Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε άλμπουμ τού Facebook.
Το βιβλίο «Πορφυρό ποτάμι».
Η συγγραφέας Σόφη Θεοδωρίδου.
Οι εκδόσεις Ψυχογιός.

Το φιλαναγνωστικό κοινό της Κατερίνης υποδέχτηκε με αγάπη την  συγγραφέα Σόφη Θεοδωρίδου στα Public της Κατερίνης το απόγευμα της 30^ης Μαρτίου προκειμένου να παρουσιάσει μαζί με τη δημοσιογράφο και συγγραφέα Μαρία Τσιώνη η οποία την προλόγισε στο νέο της βιβλίο «Πορφυρό ποτάμι» από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Μάρτης του 1902. Σ’ έναν παραποτάμιο οικισμό της Καππαδοκίας, την ώρα που ο καϊκτσής Δημητρός βλέπει τα νερά του ποταμού να βάφονται κόκκινα, γεννιέται η κόρη του, η ασθενική Νιόβη. Οι συντοπίτες της θα τη χαρακτηρίσουν ισκιερή και θα της χαρίσουν ελευθερίες ανάρμοστες για ένα θηλυκό, πιστεύοντας ότι για λίγο μόνο είναι γραφτό να ζήσει ανάμεσά τους. Μα το κορίτσι τούς διαψεύδει. Ο καιρός κυλά, έρχονται οι Βαλκανικοί κι ο Μεγάλος Πόλεμος, και οι αρμονικές σχέσεις Ρωμιών και Τούρκων δοκιμάζονται. Η μεγάλη φτώχεια κατατρύχει τον οικισμό και περισσότερο την οικογένεια της Νιόβης. Ώσπου μια μέρα, κι ενώ η Αυτοκρατορία βογκά σαν τον δράκο κάτω απ’ το δόρυ του Αϊ-Γιώργη από την ελληνική κυριαρχία στη Σμύρνη, ένας επιφανής Τούρκος μαγεύεται απ’ τα μαβιά της μάτια και φλέγεται να την αποκτήσει. Εκείνη έχει δώσει από μικρή την αγάπη της στον ατίθασο Φιλίπ, που ανοίγει την πόρτα σέρτικα, σαν κατακτητής. Μα ο νέος έχει από χρόνια χαθεί κυνηγώντας τα δικά του όνειρα στην Πόλη, στην Οδησσό και σε πεδία μαχών, κι αυτή έχει μόνο ένα μενταγιόν να τη δένει μυστικά μαζί του. Κι ύστερα έρχεται η Καταστροφή κι η Ανταλλαγή…

Η Μαρία Τσιώνη αφού καλωσόρισε την συγγραφέα και το αναγνωστικό κοινό είπε μεταξύ άλλων: “Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η κα Θεοδωρίδου έρχεται στην Κατερίνη, είναι όμως η πρώτη φορά που η αγαπημένη συγγραφέας χιλιάδων αναγνωστών παρουσιάζει στην πόλη μας ένα από τα βιβλία της. Για εκείνους που αγαπούν το βιβλίο, η κα Θεοδωρίδου δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Έχοντας στο εκδοτικό ενεργητικό της μυθιστορήματα όπως «Η νύφη φορούσε μαύρα», «Το κορίτσι απ’ τη Σαμψούντα», «Στεφάνι από ασπάλαθο», «Τα χρόνια της χαμένης αθωότητας» και άλλα εξίσου γνωστά, η κα Θεοδωρίδου αυτή τη φορά επιλέγει να ασχοληθεί με την ιστορία των Ελλήνων της Καππαδοκίας...

...Το «Πορφυρό Ποτάμι» είναι επίκαιρο όσο ποτέ, καθώς στη βάση του, το πλαίσιο των κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων μοιάζει απίστευτα ή έχει ομοιότητες με το σημερινό σκηνικό. Στη μακρινή Καππαδοκία συμβίωναν αρμονικά επί αιώνες, κρατώντας τις ισορροπίες, Έλληνες και Τούρκοι μαζί με άλλες εθνότητες. Μα οι πόλεμοι και η ακολουθούμενη πολιτική πυροδοτούν αλλαγές που σκορπούν την καταστροφή, ίσως όχι στην ίδια την Καππαδοκία, η οποία όμως δε θα μείνει αλώβητη από τον ξεριζωμό των κατοίκων της από τα πατρογονικά τους εδάφη. Στη σκιά αυτών των εξελίξεων ζωντανεύει η ιστορία των ηρώων του βιβλίου, που επηρεάζεται από αυτές καταλυτικά και αναπόφευκτα, μοιραία θα έλεγα. Η ιστορία ξεκινά με το ξημέρωμα του 20^ου αιώνα και παρακολουθεί τις ζωές των ηρώων τις ταραγμένες εποχές που θα ακολουθήσουν, για πάνω από τρεις δεκαετίες...

...Ολόκληρο το μυθιστόρημα είναι διανθισμένο με περιστατικά και εξιστορήσεις, που χαρακτηρίζονται από πληθώρα ιδιωματικών λέξεων και φράσεων, συχνά στην τουρκική γλώσσα, την οποία άλλωστε χρησιμοποιούσαν οι περισσότεροι κάτοικοι της Καππαδοκίας διατηρώντας παράλληλα την ορθόδοξη χριστιανική πίστη τους. Λέξεις και φράσεις που κάνουν τη γραφή ακόμη πιο ζωντανή δημιουργώντας τελικά μια ανάγλυφη τοιχογραφία της καθημερινής, δύσκολης ζωής των ανθρώπων, ιδιαίτερα των γυναικών. Η κα Θεοδωρίδου μου θυμίζει το μεγάλο Γεώργιο Βιζυηνό, που για κάθε ήρωά του υιοθετούσε ξεχωριστό τρόπο ομιλίας και έκφρασης, δημιουργώντας χαρακτήρες μοναδικούς. …Μπορώ όμως να σας πω ότι το «Πορφυρό Ποτάμι» είναι γεμάτο ανατροπές, που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, ο οποίος κυριολεκτικά θα ρουφήξει τις σελίδες μία προς μία μέχρι την τελευταία….”

Ακολούθησε συζήτηση της Μαρίας Τσιώνη με την συγγραφέα που με τις εύστοχες ερωτήσεις της, όχι μόνο για το βιβλίο αλλά και για τη Σόφη Θεοδωρίδου και το ρόλο της ως συγγραφέας που καθήλωσε το κοινό και κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον του. Όχι μόνο επειδή αγαπά την γραφή της αλλά γιατί οι περισσότεροι ακροατές ήταν  απόγονοι εκείνων των προσφύγων κι ο καθένας κουβαλούσε τις ιστορίες των δικών του προγόνων μα και φίλοι που αγαπούν τα μυθιστορήματα της και τη παρακολουθούν από την αρχή της συγγραφικής της πορείας.

Ε: Πολλές φορές ο αναγνώστης έχει την εντύπωση πως συμμετέχει ο ίδιος στα γεγονότα και τα διάφορα περιστατικά της ιστορίας. Κι αυτό γιατί η περιγραφή και η αφήγηση είναι ιδιαίτερα λεπτομερής, που προϋποθέτει και τη σχετική γνώση. Από πού αντλήσατε όλες αυτές τις πληροφορίες σχετικά με ήθη, έθιμα ή την καθημερινή ζωή;

Α: Μίλησα με ανθρώπους, μου αρέσει να ρωτώ, διάβασα πολλές μαρτυρίες από ανθρώπους που έζησαν εκεί και ερχόμενοι στην Ελλάδα κατέγραψαν τη ζωή τους εκεί πώς ακριβώς ήταν, για την καθημερινότητα τους, για τα ήθη και έθιμα τους , γιατί πολλά από αυτά που περιγράφω όπως το έθιμο της νύφης το τηρούσαν  εκεί ενώ εδώ δεν εφαρμόζεται…

Ε: Στο «Πορφυρό Ποτάμι» ο έρωτας είναι κυρίαρχος και κινητήριος δύναμη για τους ήρωες. Παράλληλα, ωστόσο, κυριαρχούν και η σημαντική επιρροή του οικογενειακού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Και δεν θα μπορούσα να παραλείψω το γεγονός πως η τύχη, η μοίρα ή όπως αλλιώς μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε, παίζουν καθοριστικό ρόλο ανατρέποντας τις ζωές των ηρώων. Το ίδιο θεωρείτε πως συμβαίνει και στην πραγματική ζωή;

Α: Το βιβλίο βασίζεται σε μια αληθινή ιστορία άρα κάποια από αυτά τα γεγονότα  συνέβησαν. Επομένως  η τύχη, η μοίρα που μας κυβερνά εξακολουθεί να κυβερνά, αν υποθέσουμε ότι μας κυβερνά και κατά πόσο το δεχόμαστε θα εξακολουθήσει  να μας κυβερνά  μέχρι το τέλος μας. Είναι μεγάλο ζήτημα, φιλοσοφικό θα έλεγα, αν θα θεωρήσουμε ότι η μοίρα κατευθύνει τα πάντα στη ζωή μας, τότε δεν έχουμε την ελεύθερη βούληση που μας λέει η θρησκεία. Άρα είναι πολύ σύνθετο ζήτημα και ο καθένας ανάλογα τη δική του φιλοσοφία ζωής εξαρτάται πως το προσλαμβάνει.

Ε: Το «Πορφυρό Ποτάμι» είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα, δηλαδή ανήκει σε ένα λογοτεχνικό είδος, που τα τελευταία χρόνια γνωρίζει ιδιαίτερη άνθηση. Ποιος νομίζετε πως είναι ο λόγος που το αναγνωστικό κοινό έχει στραφεί σε αυτό το είδος και έχει αγαπήσει το ιστορικό μυθιστόρημα;

Α: Κατ’ αρχάς η άποψη μου είναι ότι είναι ιστορικό-κοινωνικό μυθιστόρημα γιατί οι ήρωες μου είναι αφανείς κυρίως , δεν είναι ιστορικά υπαρκτά πρόσωπα, είναι οι δικές τους ζωές κι όχι η ίδια η ιστορία. Πιστεύω ότι ο κόσμος αντιλαμβάνεται ότι είναι καλό να γνωρίζουμε την ιστορία, μας συγκινούν τα παθήματα των προγόνων μας, οπότε μέσα από τη λογοτεχνία θεωρώ ότι είναι πολύ όμορφος τρόπος να μαθαίνουμε την ιστορία μας..

Ε: Ένας συγγραφέας δεν ζει αποκομμένος από την κοινωνία και τα όσα συμβαίνουν γύρω του. Ποιος πιστεύετε πως πρέπει να είναι ο ρόλος του συγγραφέα απέναντι στην κοινωνία, θεωρείτε πως έχει να εκπληρώσει κάποιο χρέος;

Α: Θεωρώ ότι ο συγγραφέας το  χρέος το κάνει μέσα από τα βιβλία του,  το αναγνωστικό κοινό θα τα διαβάσει, θα προσλάβει τις αξίες του αλλά ως στρατευμένη τέχνη τη συγγραφή δεν την αναγνωρίζω, δεν με εκφράζει εμένα. Ο καθένας μας ως πολίτης έχει κάποιες υποχρεώσεις, πρέπει να εκφέρει τις απόψεις του, το στίγμα του Σ’ αυτά τα πλαίσια πρέπει να λειτουργήσει και ο συγγραφέας.

Και η απάντηση που μου άρεσε περισσότερο ως αναγνώστρια στην ερώτηση της Μαρίας Τσιώνη αν το βιβλίο θεωρείται είδος πολυτελείας ήταν, «Πώς να το θεωρούμε είδος πολυτελείας όταν ξοδεύουμε ένα δεκάρικο καθημερινά για καφέ και τσιγάρα; Είδος πολυτελείας ήταν για τους ήρωες του μυθιστορήματος, τα χρόνια της προσφυγιάς. Σήμερα δεν μπορούμε να λέμε ότι είδος πολυτελείας αλλά θέμα επιλογών του καθενός μας».

Κλείνοντας την κουβέντα με τη Σόφη Θεοδωρίδου, η Μαρία Τσιώνη τη πρότεινε να διαβάσει ένα απόσπασμα της επιλογής της ώστε να ακούσουν οι αναγνώστες και να μπουν στο κλίμα του μυθιστορήματος. Ακολούθησαν ερωτήσεις του κοινού, παρακολουθήσαμε το όμορφο σποτ του βιβλίου, υπέγραψε τα αντίτυπα της και μίλησε με τους φίλους αναγνώστες που της εξέφρασαν την αγάπη τους.