Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Το φωτορεπορτάζ.
Το βιβλίο «γινάτι».
Ο συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος.
Οι Εκδόσεις Ψυχογιός.

Ο Γιάννης Καλπούζος, από τους αγαπημένους συγγραφείς του αναγνωστικού κοινού της Κατερίνης, παρουσίασε το τελευταίο βιβλίο του το «γινάτι», από τις Εκδόσεις Ψυχογιός το απόγευμα της 29^ης Μαρτίου στο βιβλιοπωλείο Νέστωρ. Γνώριμος και αγαπημένος χώρος πια το βιβλιοπωλείο για τον ίδιο τον συγγραφέα.

Δέχθηκε την αγάπη των αναγνωστών, το καλό τους λόγο πριν καν ακόμη αρχίσει η παρουσίαση. Το αναγνωστικό κοινό που είχε κατακλύσει το βιβλιοπωλείο από νωρίς είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει ένα βίντεο με τους Γιαννιώτικους τόπους αλλά και χαρακτηριστικές μορφές της εποχής που έδρασαν ως παρουσίες μέσα στο μυθιστόρημα. Η Δέσποινα Νέστωρα, ιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου, τον καλωσόρισε, διάβασε το βιογραφικό του και του έδωσε το λόγο.

Ο συγγραφέας μάς μίλησε για τα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα την εποχή που έδρασαν οι ήρωες. Για τους Βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς, για τη Μικρασιατική εκστρατεία. Μας ταξιδεύει σε χωριά των Ιωαννίνων αλλά και της Άρτας-πώς θα μπορούσε να λείπει η Άρτα- και στο νησί της κυρά-Φροσύνης. Εικόνες όμορφες δίνοντας την ατμόσφαιρα της πόλης με όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής. Για τη λίμνη Παμβώτιδα και το νερό της που δεν ήταν πόσιμο κι έφερνε αρρώστιες στη πόλη. Για τα σχολεία και τη πολιτιστική κίνηση της πόλης όπου τα θεατρικά μπουλούκια περιόδευαν. Για τις κοινότητες με τα έθιμα αλλά και τις συνήθειες τους. Τα αρώματα των αυλών, για τις λέξεις που υπάρχουν μέσα, όχι άγνωστες στο αναγνωστικό κοινό, για τα μάγια και τις κατάρες που χρησιμοποιούσαν στο προφορικό λόγο. Για δίστιχα και τα τραγούδια. Για τις καντάδες στα σοκάκια. Για τους Εβραίους και τους Τουρκογιαννιώτες. Για τις ανταλλαγές των περιουσιών, για τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων, «Μας βρίζουν Τουρκόσπορους, λεφούσια και λιαχούτηδες», για το ξεσπίτωμα τους.

Για τη ληστοκρατία της Πέτρας, για τις απαγωγές, τους βιασμούς, για τις εκτελέσεις και τις κρεμάλες. Για τα πολλά γεγονότα που διαδραματίζονται ακόμη και σήμερα. Τρόικα είχαμε και τότε.

Δάνειον θα μας δώσουν οι ξένοι αντεροβγάλτηδες εκμεταλλευταί της ελληνικής χώρας μόνον όταν εννοήσουν ότι μας τοκίζουν ασφαλώς με ωφελήματα δι’ εαυτούς εκατόν τοις εκατόν. Το δάνειον ούτε η δουλική ικεσία ούτε η περίφρων στωμιλία και το ποδογλύψιμον των οικονομικών μαγείρων των ξένων κρατών εκ μέρους του κ. Καφαντάρη θα μας το παράσχη. Το δάνειον θα δοθή αφού επί τρεις τέσσερας γεννεάς σκλάβοι οι Έλληνες θα πληρώνομεν ίσως και φόρον του χώματος του τάφου μας…

Για τον έρωτα του Ζώτου και της Χαβαή, για το καλό γινάτι της Χαβαή που κατάφερε να τα βάλει με τους γονείς της και όλη τη μουσουλμανική κοινότητα για τον μεγάλο έρωτα της. Μας μίλησε ακόμη και για τους ήρωες. Πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές που η παρουσία τους ήταν δυνατή στην ιστορία. Αλλά και για Αζάπ, το μολοσσό της Ηπείρου. Καθοριστικό, όπως είπε ο συγγραφέας, στο μυθιστόρημα είναι η περιπέτεια και το μυστήριο. Το μυθιστόρημα επιδέχεται πολλές αναγνώσεις.

Μπορεί να μείνει κάποιος μόνο στη μυθοπλασία ή μόνο στα ιστορικά γεγονότα. Το ερωτικό στοιχείο είναι στο κέντρο μυθοπλασίας ενώ σταθερό ζητούμενο σε όλα τα βιβλία του είναι ο στοχασμός. Ένα από τα κορυφαία θέματα του βιβλίου είναι η ταυτότητα του Έλληνα. Ποιος τελικά είναι ο Έλληνας; Θα σας προβληματίσει και ίσως αναθεωρήσετε την άποψη σας.

Ο συγγραφέας ολοκλήρωσε το λόγο του διαβάζοντας τα σοφά λόγια του σιορ Δονάτου για το τι είναι το καλό ή το κακό γινάτι. Για το δημιουργικό όπως είναι το φιλότιμο. Αλλά και για τη ζήλεια και την εκδίκηση που είναι το κακό. Τελικά η ουσία βρίσκεται στη περπατησιά του καθενός σε τούτη τη γη και στο αποτύπωμα του; Αυτό θα το διαπιστώσετε στο βιβλίο.

Ευχαρίστησε το βιβλιοπωλείο για την εμπιστοσύνη χρόνων στο πρόσωπο του και το κοινό για την αναγνωστική συνοδοιπορία. Καταχειροκροτήθηκε, φωτογραφήθηκε και υπέγραψε αντίτυπα για αρκετή ώρα αφού ο κάθε αναγνώστης ήθελε να του ευχηθεί να είναι καλοτάξιδο… Και να τον ξαναδούμε γρήγορα στη πόλη μας με το επόμενο βιβλίο του!

Ο Ζώτος και η Χαβαή, με την πολυκύμαντη ερωτική τους σχέση, ένας αινιγματικός βαρκάρης, μια γυναίκα-αράχνη που γυρεύει δωμάτιο για μια νύχτα κι έναν άντρα για μια ζωή, ο σατανικός κομπογιαννίτης γιατρός Μαργαζής και ο τυχοδιώκτης παπα-Λέρας, ο οποίος παινεύεται ότι εκδύει τις γυναίκες από τα αμαρτήματα κι από τα εσώρουχα, μπλέκονται στο γαϊτανάκι που υψώνει ως μιαρή ή ευλογημένη έκρηξη το γινάτι με αφορμή έναν φόνο, μια αυτοκτονία, τον φόβο της αντεκδίκησης, την καταφρόνια της κοινωνίας, τον πλούτο, τη φτώχια, τη ζήλια, τον πόθο, κάποια ανομολόγητα εγκλήματα, την εθνική ταυτότητα και τον διάβολο ή τον άγγελο που κρύβει καθένας μέσα του. Και κυλά η ζωή τους πότε σαν αγριεμένο ποτάμι και πότε σαν γλυκασμός της άνοιξης.

Πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές πορεύονται στα χρόνια της ιταλικής κατοχής των Ιωαννίνων του 1917∙ της πρώτης απόπειρας δημιουργίας Βλάχικου πριγκιπάτου στην Πίνδο∙ της εξόρυξης πετρελαίου στη Δραγοψά∙ της εκστρατείας στη Μικρά Ασία∙ της προσφυγιάς Μικρασιατών και Ποντίων, αλλά κι εκείνης των Τουρκογιαννιωτών∙ του διχασμού σε βενιζελικούς και αντιβενιζελικούς και της μάστιγας της ληστοκρατίας στην Ήπειρο. Συνάμα ακολουθούν τα βήματα Εβραίων, Βλάχων, Αλβανών και Σαρακατσάνων, και γενικότερα την ταραγμένη εποχή πριν από το 1922 και κατά την πρώτη δεκαετία του Μεσοπολέμου.

Στην ίδια πατρίδα συνυπάρχουν ή συγκρούονται διαφορετικοί κόσμοι, ομάδες και άτομα∙ σμίγουν ή αποχωρίζονται τα όνειρα κι ανακατώνονται τα αίματα, οι θρησκείες και οι γλώσσες∙ κι όλα συμβαίνουν στα Γιάννενα, στην πόλη των θρύλων και της μυστηριακής γοητείας.

Ο Γιάννης Καλπούζος γεννήθηκε στο χωριό Μελάτες της Άρτας το 1960. Από το 1982 ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Το 2000 από τις εκδόσεις "Ελληνικά Γράμματα" εκδόθηκε η ποιητική συλλογή "Το νερό των ονείρων" και το μυθιστόρημα του "Μεθυσμένος δρόμος". Το 2002 από τις εκδόσεις "Κέδρος" εκδόθηκε η συλλογή διηγημάτων του "Μόνο να τους άγγιζα". Το 2005 από τις εκδόσεις "Άγκυρα", εκδόθηκε το μυθιστόρημά του "Παντομίμα Φαντασμάτων". Από τις εκδόσεις "Ίκαρος" εκδόθηκαν οι ποιητικές συλλογές του "Το παραμιλητό των σκοτεινών Θεών" (2006) και "Έρωτας νυν και αεί" (2007).

Με τη δεύτερη συλλογή ήταν υποψήφιος στη "μικρή λίστα" για το κρατικό βραβείο ποίησης 2008. Ακόμη, από το 1995 έχει υπογράψει τους στίχους 67 τραγουδιών μεταξύ των οποίων τα: "Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου" που ερμήνευσε η Γλυκερία, "Δέκα μάγισσες" με τον Γιάννη Σαββιδάκη, "Τι μου 'χει λείψει" με την Ελένη Πέτα, "Γιατί πολύ σ' αγάπησα" με τον Ορφέα Περίδη κ.ά. καθώς και 18 στίχους για το παιδικό θεατρικό "Τρυφεράκανθος". Στα μέσα Νοεμβρίου 2008 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις "Μεταίχμιο" το ιστορικό μυθιστόρημά του με τίτλο "Ιμαρέτ" και υπότιτλο "Στη σκιά του ρολογιού", που κέρδισε το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ το 2009. Το "Ιμαρέτ" μεταφράζεται στα τουρκικά και στα ιταλικά, ενώ κυκλοφορεί και σε audio book. Το Μάιο του 2011 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις "Μεταίχμιο" το ιστορικό μυθιστόρημά του με τίτλο "Άγιοι και δαίμονες" και υπότιτλο "Εις ταν Πόλιν".