Η νοσοκόμα Ελίζαμπεθ (Λιμπ) Ράιτ, σκληραγωγημένη από τις μάχες στην Καλλίπολη και με εμπειρία υπό τις οδηγίες της Φλορενς Νάιτινγκεϊλ, μεταβαίνει σε ένα φτωχό χωριό της Ιρλανδίας για να παρακολουθεί ένα εντεκάχρονο κορίτσι που δεν έχει δεχτεί φαγητό εδώ και τέσσερις μήνες αλλά δείχνει μια χαρά στην υγεία του. Είναι θαύμα ή καλοστημένη απάτη; Πώς θα παλέψει η Λιμπ με τις προκαταλήψεις και τον θρησκευτικό φανατισμό των πιστών καθολικών κατοίκων; Πόσο σφοδρή θα είναι η σύγκρουση ανάμεσα στην επιστήμη και στις δοξασίες; Είναι αλήθεια πως το παιδί δεν τρέφεται κι αν ναι, πώς επιβιώνει;

Το μυθιστόρημα της Emma Donoghue διαδραματίζεται το 1859 κι ενώ ξεκινάει με κάποια στατικότητα μέχρι να μας εντάξει πλήρως στο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον της μικρής Άννα Ο’ Ντόνελ αρχίζει να απογειώνεται από ένα σημείο και μετά, να φέρνει σε σύγκρουση δύο εντελώς αντίθετους κόσμους, να ξεδιπλώνει αριστοτεχνικά μια ιστορία που κατά βάθος κρύβει μια φριχτή αλήθεια και τελικά να φέρνει τη Λιμπ Ράιτ αντιμέτωπη με τον ίδιο της τον εαυτό και τις αρχές με τις οποίες γαλουχήθηκε ως νοσοκόμα. Από την αρχή με κέρδισαν η παραστατικότητα της αφήγησης και οι ωραίες περιγραφές της φύσης και του χωριού όπου μεγαλώνει η Άννα («ένα θλιβερό σύμπλεγμα κτισμάτων»), με διακριτικό λυρισμό, παρομοιώσεις και μεταφορές: «Η βροχή χτυπούσε τη στέγη σαν δάχτυλα τυφλού που ψηλαφίζουν» (σελ. 182). Είμαστε στο μεσοκαλόκαιρο κι είναι η εποχή της πείνας, αφού οι πατάτες θα βγουν τον άλλο μήνα, οι κάτοικοι είναι υποσιτισμένοι, η τύρφη έχει διαποτίσει τη ζωή τους αλλά και τις σελίδες του βιβλίου. Μάλιστα, κάποιες από τις προτάσεις δεν έχουν ρήμα κι όμως αποπνέουν δύναμη και εικόνες: «Άλλη μια κατεστραμμένη αγροικία, με γυρισμένα τα νώτα στον δρόμο, αυτή» ή «Θόρυβος έξω στο μπακάλικο».

Η Λίμπ είναι μια νέα γυναίκα, προσγειωμένη στην πραγματικότητα, πιστή καθολική μεν αλλά δεν παύει να σκέφτεται, να αμφισβητεί, να αμφιβάλλει και φυσικά δεν παρασύρεται από δοξασίες και προλήψεις, οι οποίες αφθονούν στην Ιρλανδία. «Ίσως η πίστη να μην είχε εισχωρήσει ποτέ πολύ βαθιά μέσα της και με το πέρασμα του χρόνου να είχε αποβληθεί εντελώς, μαζί με άλλα παιδιάστικα πράγματα» (σελ. 80)! Η προϊσταμένη της στο νοσοκομείο του Λονδίνου της είπε πως κάποιοι χρειάζονταν μια πεπειραμένη νοσοκόμα για δύο εβδομάδες και για αποκλειστική απασχόληση με δωρεάν έξοδα διαμονής και ταξιδιού και ημερήσια αποζημίωση. Η Άννα Ο’ Ντόνελ βέβαια δεν είναι ακριβώς άρρωστη αλλά χρειάζεται εντατική παρακολούθηση αφού εδώ και τέσσερις μήνες δεν έχει δεχτεί κανενός είδους τροφή, μόνο νερό κι όμως ούτε αδυνάτισε ούτε έπεσε στο κρεβάτι ούτε αρρώστησε. Η Λιμπ Ράιτ, με τη βοήθεια της αδελφής Μιχαήλ που επίσης επελέγη από την επιτροπή που συστήθηκε για να δουν αν πρόκειται για θαύμα ή για κάτι άλλο, αρχίζουν να παρατηρούν επί εικοσιτετραώρου βάσεως και μεθοδικά την Άννα, δημιουργώντας έτσι ένα ενδιαφέρον δίπολο μεταξύ ρεαλισμού και δυσπιστίας από τη μια και ταπεινότητας και σεβαστικής υπακοής στο θέλημα του Κυρίου από την άλλη. Ήδη άρχισε να συρρέει κόσμος στο καλύβι της Άννα και να της φέρεται σα θαυματουργή οσία, κάτι που μεγαλώνει τον θυμό της Λιμπ για την ευπιστία τους και για το γεγονός ότι τη μετατρέπουν σε θρησκευτική ατραξιόν, φυσικά με το σχετικό αντίτιμο: «Τι στην οργή τους είχε πιάσει; Προετοίμαζαν ένα κοριτσάκι για αγιοποίηση επειδή φαντάζονταν ότι βρισκόταν υπεράνω των ανθρώπινων αναγκών;» (σελ. 44). Το μυθιστόρημα ρίχνει άπλετο φως στην καθημερινότητα και στη ζωή της Άννα Ο’ Ντόνελ, αυξάνοντας με κάθε σελίδα το δίλημμα: είναι θαύμα ή απάτη; Η Λιμπ στην κυριολεξία «λυσσάει» να αποδείξει πως το παιδί παίρνει τροφή κρυφά μ’ έναν τρόπο που δεν μπορεί να εντοπίσει! Ακόμη χειρότερα, δεν μπορεί να καταλάβει τον λόγο που το κοριτσάκι καταφεύγει σε μια τέτοια απάτη, όπως επιμένει να ισχυρίζεται. Για να τραβήξει την προσοχή όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας της; Ναι αλλά το αντίτιμο είναι ένα σώμα που υποφέρει και μια διαρκής αγωνία να μην την πιάσουν. Κι αν έχει παγιδευτεί στο ίδιο της το «παιχνίδι» πότε θα καταρρεύσει; Η Λιμπ σκέφτεται τα πάντα κλωθωγυρνώντας γύρω από κάτι που δεν τη βοηθάει να αποκτήσει ευρύτερη αντίληψη, κάνοντάς τη να χάσει πολύτιμο χρόνο.

Η νοσοκόμα έχει να αντιμετωπίσει ακόμη και τις πεπαλαιωμένες γνωματεύσεις του γιατρού ΜακΜπρίρτι, τον οποίο χαρακτηρίζει «προκατακλυσμιαίο τύπο»! Έτσι λοιπόν, ενώ η Λιμπ ξεκινάει να παρακολουθεί στενά το παιδί, πιστεύοντας ακράδαντα, παρ’ όλες τις ενδείξεις περί του αντιθέτου, πως κάπου, κάπως, κάποιος της παρέχει τροφή, σταδιακά αρχίζει να ερευνά τα αίτια και τα κίνητρα μιας τέτοιας πράξης όσο αρχίζει να αποκτά φανατικούς εχθρούς είτε από την οικογένεια της μικρής Άννα είτε ακόμη και μέσα στα μέλη της Επιτροπής που την κάλεσε. Ας μην ξεχνάμε πως η «νηστεία» του παιδιού έφτασε τελικά να κάνει το χωριό του συνώνυμο της ευπιστίας και της άγνοιας, με την τιμή της ίδιας της κομητείας να διακυβεύεται! Με μαεστρία η συγγραφέας ανοίγει με αργό τρόπο τον εσωτερικό κόσμο της Άννας, μας δείχνει έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα, απόλυτα ταιριαστό με ενός μικρού παιδιού που έχει επηρεαστεί βαθύτατα από τις θρησκευτικές κατηχήσεις, και μας αποκαλύπτει κάτι ασύλληπτο που στιγμάτισε τον τρόπο σκέψης και νοοτροπίας της και ίσως να επηρέασε και τα πρόσφατα γεγονότα που καλείται να αντιμετωπίσει η νοσοκόμα. Θαύμασα το καλοσχεδιασμένο ψυχογράφημα του κοριτσιού και μου άρεσε ο τρόπος με τον οποίο μεταμορφώθηκε το μυθιστόρημα από κείμενο γεμάτο ενδιαφέρουσες απόψεις και παρατηρήσεις σε κάτι βαθιά ανθρώπινο, τρυφερό και φυσικά εντελώς διαφορετικό απ’ ό,τι ξεκίνησε! Στο κάδρο μάλιστα μπαίνει και ο δημοσιογράφος Ουίλιαμ Μπερν που θέλει να καταγράψει την ιστορία, φορτώνοντας έτσι στη Λιμπ ακόμη περισσότερο συναισθηματικό βάρος: να του εκμυστηρευτεί πράγματα; Κι αν την εκμεταλλευτεί; Έχει αγνές, ανθρωπιστικές προθέσεις ή ενδιαφέρεται να κάνει μόνο ένα πετυχημένο ρεπορτάζ;

Η επιστήμη υποστηρίζει πως δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τροφή επομένως έχουμε να κάνουμε με θαύμα ή με απάτη; Είμαστε σε μια εποχή που ο κόσμος δεν εμπιστεύεται εύκολα την ιατρική και όσες ανακαλύψεις έχουν βοηθήσει να αυξηθεί το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων τότε κι επιπλέον προτιμά να αφήνεται σε αερολογίες παρά να ψάχνει για σοβαρές λύσεις. Ειδικά η κίνηση του γιατρού ΜακΜπρίρτι να ενημερώσει τον κόσμο μέσω εφημερίδας για να βρει μια βοήθεια στο μυστήριο είχε ως αποτέλεσμα σωρεία προσβλητικών ή κενολόγων επιστολών, ακόμη και σάτιρα, κάτι που θυμίζει την ανθρωποφαγία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που βιώνουμε στην εποχή μας. Και να που οι εξελίξεις τρέχουν με τέτοιο τρόπο που η Λιμπ αναπτύσσει το αίσθημα καθήκοντος και συνείδησης που πρέπει να έχει μια νοσοκόμα, αρχίζει να ανησυχεί για όσα βλέπει, παρατηρεί και μαθαίνει, μόνο που αρχίζει να μιλάει σε ώτα μη ακουόντων, πιστών δηλαδή σε επιστήμες του προηγούμενου αιώνα, σε δοξασίες, ακόμα και στην τιμή της φιλίας! Υπάρχει όμως και μια ισορροπία στο κείμενο, αφού στρέφεται μεν κατά της θρησκοληψίας και του φανατισμού αλλά όχι κατά του χριστιανισμού, δεν επιτίθεται στη θρησκεία: «-Μην κατηγορείς Εκείνον για τις παλαβομάρες των πιστών του… Το μόνο που μας ζητάει είναι να ζούμε» (σελ. 281-282).

«Το θαύμα» είναι ένα πολυεπίπεδο και συναρπαστικό μυθιστόρημα που ζωντανεύει με ενάργεια την Ιρλανδία του 19ου αιώνα κι επικεντρώνεται σε ένα γεγονός που αποτελεί την αφορμή για να ξεδιπλωθεί μια ανατρεπτική πλοκή γύρω από τη σύγκρουση μεταξύ επιστήμης και θρησκείας, από την πάλη μεταξύ λογικής και φαντασιοπληξίας, από την αγωνιώδη προσπάθεια κάποιων που δε θέλουν να αλλάξουν κάποιες καταστάσεις γιατί ωφελούνται, από το δίλημμα ανάμεσα στον όρκο της νοσοκόμας και στις προϋποθέσεις υπό τις οποίες αυτός παραβιάζεται για το καλό του ασθενή. Ενδιαφέροντες χαρακτήρες, ρεαλισμός κι ένα βαθιά ανθρώπινο τέλος είναι μερικά μόνο από τα θετικά γνωρίσματα ενός βιβλίου που με κράτησε σε αγωνία ως την τελευταία κυριολεκτικά λέξη.

19ος αιώνας. Σε ένα μικρό χωριό της Ιρλανδίας, η 11χρονη Άννα επιβιώνει χωρίς φαγητό. Θαύμα ή απάτη;

Πιστεύετε στα θαύματα; Όμως σε ποιά θαύματα, δεν μπορώ να σας πω. Αλλά θα πω να διαβάσετε το βιβλίο για να ανακαλύψετε εάν τελικά η Άννα ήταν κάτι το διαφορετικό ή απλά μια ψεύτρα... Για να δώσετε απαντήσεις στα ερωτήματα που δημιουργεί αυτό το βιβλίο.

Απλή γραφή, τριτοπρόσωπη αφήγηση με όμορφους διαλόγους. Μέχρι τα μισά του βιβλίου η ιστορία εξελίσσεται σταδιακά με σταθερό ρυθμό. Ενώ διαβάζεις θέλεις να μάθεις τι συμβαίνει επιτέλους με αυτό το κορίτσι, για ποιο λόγο είναι τόσο κοντά στο Θεό και την πίστη και εάν στο τέλος θα πεθάνει ή οχι από την ασιτία. Είναι τελικά ένα θαύμα όπως λένε όλοι ή κρύβεται κάτι πίσω από όλο αυτό; Στα δύο τελευταία κεφάλαια (συνολικά 5 κεφάλαια) έρχεται και η ανατροπή και είναι τόσο ωραία!

Ένα ακόμη όμορφο βιβλίο που θα σου δημιουργήσει συναισθήματα αγάπης και στοργής. Που θα σε κάνει να συμπαθήσεις την Άννα, αλλά και να ταυτιστείς με τη νοσοκόμα που την παρακολουθεί.

Η Emma Donoghue εμπνέεται από τις Νηστεύτριες-για τις οποίες έλεγαν οτι μπορούσαν να περάσουν μεγάλες περιόδους χωρίς τροφή-στα Βρετανικά νησιά, στη Δυτική Ευρώπη, στη Νότιο Αμερική, μεταξύ δέκατου έκτου και εικοστού αιώνα και γράφει «Το Θαύμα». Μια φανταστική ιστορία που εκτυλίσσεται στα μέσα του 19ου αιώνα σε ένα μικρό Ιρλανδικό χωριό.Ένα μέρος με ανθρώπους γεμάτους προλήψεις. Πιατάκια με γάλα που αφήνονται το βράδυ έξω από την πόρτα για να κατευνάσουν τις νεραιδες. Η φωτιά που καίει δυνατά ακόμα κι όταν έχει ζέστη για να κρατάει στεγνό το σπίτι γιατί αλλιώς θα γκρεμιστεί. Σιγανά τραγουδίσματα για να γητέψουν το βούτυρο να βγει από την καρδάρα που χτυπάνε το γάλα. Ένα κομμάτι ψωμί στην τσέπη όταν βγαίνει κάποιος για περπάτημα για να μην έρχονται οι μικρούληδες. Κουρελάκια που βουτάνε στο νερό και μετά τα τρίβουν όπου πονούν ή έχουν πλήγη και το κακό μένει σε αυτό. Και μια βαθιά πίστη στο θείο. Μια θρησκομανία στα όρια της υστερίας.

Μια Αηδόνα (νοσοκόμα) της Νάιτινγκέιλ καλείται να παρατηρήσει την εντεκάχρονη Άννα. Ένα παιδί που επιβιώνει χωρίς τροφή για μήνες. Πρόκειται για θαύμα, ιατρικό φαινόμενο ή θρασύτατη απάτη;Ένα παιδί που ισχυρίζεται οτι τρέφεται με μάννα εξ ουρανού και οι αρχαίοι μύθοι είναι χειροπιαστές αποδείξεις στο μυαλό του. Ένα παιδί που δεν είναι από τη φύση του κτητικό και άπληστο για τις χαρές της ζωής αλλά υπομονετικό και καταδεκτικό. Ένα παιδί με μεγάλη αγάπη προς τη φύση και με μια εντυπωσιακή ενσυναίσθηση. Ένα παιδί που, όμως, σιγά σιγά αρχίζει να φθίνει, που αργοσβήνει. Ένα παιδί που οδηγείται στον θάνατο.

Η Λιμπ λέγοντας αινίγματα στην Άννα κερδίζει τη συμπάθεια της. Τη φιλία της. Η μικρή της γίνεται πολύ αγαπητή. Καθώς οι μέρες περνούν και η μικρή αποδυναμώνεται όλο και περισσότερο η Λιμπ παλεύει μάταια να τη βοηθήσει. Πως να μιλήσεις όμως λογικά με το παράλογο όταν όλοι γύρω της παραληρούν, την κοιτούν σαν να βλέπουν εξωγήινο και γυρνούν τις πλάτες τους στην κατάσταση της Άννας; Η λογική της επιστήμης απέναντι στον φανατισμό της θρησκείας.Ένας σύμμαχος εμφανίζεται στο πρόσωπο ενός δημοσιογράφου από το Δουβλίνο και η σωτηρία της μικρής γίνεται ο μοναδικός σκοπός της Λιμπ. Αψηφώντας τους πάντες και τα πάντα!«Κάνε το καθήκον σου κι άσε τον κόσμο να γυρίζει» έλεγε η μις Νάιτινγκέιλ….

Η Donoghue πραγματικά ξεπερνάει τον εαυτό της σε αυτό το βιβλίο. Όσο μονότονο φαντάζει στην αρχή του τόσο συναρπαστικό γίνεται καθώς πλησιάζει στο τέλος του. Και στο τέλος της μικρής Άννας. Ποιο είναι τελικά αυτό το τρομερό μυστικό που οδηγεί τη μικρή στον θάνατο;

Η γραφή της Donoghue φέρνει τον αναγνώστη στα όρια της οργής με την απάθεια των περίοικων του παιδιού και όσων είναι μπλεγμένοι σε αυτή την ιστορία. Τα κολλημένα τους μυαλά στις προλήψεις και στην εξοργιστική τους μανία οτι όλο αυτό είναι έργο θεού θα κάνει πολλούς να σφίξουν τα χείλη τους από θυμό και αγανάκτηση και σίγουρα άθελα τους θα φωνάξουν «Κάντε κάτι! Τυφλοί είστε;». Ακριβώς όπως η Λιμπ. Μήπως όμως όλες αυτές οι δεισιδαιμονίες και η βαθιά πίστη είναι που θα φέρουν τη λύση στο μυστήριο της συνεχόμενης νηστείας; Η κάθαρση θα λυτρώσει και την Άννα αλλά και τους αναγνώστες μέσα από μια ιδιαίτερη και πολύ συγκινητική ιστορία.

https://booktalesgr.wordpress.com/2017/09/11/το-θαύμα-emma-donoghue-review/