Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Το φωτορεπορτάζ.
Το βιβλίο «Το κήτος».
Η συγγραφέας Ούρσουλα Φώσκολου.
Οι εκδόσεις Κίχλη.

Την πανσέληνη νύχτα της 7^ης Αυγούστου στο όμορφο χωριό της Ξυνάρας Τήνου, έδρα της Καθολικής Αρχιεπισκοπής στο νησί, στο υπαίθριο θέατρο της, οι φίλοι αναγνώστες παρακολούθησαν την παρουσίαση βιβλίου της Ούρσουλας Φώσκολου, «Το κήτος», από τις εκδόσεις Κίχλη.

«Η συγγραφέας  ανήκει στη γενιά των 30άρηδων που η γραφή της αν και πολύ καλή ξεχωρίζει από τα δικά μας αναγνώσματα που έχουμε συνηθίσει. Πετά τα περιττά λόγια και περιορίζεται σε διηγήματα μισής ή μιας σελίδας που υπάρχουν στο πρώτο μέρος του. Μια συλλογή μικρών και μεγαλύτερων κειμένων με τίτλο που αν βάλουμε τη φαντασία μας θυμίζει ιστορίες διάσωσης ή καταστροφής. Ένα Κήτος που μπορεί να ρουφήξει μέσα του ανθρώπους που τους βγάζει στην ακτή για να τους σώσει αλλά  και να τους εξαφανίσει. Ιστορίες ανθρώπων με έντονα συναισθήματα, που η φθορά και η απουσία είναι παρούσες, που παίζουν και τους πλημμυρίζει η ερωτική επιθυμία…», είχα γράψει στην πρόταση μου για το βιβλίο της τον περασμένο χειμώνα, στο Bookia και δεν διαψεύστηκα. Οι αναγνώστες το αγάπησαν και το στήριξαν.

Η εκδήλωση έγινε υπό την αιγίδα του δήμου Τήνου και εκπρόσωπος στην εκδήλωση που ανέλαβε και την οργάνωση της ήταν ο Εντεταλμένος Δημοτικός Σύμβουλος σε θέματα Πολιτισμού, Μανώλης Σώχος, ο οποίος μετέφερε τις ευχές του δημάρχου είπε μεταξύ άλλων: «Το βιβλίο αποτελείται από 25 μικρά και 10 μεγάλα πεζά κείμενα και περιέχει ιστορίες ανθρώπων που εκδηλώνουν έντονα συναισθήματα, φλέγονται από ερωτική επιθυμία, επιθυμούν να αποδράσουν παραμένοντας εγκλωβισμένοι και άπραγοι. Ιστορίες ενηλικίωσης, αλλά και επιστροφής στον σκληρό κόσμο της παιδικής ηλικίας. Η θαλερή φαντασία, η μετάπλαση του προσωπικού βιώματος, η περιγραφή της καθημερινότητας, οι τολμηρές εικόνες χαρακτηρίζουν το βιβλίο. ΤΟ ΚΗΤΟΣ έτυχε καλής κριτικής από τον λογοτεχνικό και δημοσιογραφικό κόσμο και ήδη γίνεται Β΄ανατύπωσή του..Ο Δήμος Τήνου έχει ως αρχή του, τη στήριξη των δημιουργικών προσπαθειών όλων των συμπολιτών μας και οι υπηρετούντες αυτόν, με πρώτο τον Δήμαρχο Σίμο Ορφανό χαίρονται για την επιτυχία του βιβλίου, συγχαίρουν τη συγγραφέα για τον πνευματικό της μόχθο και εύχονται να ανέβει σιγά-σιγά τα σκαλιά της καθιέρωσης στον πνευματικό μας κόσμο.».

Την εκδήλωση συντόνισε ο ερευνητής της ιστορίας της Τήνου και συγγραφέας Κώστας Δανούσης, ο καθηγητής Γιώργος Φιλιπούσης έκανε την φιλολογική παρουσίαση του βιβλίου και η συγγραφέας Παυλίνα Μάρβιν, η οποία έχει εκδώσει και η ίδια το πρώτο της βιβλίο στις ίδιες εκδόσεις, «Ιστορίες απ' όλον τον κόσμο μου», και αναφέρθηκε στο βιβλίο και με τη συμμετοχή του κοινού έκανε συζήτηση, επί του θέματος: Tι είναι το κήτος. Πώς βλέπει ο καθένας μας το κήτος. Ένα παιχνίδι προτάσεων που τελικά γεννήθηκε ένα ποίημα. 

Τον λόγο πήρε ο Κώστας Δανούσης, ο οποίος κερδίζει πάντα το κοινό με τον χαρακτηριστικό του λόγο και είπε μεταξύ άλλων, «Ό­ταν πριν λί­γους μή­νες εμ­φα­νί­στη­κε στις προ­θή­κες των βι­βλιο­πω­λεί­ων της πρω­τεύ­ου­σας το βι­βλί­ο της κ. Ούρ­σου­λας Φω­σκό­λου, κα­νείς —ού­τε και η ί­δια πι­στεύ­ω— δεν πε­ρί­με­νε αυ­τή την ε­πι­τυ­χί­α και φυ­σι­κά δε μι­λώ για τις πω­λή­σεις. Το μέ­τρο, για μας τους γκρι­νιάρη­δες γέ­ρο­ντες, ή­ταν η θέ­ση του μέ­σα στη γε­ω­γρα­φί­α της εκ­δοτι­κής πα­ρα­γω­γής των ε­ορ­τών των Χρι­στουγέν­νων και της Πρω­το­χρο­νιάς. Ό­ταν αίφ­νης στις προ­θή­κες του «Ια­νού», ε­πί της ο­δού Στα­δί­ου, εί­δα­με το κή­τος να συ­νο­μι­λεί με οι­κειό­τη­τα με και­νούρ­για βι­βλί­α έ­γκρι­των δη­μιουρ­γών, κα­τα­λά­βα­με πως οι πρώ­τες μας ε­κτι­μή­σεις εί­ναι σω­στές. Βέ­βαια δεν περί­με­να ε­κεί­νη τη στιγ­μή για να πω «poeta novus natus est» —νέ­ος ποι­η­τής ε­γεν­νή­θη η­μίν—, για­τί εί­χα τη σπά­νια τύ­χη να γνω­ρί­σω την κ. Φω­σκό­λου πολ­λά χρό­νια πριν. Ξε­φυλ­λί­ζο­ντας πριν α­πό 8-9 χρό­νια την ε­φη­με­ρίδα «Κα­θο­λι­κή» έ­πε­σε το μά­τι μου σε μια α­νά­λυ­ση ε­νός πί­νακα θρη­σκευ­τι­κής ζω­γρα­φι­κής. Μέ­τρο, λόγος καλ­λιε­πής, διεισ­δυ­τι­κό­τη­τα και σπά­νια ευαι­σθη­σί­α. Και έ­πε­σα α­πό τα σύν­νε­φα, ό­ταν, ρωτώ­ντας κα­τά τύ­χη την κ. Μα­ρί­α Σικ, ποια ή­ταν η αρθρο­γράφος, μου εί­πε «η κό­ρη μου», για να συ­μπλη­ρώ­σει ό­τι αυ­τή ή­ταν μάλ­λον η τε­λευ­ταί­α συ­νερ­γα­σί­α της Ούρ­σου­λας με το έ­ντυ­πο αυ­τό… Οι ε­παγ­γελ­μα­τί­ες των ο­σί­ων και ιερών έ­χουν μια μο­να­δι­κή ι­κα­νό­τη­τα να χά­νουν συ­νερ­γά­τες… Ε­πω­φε­λή­θη­κα της ευ­και­ρί­ας και για πολ­λά χρό­νια η κ. Φω­σκό­λου ήταν μί­α α­πό τους κα­λύ­τε­ρους συ­νερ­γά­τες μου στην ε­φημε­ρί­δα της Α­δελ­φό­τη­τας των εν Α­θή­ναις Τη­νί­ων και ό­χι μό­νον! Η νε­α­ρή συ­νερ­γά­τι­δά μου εί­χε το ση­μά­δι του Κά­ιν, του­λά­χι­στον ό­πως το πε­ρι­γρά­φει ο Χέρ­μαν Έσ­σε στον «Ντέ­μιαν». Και αν έ­χεις το ση­μά­δι αυ­τό, δε χά­νε­σαι πο­τέ. Μπο­ρεί ίσως να αρ­γή­σεις λί­γο, αλ­λά δε χά­νε­σαι.΄Ή­μουν, λοι­πόν, βέ­βαιος για την πορεί­α της ό­χι μό­νον για τη συμβο­λή της στην έκ­δο­ση της ε­φη­με­ρί­δας μας —η ο­ποί­α α­τυ­χώς έ­πε­σε θύ­μα των το­πι­κών εντά­σε­ων—, αλ­λά για­τί εί­χα την τύ­χη να πα­ρα­κο­λου­θή­σω την προ­ο­δευ­τι­κή λο­γο­τε­χνι­κή της πο­ρεί­α μέ­σα α­πό τις στή­λες έ­γκρι­των λο­γο­τε­χνι­κών εκ­δό­σε­ων —της «Νέ­ας Ευ­θύ­νης», του «Φρέ­α­τος», του «Δέν­δρου», των «Δεκά­των» κ.λπ. Η κ. Φωσκό­λου­ δεν ξύ­πνη­σε έ­να ό­μορ­φο πρω­ι­νό και εί­πε «θα γί­νω συγ­γρα­φέ­ας», αλ­λά α­κλού­θη­σε τη στε­νή ο­δό την α­πά­γου­σα εις την ποιο­τι­κή δη­μιουρ­γί­α. Στο χώ­ρο αυ­τό δού­λε­ψε ε­πί­πο­να, δο­κι­μά­στη­κε, πέ­ρα­σε με ε­πι­τυ­χί­α τις ε­ξε­τά­σεις της και, έ­τσι ήρ­θε η εκ­δο­τική πα­ρου­σί­α στην πόρ­τα της. Όμως, ό­ταν α­φή­νου­με το έ­να, μο­να­δι­κό και μο­να­χι­κό δι­ή­γη­μα, για να πάμε σε μια συλ­λο­γή, δεν πρόκει­ται για μια πο­σο­τι­κή με­τα­βο­λή, αλ­λά για μια δια­λε­κτι­κή αλ­λα­γή, μια αλ­λα­γή ε­πι­πέ­δου. Εδώ δε θα κρι­θεί το έ­να δι­ή­γη­μα, αλ­λά θα κρι­θούν ό­λα μα­ζί και καθέ­να ξε­χω­ρι­στά. Και η κ. Φω­σκό­λου κα­τάφε­ρε με το «Κή­τος» της ό­χι μό­νον να ε­πι­πλεύ­σει, αλ­λά να σαλ­πά­ρει πλη­σί­στια στην ε­πι­τυ­χί­α. Ε­μπει­ρί­ες α­πό τα παι­δι­κά της χρό­νια α­πο­τε­λούν την α­φε­τη­ρί­α του εγ­χει­ρή­μα­τός της. Η ί­δια ε­ξάλ­λου ε­πι­κα­λείται τον στί­χο του Σα­ρα­ντάρη Σα­ρα­ντά­ρη «Κα­τά­γο­μαι α­πό τα παι­δι­κά μου χρό­νια, ό­πως α­πό μια χώ­ρα». Όμως δε στέ­κε­ται σε ε­πι­δερ­μι­κές ε­ντυ­πώ­σεις, αλ­λά η μα­τιά της πά­ει στο βά­θος, σε αυ­τό που συ­νη­θί­ζου­με να ο­νο­μά­ζου­με «αγω­νία —ή και τρα­γω­δί­α— της ύ­παρ­ξης» και α­πό ε­κεί με τα ερ­γα­λεί­α της δη­μιουρ­γικής της γρα­φής —ερ­μη­τι­κή και υ­παινι­κτι­κή διά­θε­ση σε συνδυασμό με μια δό­ση υ­πε­ρε­α­λι­σμού— σμι­λεύ­ει τις ι­στο­ρί­ες της, ό­πως ο γλύ­πτης, χτί­ζο­ντας έ­να προ­σω­πι­κό, α­να­γνω­ρί­σι­μο στιλ γρα­φής που της δί­νει ταυ­τό­τη­τα.Νιώ­θω και ε­γώ πε­ρή­φα­νος για την πορεί­α της συ­νερ­γά­τι­δάς μου. Όμως για το έρ­γο της θα μι­λή­σουν άλ­λοι, πε­ρισ­σό­τε­ρο κα­τάλ­λη­λοι α­πό­ μέ­να».

Ο κύριος Φιλιππούσης που την είχε μαθήτρια του, την είχε ξεχωρίσει για τον λόγο της και δεν διαψεύστηκε. Σκάλισε μνήμες από τα σχολικά της χρόνια μα ανέλυσε και το εν λόγω βιβλίο που συγκίνησαν την συγγραφέα μα και τους παρευρισκόμενους ακροατές. Η Ούρσουλα Φώσκολου κάτω από το φως της πανσέληνου διά­βασε το διή­γη­μά της, «Το κή­τος», που έ­δω­σε και το ό­νο­μά του στη συλλογή. Στη συνέχεια, έκανε ανάγνωση δύο ακόμη διηγημάτων του «Κήτους», εξήγησε τους λόγους συγγραφής του βιβλίου, απάντησε σε ερωτήσεις του κοινού και ευχαρίστησε εκ βαθέων όλους τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση και τον Δήμο Τήνου για την οργάνωσή της, τον οποίο εκπροσωπούσε ο κ. Μανώλης Σώχος.

«Μάθε μου, μάθε μου!» φώναζα χοροπηδώντας γύρω του. Ήταν σοβαρός και για λίγη ώρα φαινόταν να διστάζει. «Πρώτα θα κάνεις κάτι για μένα», ξεστόμισε επιτέλους, «αφού με αγαπάς και σε αγαπώ κι εγώ». Με τράβηξε πάλι κοντά του κι άρχισε να μου χαϊδεύει την πλάτη. Δεν πρόλαβα ν’ απαντήσω. Μια βραχνή φωνή ακούστηκε από την άκρη της γέφυρας. Ο παππούς, με μια μεγάλη πέτρα στο χέρι, του όρμησε. Τον χτυπούσε με οργή, ώσπου τα χέρια του βάφτηκαν κόκκινα. Την επομένη μ’ έστειλαν πακέτο στη μάνα μου, που δούλευε ράφτρα στη Χώρα.»

Το βιβλιοπωλείο «Περί Τήνου», που πάντα δίνει το παρόν στις βιβλιοπαρουσιάσεις ήταν εκεί και η συγγραφέας υπέγραψε τα αντίτυπα των βιβλίων της. Δίνοντας την υπόσχεση ότι δεν θα σταματήσει να γράφει Στο τέλος της εκδήλωσης προσφέρθηκε το παραδοσιακό κέρασμα με την συνοδεία ευχών από τα στόματα όλων.