Βιβλίο Από τις στάχτες της Καντάνου
Συγγραφέας Χριστίνα Σουλελέ
Κατηγορία Ιστορικό Μυθιστόρημα
Εκδότης Άνεμος Εκδοτική
Συντάκτης-ρια Αναστασία Δημακοπούλου

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Το σχετικά πρόσφατο μυθιστόρημα της Χριστίνας Σουλελέ, συγγραφέας του Άνεμος εκδοτική, έχει τον τίτλο ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΤΑΧΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΝΤΑΝΟΥ. Πρόκειται για μία δυνατή ιστορία ενάντια στον παραλογισμό του πολέμου, αποδίδοντας με αυτόν τον τρόπο, φόρο τιμής στους κατοίκους της μαρτυρικής Καντάνου, ενός Κρητικού χωριού που καταστράφηκε συθέμελα από τους Ναζί, στις 3 Ιουνίου 1941, ως εξευμενισμό για τη δολοφονία στρατιωτών τους από τους αντιστασιακούς Κρητικούς, αναγκάζοντας τους επιζώντες κατοίκους της, -που είχαν διασκορπιστεί στα γύρω βουνά της περιοχής-, να γίνουν πρόσφυγες στο ίδιο τους το νησί.

Η καταστροφή της Κανδάνου και η δολοφονία αμάχου πληθυσμού αποτελεί ένα από τα εκατοντάδες εγκλήματα πολέμου, που διέπραξαν οι Γερμανοί στην Ελλάδα, οι οποίοι, για να δικαιολογήσουν τη φρικαλεότητα της πράξης τους, τοποθέτησαν πινακίδες -στα ελληνικά και γερμανικά- με μαρτυρίες αυτής της θηριωδίας, οι οποίες και σώζονται μέχρι σήμερα…

Στα μαρτυρικά χώματα της Καντάνου της Κρήτης θα ταξιδέψει για επαγγελματικούς λόγους, ο νεαρός μουσικός Φράντς από την Νυρεμβέργη της Γερμανίας. Από μία απροσεξία, ή θέλοντας η μοίρα να παίξει μαζί του ξεγελώντας τον, θα οδηγηθεί στη μαρτυρική Κάνδανο των Χανίων της Κρήτης. Τη στιγμή που το συνειδητοποιεί και κάνει στροφή να φύγει, γοητεύεται από το άκουσμα της λύρας, ενός μουσικού οργάνου, που Οι μελωδικές του νότες γήτευσαν την ακοή του…. Η μαγική αυτή μουσική …πορευόταν δίπλα-δίπλα με τη λύπη την ώρα του μεγάλου ταξιδιού και αντί να θλίβει γινόταν βάλσαμο για τ' αυτιά… Ο Φράντς καθηλώνεται από τη μυσταγωγία μίας τελετής που ακολουθεί πιστά τα πατροπαράδοτα έθιμα του τόπου της, θυμίζοντας εικόνα αρχαίας τραγωδίας. Μπαίνει στη διαδικασία να συγκρίνει το εθιμοτυπικό της ταφής με τα ήθη και έθιμα του τόπου του, χωρίς ωστόσο, να βλέπει κάποια ομοιότητα.

Ο νεαρός τραγουδοποιός, εκφράζεται μέσα από τη μουσική του, είναι ευαίσθητος και ιδεολόγος. Συνειδητά προσαρμοσμένος στην τέχνη του, του αρέσει να γνωρίζει νέους τόπους, ν' ανιχνεύει και να παρατηρεί πράγματα που ορίζουν τον πολιτισμό της περιοχής που επισκέπτεται και γιαυτό ακριβώς τον λόγο μαγνητίζεται από τους ήχους της λύρας του Σήφη. Η κρητική μουσική σαγηνεύει την ψυχή του. Γνωρίζεται με τους ντόπιους κατοίκους οι οποίοι τον καλοδέχονται και τον φιλοξενούν. Μαθαίνει την πολύπαθη ιστορία τους, αισχύνεται για τις κτηνώδεις πράξεις των συμπατριωτών του Γερμανών, κατά τη διάρκεια της κατοχής, παραλύει στο άκουσμα των μαρτυριών για την ημέρα του ολοκαυτώματος της Κανδάνου. Αδυνατεί να διανοηθεί ότι οι ξέγνοιαστες και δημιουργικές στιγμές που αναζητούσε σε τούτο το ταξίδι, θα του προξενούσαν συναισθήματα ντροπής και ενοχής για καταγωγή του.

Τα πρόσωπα που παρελαύνουν στο μυθιστόρημα είναι άνθρωποι απλοϊκοί μεν, ξεχωριστοί δε. Χαρακτήρες καλοδουλεμένοι, διόλου ωραιοποιημένοι αλλά απόλυτα ρεαλιστικοί. Σε κερδίζει η αύρα που αποπνέουν, η διορατικότητα και το μεγαλείο της ψυχής τους. Καταδεκτικοί και μεγαλόψυχοι είναι μία μεγάλη αγκαλιά για τον νεαρό Γερμανό μουσικό και για τους δικούς του, στην πορεία. Με ζωντανή τη μνήμη του ολοκαυτώματος του χωριού τους και των δεινών των εναπομενόντων κατοίκων, δεν αφήνουν το μίσος να μολύνει την ψυχή τους, ούτε τους ανθρώπους που έρχονται σ' επαφή.

Ο Σήφης είναι ο χαρακτήρας που δημιουργεί με τον Φράντς μία στενή σχέση. Οι εξελίξεις, τους οδηγούν σε μία ειλικρινή φιλία. Δεν του ζητά ευθύνες για τα τερατουργήματα των προγόνων του. Τι φταίει αυτός για τη φυλή του; Αντιθέτως, τον μυεί στα μυστικά και στην τέχνη της λύρας, ενώ ο Φράντς ξεκλειδώνοντας το δωμάτιο με τα μουσικά όργανα, ξεδιπλώνει την ιστορία της λύρας, που αποκαλύπτει μυστικά που είναι θαμμένα χρόνια, γεγονότα που δεν τολμούν να βγουν στο φως, διότι προκαλούν συναισθήματα ντροπής, ενοχής και πόνου. Η μουσική όμως μέσα από την οποία εκφράζονται και οι δύο νέοι, εξευμενίζει τα ήθη, ενώνει τις διαφορετικές κουλτούρες, γίνεται η φωνή που διαλαλεί για την ειρήνη και τη συμφιλίωση.

Ας μιλούν τουλάχιστον τα τραγούδια μας για ειρήνη, μπας και αφυπνίσουν όσους περισσότερους μπορούν… …σκέψου πόσοι άνθρωποι έρχονται να σμίξουν τις φωνές τους μαζί μας…

Ο πατέρας του Σήφη, ο Μανούσος μορφή επιβλητική και αξιοσέβαστη, προσπαθεί με τον τρόπο του να διαφυλάξει τη μικρή κοινωνία του χωριού από φαινόμενα αντεκδίκησης και «γδικιωμού» πάνω σε θέματα τιμής, ενώ από την άλλη, στον χαρακτήρα του καβγατζή Σηφακομανώλη συναντάμε τον άνθρωπο, που στο πρόσωπό του διαγράφεται όλη η οργή και το μίσος για όλους ανεξαιρέτως τους απογόνους αυτών που ξεθεμελίωσαν το χωριό του.

Η γιαγιά Μαριώ είναι η προσωποποίηση της τρυφερότητας και της γλυκύτητας. Οι μνήμες παραμένουν ολοζώντανες, η παραστατική αφήγηση των γεγονότων του ολοκαυτώματος προκαλούν ταραχή και ανατριχίλα, ωστόσο η ίδια διατηρεί απτόητη την ηρεμία και τη γλυκύτητά της.

Αν η τρυφερότητα είχε όνομα θα την έλεγαν «Μαριώ», τόσο απαλό ήταν το άγγιγμα του σκελετωμένου άκρου, τη στιγμή που δεχόταν όχι απλά ένα κλωνάρι βασιλικό αλλά μια ολόκληρη γλάστρα με το μυρωδάτο φυτό.

Μέσα από την παραστατική γραφή της συγγραφέας, ξεπηδά μία παλέτα αντιμαχόμενων συναισθημάτων θυμού, πόνου, αποστροφής, συμπόνοιας, συγχώρησης και λύτρωσης, οικοδομώντας τα υλικά για μία δυνατή πλοκή, συγκινησιακά φορτισμένη. Οι λέξεις δίνουν σάρκα και οστά σε αυτά που νιώθει η ψυχή.

Οι χαρακτήρες ανθρώπινοι και αληθινοί, οι πρωταγωνιστές της ιστορίας, μας ξεναγούν στη γόνιμη κριτική γη της Κανδάνου. Μαζί με τον Φράντς περιδιαβαίνουμε στα πλακόστρωτα σοκάκια, «αγναντεύουμε» μαζί του τις ομορφιές αυτού του ευλογημένου τόπου, η ψυχή μας ευφραίνεται από το κελάρυσμα της λύρας και την ανοιχτή αγκαλιά των κατοίκων, ενώ η μυρωδιά από ένα κλωνάρι βασιλικό δείχνει να θεραπεύει παλιές ανοιχτές πληγές. Το πολύπαθο παρελθόν ξυπνά και «ξερνά» αλήθειες που σοκάρουν, αλήθειες που ξεπερνούν και την πιο νοσηρή φαντασία. Η εξιλέωση έρχεται ανατρεπτική μέσα σ' ένα συγκινησιακά κλιμακούμενο περιβάλλον, δίνει απαντήσεις, ενώνει και συμφιλιώνει λυτρώνοντας τις ψυχές, φυτεύοντας τον σπόρο για ένα δημιουργικό μέλλον.

Οφέλη μόνο αποκομίζει ο αναγνώστης από το μυθιστόρημα της Χριστίνας Σουλελέ, ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΤΑΧΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΝΤΑΝΟΥ. Σαν ένας άλλος Φράντς, που πολύτιμες εικόνες εμπλούτισαν το ταξιδιωτικό του άλμπουμ με κειμήλια ανεκτίμητης αξίας… ένιωθε πληρότητα σαν να είχε γεμίσει όλο του το «είναι» με πολύτιμους θησαυρούς. Με τον ίδιο τρόπο ο αναγνώστης μπαίνει στη θέση του πρωταγωνιστή και μοιράζεται συναισθήματα και σκέψεις. Η καρδιά ανοίγει στη συγχώρεση, την αποδοχή και την αγάπη, παραμερίζοντας προσωπικά στερεότυπα. Δίνει προτεραιότητα σε ανθρώπινες σχέσεις που χαρακτηρίζονται από ειλικρίνεια, συνέπεια και υπευθυνότητα, σέβεται τους ανθρώπους που υπάρχουν στη ζωή του, τους ανθρώπους διαφορετικής ιδεολογίας και κουλτούρας.

Για όλα υπάρχει ένα αντίδοτο, που μπορεί να μετατρέψει το κακό σε καλό, τη φρίκη σε ελπίδα, τον πόλεμο σε ειρήνη. Στην περίπτωση αυτή το αντίδοτο έχει βρεθεί και λέγεται Τέχνη.

Ένα βιβλίο με βαθυστόχαστα επίκαιρα ζητήματα, που εγείρει προβληματισμούς, δίνει αφορμές για συζήτηση, με επίκεντρο το παράλογο της βίας και του πολέμου, την επιδίωξη της ειρήνης και συμφιλίωσης ως θεμέλια και βάσεις ενός γόνιμου μέλλοντος.