τα όλα και ζήσε κοντά μου», της λέει ο Ιων.

- «Πάρε με μαζί σου… Θέλω να σπάσω τις αλυσίδες που μας χωρίζουν τόσο καιρό…», απαντά εκείνη.

Το δίλημμα είναι μεγάλο. Η μάχη που δίνουν η καρδιά και το μυαλό της είναι ανελέητη. Θέλω ή πρέπει; Οικογένεια ή έρωτας; Σωστό ή λάθος; Ζωή ή θάνατος; Πού θα γείρει η πλάστιγγα;

Άνοιξη 1941. Οι Γερμανοί εισβάλουν στην Αθήνα και η Πηνελόπη βρίσκεται καθηλωμένη στην πολυθρόνα του σαλονιού της, κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν και έναν τελευταίο απολογισμό της ζωής της. Ανασύρει από την καρδιά της το βελούδινο συρτάρι των τρυφερών αναμνήσεών της. Ξαναζεί νοερά κάθε ώρα, κάθε λεπτό, κάθε στιγμή μοναδική που έζησε δίπλα στον Ίωνα. Στιγμές πολύτιμες, πιο ακριβές και από τον μεγαλύτερο θησαυρό του κόσμου. Έχει πάρει την μοιραία απόφαση. Είχε έρθει η ώρα να ανταμώσει στον ουρανό τον μοναδικό άντρα που αγάπησε και που κάποτε στερήθηκε…

Το «Ιστορία χωρίς όνομα» είναι ένα βιβλίο που ξεχειλίζει από συναισθήματα: Πόνος, απόγνωση, χαρά, αγάπη, έρωτας, πάθος. Μια ιστορία για έναν ανεκπλήρωτο έρωτα, για τις δεσμεύσεις της οικογένειας, για το σκοτάδι του πολέμου και τις δραματικές στιγμές που έζησε η Ελλάδα. Πρόκειται για ένα καταπληκτικό βιβλίο, καλογραμμένο, ο λόγος ρέει αβίαστα, οι περιγραφές είναι εξαιρετικές, οι διάλογοι ολοζώντανοι, ένα βιβλίο που διαβάζεται απνευστί.

Τα θερμά μου συγχαρητήρια στον κ. Δάνδολο για το εξαιρετικό του πόνημα! Τον θεωρώ έναν από τους κορυφαίους Έλληνες λογοτέχνες.

10 / 10!!!!!

ΥΓ. Ξέχασα να αναφέρω και κάτι άλλο που μου άρεσε πολύ. Στην αρχή κάθε κεφαλαίου υπάρχει και ένα απόσπασμα από τα έργα της κ. Δέλτα, όπως «Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου», «Μάγκας», «Στα μυστικά του βάλτου», «Για την πατρίδα», «Παραμύθι χωρίς όνομα».

Η άγνωστη-τουλάχιστον για πολλά χρόνια- και συνάμα τραγική ιστορία αγάπης μεταξύ του Ϊωνα Δραγούμη και της Πηνελόπης Δέλτα μέσα από μία καθηλωτική αφήγηση.

Ιχνηλατώντας τα βήματα της Πηνελόπης Δέλτα μέσα από συγκεκριμένες φάσεις της ζωής της, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που μεστά και ιστορικά ισορροπημένα μας παρουσιάζει όλον τον καμβά των συναισθημάτων και των ιδιαίτερων καταστάσεων που διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα και την υπόσταση αυτής της σπουδαίας προσωπικότητας. Και μαθαίνουμε με ιδιαίτερο τρόπο και με έντονη έμφαση το πως ένας έρωτας ανεκπλήρωτος, καταπιεσμένος και φυλακισμένος στις προφάσεις της εποχής μπορεί να αλλάξει και να διαμορφώσει αλλιώς μια ανθρώπινη ψυχή. Το πως μπορεί να απελευθερώσει και να αφυπνίσει τα όσα βρίσκονται καλά κρυμμένα μέσα σε μια καρδιά που ως τότε αγνοούσε την δύναμη του ίδιου της του εαυτού. Ο συγγραφέας Στέφανος Δάνδολος για άλλη μια φορά ξετυλίγει την δύναμη του λόγου και της έντεχνης γραφής. Με όπλο την τέχνη της πλοκής και με απόλυτο σεβασμό στην Ιστορία. Με προσήλωση στα πραγματικά γεγονότα, αλλά βάζοντας την δικιά του προσωπική πινελιά σε αρκετά σημεία. Τοποθετώντας την μυθοπλασία σαν υφάντρα να φτιάχνει την δικιά της ατμόσφαιρα μέσα στο κείμενο. Δίνοντας άλλο ρυθμό και ανεβάζοντας την ένταση της αγωνίας αλλά και την δύναμη με την οποία ξεχύνεται και αναβλύζει μέσα από τους ήρωες ο έρωτας αλλά και η αγάπη για την πατρίδα. Με αφηγηματική δεινότητα αλλά και πολλές δόσεις συναισθηματικής έξαρσης παρακολουθούμε ταυτόχρονα ένα μάθημα Ιστορίας. Ένα διεξοδικό ψυχογράφημα, αυτό της Πηνελόπης Δέλτα αλλά και γνωρίζουμε στην ουσία μέσα από τα μάτια της, την σκέψη της και την καρδιά της την τεράστια μορφή ενός άντρα που πολλοί Έλληνες σήμερα αγνοούμε. Του Ίωνα Δραγούμη. Γιατί η Πηνελόπη Δέλτα δεν θα μας είχε προσφέρει όλα αυτά τα διαχρονικά και γεμάτα αγάπη για την Πατρίδα βιβλία της αν δεν είχε ζήσει όλο αυτό το απαγορευμένο πάθος της για τον Ίωνα ή αν η Ιστορία της μαζί του είχε δώσει άλλο όνομα στην εξέλιξη της σχέσης τους. Η Ιστορία χωρίζεται για μένα σε τρία μέρη. Στην αφήγηση της Πηνελόπης Δέλτα για τις τρεις ημέρες που πέρασε με τον Ίωνα στα περίχωρα της Βιέννης τότε που νοσηλεύονταν στο σανατόριο. Στις συγκλονιστικές στιγμές που έζησαν. Στα γεμάτα πίεση διλήμματα που βρέθηκαν. Στην απόγνωση να πάρει τις αποφάσεις της. Στα πισωγυρίσματα της. Στις αμφιβολίες της. Στην απέραντη αγάπη της αλλά και στην δύναμη εκείνου είτε να της δείξει τον δρόμο της μόνης επιλογής της να ζήσει μαζί του είτε να αποδεχτεί την απόφαση του συμβιβασμού της σε αυτό που άρμοζε στην Κοινωνική της θέση ως συζύγου και κυρίως ως μητέρα. Το δεύτερο μέρος είναι η αφήγηση που γίνεται μέσα απο τον ψυχίατρο Φρίντμαν που έχει αναλάβει την φροντίδα της Πηνελόπης στο σανατόριο. Και είναι αυτή η εξαιρετική επιλογή από τον συγγραφέα που έρχεται να εξισορροπήσει τα γεγονότα αλλά και να δώσει στην συναισθηματική αλήθεια την πραγματική της διάσταση. Γιατί μπαίνει ένα τρίτο ανεξάρτητο πρόσωπο στην αφήγηση για να τονίσει την δύναμη και την ένταση της ψυχής της Πηνελόπης καθώς βιώνει τον απελπισμένο απαγορευμένο έρωτα που δεν συμβαδίζει ηθικά με την πραγματικότητα της ζωής της. Γνωρίζουμε τον αντιδραστικό της χαρακτήρα. Όλα αυτά τα γεγονότα που χάραξαν την ζωή της πριν να γνωρίσει τον Ίωνα. Και την θύελλα της ψυχής της από την πρώτη στιγμή που τον συνάντησε και μετά μέχρι την απόφαση που θα της χαράξει τα πάντα μέσα της. Στο τρίτο μέρος που συγχωνεύεται με τα άλλα δυο αρμονικά καθώς εναλλάσσεται η αφήγηση σε αυτά τα τρία μέρη παρακολουθούμε την Πηνελόπη λίγο πριν το τέλος της. Λίγο πριν την αυτοκτονία της. Λίγο πριν η πατρίδα χάσει όσα απέκτησε με πόνο και με αίμα. Με τους Γερμανούς στα πρόθυρα των Αθηνών. Με τους Γερμανούς μέσα στην Αθήνα. Με την παράδοση της πόλης. Στιγμή στιγμή κατανοούμε ξανά το μεγάλο ασίγαστο πάθος της για τον έρωτα της ζωή της. Την αγάπη της για την πατρίδα. Την αγωνία για την τύχη της Ελλάδας. Την άρνηση της να την δει παραδομένη στους ξένους κατακτητές. Αρνείται για μια έστω φορά να παραδοθεί σε αυτό που της επιβάλει η προσωπική της μοίρα. Αλλά και αυτό που επιβάλει η μοίρα της Ιστορίας. Η απόφαση της να αυτοκτονήσει, λίγο πριν το τέλος της πατρίδας είναι μια από τις πολλές που είχε αποφασίσει στην ζωή της. Όμως τώρα το σχέδιο της είναι στημένο έτσι ώστε να μην αποτύχει. Η τύχη της πατρίδας είναι πια συνυφασμένη με την δικιά της τύχη. Έχοντας διαβάσει όλα σχεδόν τα βιβλία της Πηνελόπης Δέλτα και γνωρίζοντας το τέλος της διέβλεπα μέσα στην πράξη της την αληθινή αγάπη της για την πατρίδα και την άρνηση της να την δεί σκλαβωμένη ξανά. Διαβάζοντας όμως αυτό το βιβλίο που με τόσο σεβασμό έχει σταθεί αλλά και εμβαθύνει στα γεγονότα κατάλαβα και την ανάγκη αυτής της γυναίκας να συναντήσει ξανά μέσα από τον θάνατο της αυτόν που όλα αυτά τα χρόνια της έδινε ζωή ακόμα και μέσα απο την απουσία του. Με γοήτευσε και με καθήλωσε η τεράστια προσπάθεια αυτής της γυναίκας να ξεφύγει από το προδιαγεγραμμένο πεπρωμένο της. Το πεπρωμένο που της έφτιαξε η ηθική της εποχής και οι κανόνες του δικού της κώδικα τιμής και αφοσίωσης. Με άφησε έκπληκτη ο τρόπος διαχείρισης της ιστορικής αλήθειας και της μυθοπλασίας από τον συγγραφέα που εξισορροπούνται άψογα μέσα στο κείμενο. Ξεκλειδώνοντας ακούσια σκέψεις και συναισθήματα για στιγμές που έμειναν ανεξίτηλα γραμμένες στην πορεία της πατρίδας μας. Αλλά και στιγμές που χάραξαν την ζωή των ηρώων και που είναι αδιευκρίνιστο αν τις έζησαν ή αν η πένα του συγγραφέα είναι αυτή που τις δημιούργησε με την φαντασία του.

Βιώνουμε με έναν τρόπο κοφτό, αλλά διάχυτο όλον τον ψυχισμό αυτής της γυναίκας καθώς κορυφώνονται οι πιο σπουδαίες αλλά και τραγικές στιγμές της ζωής της. Με την δική της βαθιά εσωτερική πάλη που διογκώνει τις σκέψεις μας γινόμαστε κοινωνοί μιας απόφασης που καθόρισε στην ουσία την πορεία ζωής δυο ανθρώπων. Και που έφερε μπροστά στα μάτια μας μια στάση ζωής που πολλοί θαυμάσαμε. Και κυρίως καταλάβαμε οτι τις περισσότερες φορές αυτό που θα γίνουμε το καθορίζει μια απόφαση ή ένα γεγονός. Αλλά κυρίως η δύναμη και η ανάγκη να ζήσουμε μέσα απο την ζωντανή παρουσία κάποιου άλλου ακόμα και αν αυτός ο άλλος δεν είναι πια δίπλα μας ή μαζί μας.

«Τι γίνονται οι ψυχές όταν εγκαταλείπουν τη σάρκα; Πού κατοικούν;» λέει κάπου στο κείμενο. Και η απάντηση που δίνεται «Δεν ξέρει. Το μόνο που ξέρει είναι ότι φεύγουν ο ένας μετά τον άλλο, ότι οι πατρίδες πεθαίνουν όπως ακριβώς οι άνθρωποι, και ότι οι νεκροί περιμένουν με λαχτάρα τους ζωντανούς που αγάπησαν…».

Η θύμηση ενός δυνατού έρωτα και ο τελικός απολογισμός της ζωής της λίγο πριν το τέλος. Μια δυνατή ιστορία αγάπης που ολοκληρώνεται μέσα από την διάχυτη θύμηση. Μέσα από την σκέψη και το μολύβι. Αν θέλετε να μάθετε τί ακριβώς κρύβονταν πίσω από την εξέλιξη και τον ψυχισμό της Πηνελόπης Δέλτα. Της συγγραφέως που αγάπησαν όλοι οι Έλληνες διαβάστε αυτό το υπέροχο βιβλίο. Είναι απλά και μοναδικά ένας φόρος τιμής σε αυτούς που αγάπησαν πολύ. Και δικαιώθηκαν είτε στην ζωή είτε στον Θάνατο.

Κρατήστε το μέσα σας και κάντε το φάρο σας:

Πορεύονται γενναία προς το μέλλον μόνο εκείνοι που κουβαλούν μαζί τους το παρελθόν.

Ένα βιβλίο, σε δύο διαφορετικές περιόδους, που τις δένει ένας μεγάλος έρωτας. Με ταξίδεψε, όπως καταφέρνει πάντα η γραφή του Στέφανου Δανδολου, αλλά με έναν τρόπο αλλιώτικο από ό,τι όλα τα προηγούμενα έργα του.

Πηνελόπη Δέλτα και Ίωνας Δραγούμης. Ένας έρωτας ανολοκλήρωτος, καταστροφικός, ρομαντικός, δυνατός, αυθεντικός, που παλεύει ν’ ανθίσει σε μια εποχή πολέμων, σε μια κοινωνία μαχών. Συναντήθηκαν το 1905. Η απλή γνωριμία εξελίχτηκε σε βαθιά φιλία κι αυτή με τη σειρά της σε έναν αδιέξοδο έρωτα. Η Πηνελόπη Δέλτα, παντρεμένη μεγαλοαστή με τον Στέφανο Δέλτα, με τρεις κόρες, κάνει δύο απόπειρες αυτοκτονίας. Τα αποκαλύπτει όλα στον άντρα της. Το μαθαίνει η οικογένειά της. «Πόσοι άντρες για να λυγίσουν μια γυναίκα;», αναρωτιέται η Δέλτα. Ο σύζυγος απειλεί να της στερήσει τα παιδιά της αν τον εγκαταλείψει. Τελεσίδικη απόφαση: μόλις μετακομίσουν στη Φρανκφούρτη, σε νέα θέση εργασίας του συζύγου της, η Πηνελόπη θα κλειστεί σε ίδρυμα για να θεραπεύσει «την άτιμη καρδιά της», στο σανατόριο του δόκτορος Φρίντμαν στο Γκάινφαρν. Κι εκεί αρχίζει αυτό το μυθιστόρημα.

Η αφηγηματική ευρηματικότητα και η συγγραφική δεξιοτεχνία είναι στο απόγειό τους. Ο κύριος Δάνδολος μελέτησε αρχειακό και έντυπο υλικό, συγκρότησε μέσα του τους ήρωες και την εποχή και άρχισε να γράφει. Δεν είναι όμως μόνο η αποδεδειγμένη ικανότητά του στο γράψιμο ούτε η δύναμή του να αποδώσει σωστά δύο πασίγνωστα ιστορικά πρόσωπα τα στοιχεία που με κέρδισαν από την πρώτη λέξη του βιβλίου αλλά η μυθιστορηματική έμπνευση να κινηθεί αυτό σε δύο άξονες και ταυτόχρονα να εμπλουτιστεί φαντασιακά με άκρως μυθιστορηματικούς κανόνες ώστε να γίνει το κείμενο προσιτό, ενδιαφέρον και πλούσιο. Η ζωή της Πηνελόπης Δέλτα ξετυλίγεται ταυτόχρονα στα 1908, όπου είναι κλεισμένη στο σανατόριο κοντά στη Βιέννη, και στις 26 Απριλίου 1941, παραμονή της εισόδου των Γερμανών στην Αθήνα. Έχουμε δηλαδή μια γυναίκα που παλεύει με τον έρωτα για να ζήσει αλλά και με τους δαίμονες της ανθρωπότητας πριν πεθάνει. Μια τριαντατετράχρονη κοπέλα που αγνοεί τους καθωσπρεπισμούς της κοινωνικής και οικογενειακής της θέσης για να αφήσει την καρδιά της λεύτερη να χαρεί ό,τι στερήθηκε από τον στείρο γάμο της αλλά και μια εξηκονταετής κυρία, καταξιωμένη συγγραφέας παιδικών μυθιστορημάτων, που νιώθει το βάρος της ιστορικής αποτυχίας τόσων και τόσων λογοτεχνών, φιλοσόφων και πνευματικών εν γένει ανθρώπων, μιας και οι βάρβαροι έρχονται. Μάλιστα, φοβάται πως οι Γερμανοί θα παραμείνουν κυρίαρχοι για περισσότερα από τους Τούρκους χρόνια! «Αποτύχαμε όλοι μας. Ο Χίτλερ και το σινάφι του αποδείχτηκαν πιο ικανοί από τους καλλιτέχνες» (σελ. 138).

Στο σανατόριο, η Πηνελόπη Δέλτα ζει ερωτικές στιγμές με τον Ίωνα Δραγούμη που ήρθε να τη βρει ενώ ο καθηγητής Φρίντμαν αποτελεί το αποκούμπι της και τον εξομολογητή της. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που την αγάπησε από την πρώτη στιγμή και κατάλαβε αμέσως την τραγωδία που ζούσε η ασθενής του. «Υπέκυψε στα χάδια αλλά όχι στην ένωση… Θέλει να φύγει απ’ τον γάμο της με το κεφάλι ψηλά» (σελ. 153-154). Γύρω τους κινείται ο άκαμπτος, παρθένος, πιστός στο καθήκον και αυστηρός στις ηθικές του αρχές γραμματέας Πφένιχ, που θεωρεί μιαρή και αποκρουστική τη συμπεριφορά της Δέλτα απέναντι στην οικογένειά της. Πόσο σημαντικό ρόλο θα παίξει αυτός ο άντρας στις αποφάσεις και στο κρίσιμο μέλλον της συγγραφέως; Πόσο μακριά μπορεί να τον παρασύρει η βδελυγμία που νιώθει «για το γύναιο αυτό»; Θα πάρει επιτέλους η Πηνελόπη Δέλτα το θάρρος να αφήσει τα πάντα, ακόμη και τις κόρες της, για να ζήσει αυτό που πραγματικά θέλει;

Ταυτόχρονα, το πιο τραγικό και ανατριχιαστικό κομμάτι του μυθιστορήματος είναι το τελευταίο εικοσιτετράωρο αυτής της λαμπερής προσωπικότητας. Με αφορμή τις συζητήσεις και τη φροντίδα της αγαπημένης της οικονόμου, της Μαριάνθης, η συγγραφέας ξαναζεί τις στιγμές της Βιέννης και τα ρομαντικά σκηνικά με τον Ίωνα και χαμογελάει ικανοποιημένη: «Θυμάμαι τα πάντα. Ό, τι συνέβη εκείνες τις τρεις μέρες. Δεν ξέχασα τίποτα. Και σε λίγες ώρες που θα σε δω, θα τα ξαναθυμηθούμε μαζί» (σελ. 33). Είναι άκρως συγκινητικές οι στιγμές που περνάνε με τις αναμνήσεις της οικογένειάς της, καθώς και η αντίστροφη μέτρηση για την κάθοδο των Ούνων, που προσμετράται λέξη προς λέξη από τα έκτακτα ανακοινωθέντα του ραδιοφωνικού σταθμού, σε μια προσπάθειά του να κρατήσει το φρόνημα του λαού υψηλό κι ας ηττήθηκε στη μάχη. Και όσο η στιγμή πλησιάζει, τόσο ο συγγραφέας εφευρίσκει πρωτότυπους τρόπους αφήγησης. Στις τελευταίες σελίδες, μαζί με τη συγγραφέα που ψυχορραγεί (και η οποία κατέληξε στις 2 Μαΐου 1941) πεθαίνει και η πόλη της Αθήνας, με την πλήρη καταγραφή των κυβερνητικών κτηρίων που επιτάχτηκαν, τη σταδιακή κατοχή των γερμανικών δυνάμεων και τον μοιρασμό των κρίσιμων θέσεων στους Γερμανούς στρατιωτικούς.

Μέσα από τριτοπρόσωπες και πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις, με την επιλογή του ενεστώτος διαρκείας αντί αορίστου ή παρατατικού να δίνει ασύλληπτη ζωντάνια και ενέργεια στο κείμενο και ειδικό βάρος στα δρώμενα, με τον παραλληλισμό της παράδοσης των Αθηνών στο καφενείο που βρισκόταν στη συμβολή των λεωφόρων Αλεξάνδρας και Κηφισίας απέναντι από το κτήμα Θων, στο ίδιο σημείο όπου σταμάτησαν το 1920 τον Ίωνα Δραγούμη, ύποπτο για συμμετοχή του στην απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου στο Παρίσι, κι όπου ο Αντώνης Μπενάκης δεν παρενέβη για να γλυτώσει το λιντσάρισμα και αργότερα την παράνομη εκέλεση αυτού του ήρωα (κρατούσε άραγε ακόμη μνησικακία στον Ίωνα που εξαιτίας του παραλίγο να τιναχτεί στον αέρα ο καθωσπρεπισμός της οικογένειάς του και κυρίως της παντρεμένης κόρης του, Πηνελόπης Δέλτα;), αποδίδονται με ακρίβεια και μυθιστορηματική δεινότητα σχεδόν όλα τα γεγονότα των δεκεαετιών 1910-1920, το ψυχογράφημα του Έλληνα που πολέμησε για ενότητα της φυλής μόνο και μόνο για να δολοφονηθεί από Έλληνες και της γυναίκας και συγγραφέως που κατάφερε να μετουσιώσει τον πόνο της από τον χωρισμό σε δημιουργικότητα, αφιερωμένη στην παιδική ψυχή και νοοτροπία, γαλουχώντας με τα έργα της γενιές και γενιές μικρών αναγνωστών.

Η «Ιστορία χωρίς όνομα» είναι μια συγκλονιστική μυθοπλασία, άρτια συνδυασμένη με την ιστορικότητα και ταυτόχρονα μια δυνατή, ολοζώντανη αναπαράσταση εποχής και ανθρώπων, που φωτίζει κάθε πτυχή, όσο δύσκολη και ντροπιαστική κι αν ήταν, γραμμένη με μαεστρία από έναν συγγραφέα που αγάπησε τους ήρωές του με την ίδια ένταση που αγαπήθηκαν κι αυτοί μεταξύ τους και με τέτοιο τρόπο που ούτε το συναίσθημα εκβιάζει ούτε θυσιάζει την αγνότητα και την ακεραιότητα στον βωμό του στυγνού κουτσομπολιού παρά ενσκήπτει πάνω του με αγάπη, αφοσίωση, πείσμα, αντικειμενικότητα και τον σεβασμό που απαιτεί η ΣΙΩΠΗ.

εξαιρετικο!!!