Βιβλίο Άδειο άλογο
Συγγραφέας Παύλος Μεθενίτης
Κατηγορία Κοινωνικό Μυθιστόρημα
Εκδότης Εύμαρος
Συντάκτης-ρια Μαργαρίτα Αλευρίδη

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Ο ήρωας του Άδειου Αλόγου, ένας άντρας περιθωριοποιημένος από την κοινωνία που ζει, σε μια από τις πολλές νύχτες της αυπνίας του στήνει έναν καταιγιστικό μονόλογο στριμώχνοντας μέσα σε αυτόν ολόκληρη τη ζωή του. Ο Ηλίας Πανταζής, άνεργος και με τις τσέπες άδειες, παλεύει να επιβιώσει στην Ελλάδα των μνημονίων. Αιρετικός και με αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, αλλά συγχρόνως γήινος και χειροπιαστός, προδομένος από την γυναίκα του αλλά και τον καλύτερό του φίλο, αναγκασμένος να βλέπει το παιδί του όσο έχει οριστεί από το δικαστήριο, έρχεται αντιμέτωπος με τους δαίμονές του και αφηγείται την ιστορία του. Μια ιστορία της διπλανής πόρτας ή ο πρόδρομος μιας παραβατικής πράξης σαν εκείνες που κρέμονται στα μανταλάκια των περιπτέρων ή των δελτίων ειδήσεων. Σύμφωνα με τα παραπάνω, θα περίμενε κανείς να διαβάσει ένα κείμενο κοινότοπο ως προς τη θεματολογία του, ένα κείμενο που προορίζεται για ευρεία κατανάλωση, δομημένο πάνω στις γνωστές πεπατημένες που σηκώνουν το δάχτυλο στα κοινωνικά στερεότυπα. Τι πιο πιασάρικο άλλωστε από την εκμετάλλευση της ιστορίας ενός κατά κόσμο αποκαλούμενου λούζερ;

Το Άδειο Άλογο όμως δεν έχει καμία απολύτως σχέση με όλο αυτό. Εδώ ο πήχης είναι ψηλά, γιατί ο συγγραφέας δεν περιορίζεται σε μια στείρα και επίπεδη καταγραφή όσων έχουν συμβεί στον ήρωά του με στόχο τον εκβιασμό της συγκίνησης του αναγνώστη αλλά εστιάζει στον τρόπο που αυτά του επιβλήθηκαν ή αποτέλεσαν το τίμημα των προσωπικών του επιλογών, στο κατά πόσο δόμησαν ή μετάλλαξαν την ιδιοσυγκρασία του, αλλά και στο κατά πόσο ευθύνονται για την στάση του απέναντι στην κοινωνία που ζει. Την χρονική στιγμή της αφήγησης, ο χαρακτήρας του Ηλία Πανταζή είναι εκτενώς διαστασιολογημένος. Δεν προκύπτει ως ενδεχόμενη αντίδραση σε κάποιο καινούριο γεγονός. Φέρει δηλαδή ο ίδιος την ιστορία του, δεν φέρεται πλέον από αυτήν. Είναι κυριολεκτικά το υποκείμενο της κάθε του πρότασης και όχι το αντικείμενο των σκέψεων ενός παρατηρητή ο οποίος χρωματίζει τα στιγμιότυπα κατά το δοκούν. Το Άδειο Άλογο ξεχωρίζει εξαιτίας των θέσεων που ο συγγραφέας τοποθετεί κάθε φορά την κάμερά του. Μια κάμερα καθόλου στατική. Μια κάμερα που δεν υφίσταται απλώς. Μια κάμερα που άλλες φορές ο ήρωας κρατά στα χέρια του και την στήνει απέναντί του, άλλες αποτυπώνει με αυτήν τις αντιδράσεις του περίγυρού του, και άλλες, τις στιγμές που θέτει τα ερωτήματα που τον βασανίζουν, την στρέφει προς τον αναγνώστη πιάνοντάς τον εξαπίνης. Σε αυτό το τελευταίο, μια συνθήκη που διατρέχει υποδόρια όλο το κείμενο σελίδα με την σελίδα, εντοπίζεται η δυναμική του βιβλίου. 

Η αφήγηση δεν ορίζεται από αρχή, μέση και τέλος. Είναι η ά-λογη ασθματική κατάδυση στα σκοτεινά νερά ενός διαταραγμένου αλλά και ευαίσθητου νου καθώς παζαρεύει τις ήττες και τις νίκες του μέσα από έννοιες όπως εκείνες της θεϊκής υπόστασης, της ισχύος, της ιδεολογίας, της ηθικής, του πολιτισμού, της σάρκας, του έρωτα, της πατρότητας, του θανάτου, του χρόνου, των ονείρων.

Θεωρίες συνωμοσίας

Μέσα στο κείμενο παρεμβάλλονται διάφορες ιστορίες από αυτές που κυκλοφορούν ευρέως στο ίντερνετ και βρίσκουν ευήκοα ώτα και κοινούς τόπους σε συγκεκριμένες κοινωνικές μερίδες. Ο ασπασμός του Ηλία με το μετερίζι των θεωριών συνωμοσίας τις οποίες καταπίνει άκριτα και επιπόλαια, λειτουργεί στα χέρια του ως εργαλείο αποδόμησης των θεσφάτων. Η ελκυστική πιθανότητα της ανακάλυψης ενός σχεδίου πίσω από το σχέδιο, η λαχτάρα του ανήκειν σε μια ελίτ πεφωτισμένων οι οποίοι κατέχουν τον τρόπο με τον οποίο τα κοινωνικά νήματα κινούνται υπόγεια καθορίζοντας τις ζωές των ανθρώπων εν αγνοία τους, και κυρίως η ανάγκη να αποδομηθούν τα ιερά και τα όσια των κοινωνιών που περιθωριοποιούν, αποτελούν για τον ήρωα ένα δεκανίκι-όπλο απέναντι στην ασφυξία του προσωπικού του τέλματος. Το «όλα μπορεί να έχουν συμβεί και αλλιώς» μπαίνει στο ίδιο σακί με το «ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης» φτιάχνοντας ένα δυνατό χαρμάνι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες πρακτικές.

Βία

Ο Ηλίας Πανταζής πιάνεται εύκολα στο κοινωνικό δόκανο και ορίζει την βία ως την δικαίωση μέσω της κάθαρσης. Συνδέει άρρηκτα την ισχύ με το χρήμα, την κοινωνική ανέλιξη με την προδοσία σε όλα τα επίπεδα, και την απόλυτη εξουσία με το χέρι που κρατά το όπλο. Πιστεύει πως αυτή η τελευταία είναι αποκλειστικό προνόμιο των αδίστακτων και πως η βία, ως απάντηση στη βία, το ύστατο όπλο στα χέρια των αδικημένων. Υπό αυτό το πρίσμα, καθαίρει ακόμα και την ουσία του ίδιου του πολιτισμού αφού αυτός μπορεί να ακμάζει και να αποθεώνεται από δυνάστες που στερούνται κάθε ίχνος ανθρωπιάς.

Προδοσία

Μέσω της μετάλλαξης της σχέσης του με τον καλύτερό του φίλο, σκιαγραφούνται  εξαιρετικά οι δύο όψεις του νεοέλληνα από τη μεταπολίτευση έως σήμερα. Διχασμός, οικονομική ανέχεια, κρίση των ιδεών, ευτελισμός των αξιών, αμετροέπεια. Το παρελθόν φέρει την αίγλη του ιστορικού του βάρους, το παρόν την αποδομεί και το μέλλον δείχνει να μην την χρειάζεται. Η μνήμη παροπλίζεται ή αφοπλίζεται σταδιακά. Η παλίνδρομη κίνηση ανάμεσα στο απαραίτητο και το περιττό, το επίπλαστο και το ουσιώδες, το χρήσιμο και το ωφέλιμο, εγγυάται την πλέον αλυσιτελή διαδικασία κοινωνικής ενηλικίωσης.

Ηθική της επιστήμης

Το μεγάλο ζήτημα πέφτει στο τραπέζι μέσω του διλλήματος του ήρωα περί σύμπραξης ή εναντίωσης με τους άγραφους νόμους της φύσης που τα πάντα εν σοφία εποίησε. Ο Ηλίας προβλέπει το αδιέξοδο της ανθρωπότητας αφενός μνημονεύοντας έναν ιδεολόγο ο οποίος στο τέλος της ζωής του βυθίστηκε στην ντροπιαστική αποσύνθεση της άνοιας, και αφετέρου καταναλώνοντας οργισμένα άλλη μια θεωρία συνωμοσίας, σύμφωνα με την οποία κάποιοι επιστήμονες συντηρούν κρυφά τον εγκέφαλο του Χίτλερ προκειμένου να φτάσει αλώβητος στο διαστημικό μέλλον.

Η δύναμη της σάρκας

Έρωτας, αποκτήνωση, θάνατος. Το κείμενο πραγματεύεται την έννοια της σάρκας σε όλες της τις εκδοχές μέσα από τα φίλτρα των επικρατουσών κοινωνικών συνθηκών. Το άγουρο ξύπνημα της σεξουαλικότητας, ο αγοραίος έρωτας, η σαρκική επιθυμία, η σωματική φθορά, η σάρκα ως δώρο, ως φυλακή αλλά και ως τροφή, η ανακυκλώσιμη και ανακυκλούμενη σάρκα, ο φόβος της μη σάρκας ως το μεγάλο ερώτημα για την μεταθανάτια ζωή. Ο ήρωας διαχωρίζεται στιγμιαία από το σώμα του και το παρατηρεί από απόσταση μονολογώντας «κανείς δεν έπρεπε να μπορεί να βλέπει έτσι τον εαυτό του, τόσο γυμνό, τόσο εκτεθειμένο».

Η διαιώνιση του είδους

Η αιχμή του δόρατος της ανθρωπότητας. Γενεές, πρόγονοι, απόγονοι, το δέντρο της ζωής, άνθρωποι που γεννιούνται ανθίζουν φυλλοροούν μαραζώνουν και χάνονται. Άνθρωποι που σφετερίζονται την αιωνιότητα μέσω της αναπαραγωγής. Η ανάγκη για την παραγωγή ενός αντίγραφου καθ’ εικόνα και κατ’ ομοίωση αλλά και το αδιέξοδο αυτής της διαδικασίας στην προοπτική της εξέλιξης. Ο Ηλίας αγαπάει το γιο του κυρίως ως όμοιό του. «Πιστεύω πως θα το καταλάβαινα αν στο μαιευτήριο μου έδειχναν άλλο μωρό. Το πιστεύω! Είμαι πεπεισμένος πως δεν θα ένιωθα αυτό το κατακλυσμιαίο κύμα συναισθημάτων».

Ελπίδα και όνειρα

«Φτιάξε ένα όνειρο και μπες μέσα», λέει κάποια στιγμή ο Ηλίας Πανταζής, παραθέτοντας την δική του συνταγή προσωρινής ανακούφισης, η οποία όμως χάνει σταδιακά την αποτελεσματικότητά της καθώς το κοινωνικό σύστημα τον ισοπεδώνει όλο και περισσότερο, αφοπλίζοντας οποιαδήποτε πιθανότητα έχει εκείνος να φτιάξει ένα όραμα. Ως εκ τούτου, βιώνει πολλαπλές κρίσεις πανικού μπροστά από πολλαπλά αδιέξοδα. Στο μεγαλύτερό του τέλμα αναγνωρίζει τον ίδιο του τον εαυτό, από τον οποίο παλεύει να δραπετεύσει. Ο μονόλογός του είναι ένας λυγμός δίπλα στο τομάρι ενός αλόγου. Είναι μια κραυγή βοήθειας. Είναι η οργή πριν από την απόλυτη παραίτηση. Είναι η ανάγκη για φυγή από τον εαυτό. Είναι η ελπίδα, ελεύθερη πια από τα βάρη της συνείδησης, που καλπάζει προς το άγνωστο κρατώντας στο χέρι ένα «αυτεπίστροφο» λουλούδι, έναν μίσχο δηλαδή με άνθη και στις δυο πλευρές του κοτσανιού του, μια μπούμερανγκ αγνότητα, χωρίς ρίζα και αιτιότητα.