Βιβλίο Τις νύχτες έπαιζε με τις σκιές
Συγγραφέας Τέσυ Μπάιλα
Κατηγορία Ιστορικό μυθιστόρημα
Εκδότης Ψυχογιός
Συντάκτης-ρια Μάγδα Παπαδημητρίου

Το διάβασες;
Πες τη γνώμη σου στο Bookia!
Βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

«Γιατί το φως είναι ένα, αδιαίρετο,
κι οπουδήποτε νικήσει ή νικηθεί,
νικάει και νικιέται και μέσα σου»
- Νίκος Καζαντζάκης, «Αναφορά στον Γκρέκο»

Ένα βιβλίο συναρπαστικό, ανατρεπτικό, πλημμυρισμένο με εικόνες της Κρήτης και διανθισμένο με τα λόγια του μεγάλου Νίκου Καζαντζάκη και λαϊκές κρητικές σοφίες. Είναι δύσκολο να το αφήσεις από τα χέρια σου, μα από την άλλη, αν το τελειώσεις σε μια μέρα, θα τελειώσει το μαγευτικό ταξίδι στο οποίο μας ξεναγεί η Τέσυ Μπάιλα. Το έκτο βιβλίο της λοιπόν, από τις εκδόσεις Ψυχογιός, ήρθε για να επιβεβαιώσει ακόμη μια φορά πως η συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά να μας συνεπαίρνει με την ευαισθησία της αλλά και με τον δυναμισμό της περνώντας μας μηνύματα άκρως επίκαιρα.

Ένα μυθιστόρημα που ξεκινά με τον αφηγητή το 1970 ξετυλίγοντας το κουβάρι της ιστορίας και της ζωής των μυθοπλαστικών ηρώων μέσα από μεγάλα ιστορικά γεγονότα που σφράγισαν την Ελληνική ιστορία. Μας πηγαίνει στο Ηράκλειο του 1898. Το βιβλίο εξελίσσεται στην Αμμουδάρα, μια ακτή στο Ηράκλειο της Κρήτης, στα Χανιά, στον Πειραιά και στο μέτωπο της Μακεδονίας κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στο Μεγάλο Κάστρο λοιπόν, όπου ζουν οι πρωταγωνιστές συμβαίνουν τα δραματικά ιστορικά γεγονότα για να μας ταρακουνήσουν αλλά και να μας γνωρίσουν την Ιστορία χωρίς διδακτική διάθεση. Ψήγματα μπορώ να τα χαρακτηρίσω μπροστά στο ψυχογραφικό παζλ των ηρώων. Συναισθήματα φορτισμένα μεταφέρονται στον αναγνώστη που δεν τον αφήνουν ασυγκίνητο. Είναι τότε που απελευθερώθηκε η Κρήτη από τους Οθωμανούς και οδηγήθηκε αργότερα στην ενσωμάτωση της με την Ελλάδα.

Συγχρόνως θα μας γοητεύσουν οι υπέροχες φυσικές ομορφιές της Κρήτης που τόσο ποιητικά και φωτογραφικά έρχονται μπροστά μας. Η συγγραφέας με το έμπειρο μάτι της φωτογράφου, που είναι η δεύτερη ιδιότητα της, μας τοποθετεί μάρτυρες της ομορφιάς του νησιού που δεν γνωρίζουμε. Στο μυθιστόρημα βλέπουμε ακόμη σκηνές που σοκάρουν, που μας αφήνουν άφωνους και «μεταφερόμαστε» μέσα στο κάστρο των Χανίων όπου οι εικόνες διαδέχονται η μία την άλλη τόσο γρήγορα που μας κόβουν την ανάσα. Μικρές προτάσεις που μας οξύνουν την αγωνία για να προχωρήσουμε παρακάτω. Εκεί γνωρίζουμε την έκλυτη ζωή του πατέρα του Ανέστη, του Γιώργη στα καφέ Σαντάν και ζούμε τον αγώνα του για επιβίωση μέσα από τις φωτιές που σπέρνουν οι Οθωμανοί. Εκεί βλέπουμε τον άγριο Γιώργη που σώζει τη μικρή Μυρσίνη και την πηγαίνει στο σπίτι του «υιοθετώντας» την για να πάρει πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή της οικογένειας.

Κεντρικός ήρωας είναι ο Ανέστης. Ένα παιδί που γεννιέται χωρίς ποτέ να γνωρίσει μητέρα, αφού αυτή πεθαίνει κατά τη γέννα. Είναι αυτό που η μοίρα το διαλέγει για να του χαρίσει ένα ιδιαίτερο ταλέντο στη ζωγραφική. Γύρω από τον Ανέστη κινούνται ο παππούς Λεωνίδας και η θεία Λουλουδιά που του προσφέρουν τη χαμένη στοργή, καθώς ο πατέρας αδιαφορεί γι’ αυτόν ρίχνοντας του την ευθύνη της απώλειας της μητέρας του. Τραχύς και βίαιος πάνω στο κορμί και τη ψυχή του. Ο παππούς Λεωνίδας,έχοντας τύψεις για την ανατροφή του γιου του, προστατεύει και μαθαίνει τον μικρό Ανέστη να ζωγραφίζει αλλά και του εξιστορεί τους αγώνες των Κρητών, για τον Βενιζέλο, τον βασιλιά Κωνσταντίνο και του μιλά και για τις Μεγάλες Δυνάμεις που ορίζουν την τύχη του κρητικού λαού. «Ορέ Κρήτη θέλεις να γίνεις λεύτερη; Ε, λεύτερη θα σε κάμομε. Όμως, επειδή οι Τούρκοι στον τόπο σας είναι πολλοί, πρέπει να σας προφυλάξομε να μη γίνουν κι άλλα πράγματα» Κι είπανε δηλαδή πως η Κρήτη θα έχει αυτόνομο πολίτευμα, τάχα μου πως θα κάνει ότι θέλει αλλά οι μεγάλες Δυνάμεις θα την ελέγχουν. «Μόνοι μας ούτε βήμα» μας είπαν.

Και παρακάτω: «Γιάντα μωρέ δεν μας αφήνουν ήσυχους, να κάνουμε ότι λέει η κεφαλή η δική μας»; Ενώ ο Ανέστης τον ρωτά, «Και γιατί παππού πρέπει να μας προστατεύουν τούτες οι μεγάλες χώρες; Μοναχοί μας δεν μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα;».

Ο Ανέστης, αμούστακο παιδί ακόμη, φεύγει από το σπίτι και πάει κρυφά στα Χανιά να ζήσει τα όνειρα του. Εκεί γνωρίζει τον φίλο του τον Μικέλε ο οποίος του στέκεται περισσότερο από αδελφός. Τον φιλοξενεί στο σπίτι του όπου γνωρίζει την Ισιδώρα και τον πατέρα του Μικέλε που δεν έχει σχέση με τον δικό του πατέρα. Βρίσκονται στον Πειραιά, φεύγοντας κρυφά από τη Κρήτη για να ικανοποιήσουν τα όνειρα τους. Εκεί γίνονται τα πρώτα βήματα στη Σχολή Καλών Τεχνών. Αν και μικρός σε ηλικία, περνά στη Σχολή εξαιτίας του ταλέντου του. Γνωρίζει τον Ιακωβίδη που τον θαυμάζει αλλά και τον Λύτρα, τον Γύζη, τον Βολωνάκη και τον Αλταμούρα των οποίων τα έργα τον επηρεάζουν στη καριέρα του. Η περίοδος της Σχολής Καλών Τεχνών για τον Ανέστη ήταν η πιο όμορφη. «Πίστευε ότι ένας πίνακας μπορεί να πάρει ζωή μόνο αν βουτηχτεί στο μελάνι της καρδιάς». Η ζωγραφική είναι το παν για τον Ανέστη. Ολάκερη η ζωή του. Νιώθουμε κι εμείς οι αναγνώστες το πυρετό της δημιουργίας του. Νέοι ήρωες πλέκονται στο διάβα της όμορφης ιστορίας γύρω από τον Ανέστη. Όπως η Χριστίνα, ο Δημήτρης, η κυρία Ευτέρπη που τον ενθαρρύνουν να συνεχίσει. Που τον βοηθούν και συμπαραστέκονται στα προβλήματα και τις ανησυχίες του. Μέχρι που έρχεται ο Εθνικός Διχασμός και γκρεμίζονται όλα. Ή σχεδόν όλα. Αλλά αυτά είναι μόνο η αρχή του μυθιστορήματος.

Στη συνέχεια, βρίσκουμε τον Ανέστη να μαθαίνει για τις εμπλοκές στο μέτωπο της Μακεδονίας κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εδώ η γραφή της Τέσυ Μπάιλα γίνεται μαχητική, καταγγελτική αφού το απαιτεί η ιστορία. Χαρακώματα, νοσοκομεία, αίμα, θάνατος. Οι περιγραφές είναι συγκλονιστικές αφού και ο πόλεμος της δίνει την πιο απαίσια εικόνα να εκφράσει τα συναισθήματα της.

Η μνήμη παίζει σημαντικό ρόλο στο βιβλίο. Χωρίς αυτή, η ιστορία επαναλαμβάνεται. Η λήθη είναι το έγκλημα των λαών. Και οι λαοί έχουν την ευθύνη προς τη νεότερη γενιά. Η συγγραφέας μάλλον θέλησε να δώσει τον ρόλο της μνήμης στον παππού Λεωνίδα που νιώθει την ευθύνη της γενιάς του απέναντι στη νέα γενιά και συγκεκριμένα στον Ανέστη. Πού, αν φύγει από τη ζωή, ο Ανέστης θα βρεθεί αθωράκιστος στη ζωή του.

Μηνύματα για τον αγώνα, τη Λευτεριά, τον Άνθρωπο, τη νίκη έναντι του φόβου «Μια τεράστια σκιά είναι ο φόβος. Μια μοναχά όταν περπατήσει κανείς καταπάνω της μπορεί να τη δει να μικραίνει και τελικά να σβήνει, όπως συμβαίνει πάντα με τις σκιές. Χρειάζεται να έχει κανείς ειδικό θάρρος και σταδιακά, μια αίσθηση υπεροχής σταματά να παραλύει τα γόνατα και ρυθμίζει τους χτύπους της καρδιάς εναντίον της.» και πολλά ακόμη μηνύματα που υπάρχουν μέσα σ’ αυτό το βιβλίο και προβληματίζουν τους αναγνώστες.«Μόνο σαν βαδίσεις μόνος σου είσαι πραγματικά λεύτερος σ’ αυτή τη ζήση», ή «Ένα αγρίμι είναι ο άνθρωπος και σαν βρεθεί στη φωτιά παλεύει…».

Σίγουρα θα ευχαριστηθείτε τούτο το λογοτεχνικό ταξίδι. Δεν είναι σκοπός μου να αποκαλύψω την ιστορία. Ούτε να δώσω ψήγματα που θα σας οδηγήσουν στη λύση των υπαρξιακών αναζητήσεων. Η συγγραφέας σάς δείχνει το μονοπάτι όπου θα ξεδιπλώσετε την αλήθεια. Θα σταθώ στις παρακάτω φράσεις που πάντα στέκομαι σε κάθε βιβλίο αν φυσικά υπάρχουν. Και στο νέο βιβλίο της Τέσυς Μπάιλα υπάρχουν αρκετές τέτοιες φράσεις που ταρακουνούν και μας φέρνουν απέναντι στη συλλογική ευθύνη. Αυτή άλλωστε δεν είναι η αξία του βιβλίου εκτός από το να είναι σωστή η γραφή και επιτυχημένοι δομημένα οι ήρωες; Το απόσταγμα του πρέπει να κάνουμε κτήμα μας.

Σας το συστήνω ανεπιφύλακτα. Καλοτάξιδο Τέσυ Μπάιλα!

«Αντί να μονιάσουμε για να κερδίσουμε τρώμε τις σάρκες μας αντί να πετάξουμε ως αετοί όπως κάναμε στους Βαλκανικούς για να κερδίσουμε τα εδάφη μας»

«Πονά βαθιά η ζωή όταν βγαίνει από το σώμα τους. Πάνω στο πρόσωπο της θα ζωγράφιζα τον γυναικείο σπαραγμό για τούτη τη τρέλα».

«Αυτός ο πόλεμος γίνεται για να φτιάξει ο κόσμος. Έτσι λένε. Ποιος το όρισε όμως αυτό; Και γιατί ο κόσμος αυτός να μυρίζει σάρκα και αίμα;»

«Οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι της μοίρας τους. Η μνήμη όμως είναι σημαντική. Είναι η ελάχιστη ελπίδα ότι μπορεί να αλλάξει κάτι στο μέλλον…»