Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Το βιβλίο «Βρωμοθήλυκα της ιστορίας».
Η συγγραφέας Ελένη Στασινού.
Οι εκδόσεις Γκοβόστη.

Στην αίθουσα του Νότου παρουσιάστηκε το Σάββατο 13 Μαΐου, το βιβλίο της Ελένης Στασινού, «Βρωμοθήλυκα της ιστορίας» από τις εκδόσεις Γκοβόστη. Για την συγγραφέα μίλησαν ο συγγραφέας Βασίλης Μόσχης, ο βιβλιοκριτικός Κωνσταντίνος Μπούρας και η Άννα Πατέρα, διαχειρίστρια της σελίδας «Με  αρέσει το βιβλίο ΑΦΟΥ» στο facebook.  

Μα τούτοι ‘δω οι Έλληνες, αν και χρόνια σε σκλαβιά, βγάζανε απ’ το αίμα τους μια φρεσκάδα σαν αέρα θαλασσινό, που σε ξανάνιωνε. Αυτό είναι, συμπεραίνει μέσα του ο Αλία. Ο ανοιξιάτικος καιρός που έχει γεμίσει χρώμα και δύναμη τους άντρες και τις γυναίκες. Λιγοστές, αλήθεια, μα φορτωμένες τόσα γιορτάνια να καμπανίζουν χαρούμενα λες κι είναι άλλες τόσες. Βάζω στοίχημα πως σαν ξεσηκωθούνε οι Έλληνες, Άνοιξη θα ‘ναι. Θα φουσκώσει μέσα τους η εποχή και τότε, ποτάμι αφρισμένο θα αφανίσει τα πάντα στο διάβα του, σκέφτεται και απορεί αν είναι αυτός Λαλιώτικος τρόπος σκέψης.

Ο συγγραφέας Βασίλης Μόσχης με μια μεστή καθόλα κατατοπιστική και λογοτεχνική ανάλυση είπε μεταξύ άλλων για το βιβλίο: «Μη βιαστείτε να βγάλετε συμπεράσματα από τον τίτλο του βιβλίου! Είναι παραπλανητικός! Τα “Βρωμοθήλυκα” δεν είναι παρά η αντίδραση της έκπληκτης ανδρικής ματιάς!

Οι γυναίκες του βιβλίου αντιστέκονται στη δύναμη του αρσενικού που έχει εγκαθιδρύσει την δυναστεία του, βάζοντας ηθικά φράγματα που δεν επιτρέπουν αλλοιώσεις σε συμπεριφορές και απαιτήσεις. Υπάρχουν γυναίκες όμως που κατάφεραν γιατί το ήθελαν πραγματικά να αντιδράσουν και να αποκτήσουν την ιδιότητα του βρωμοθήλυκου! Άλλη μια αιώνια πάλη! Το καλό με το κακό! Το θηλυκό με το αρσενικό! Όπως στα παραμύθια!

Στα χρόνια της ελληνικής επανάστασης, ο έρωτας μεταξύ μιας Χριστιανής κι ενός Αλβανού-Λαλιώτη θα οδηγήσει σε τραγωδία. Μια καρφίτσα περίτεχνη με έναν διαμαντένιο κύκνο, θα ταξιδέψει μέχρι τις μέρες μας, δίνοντας τη δυνατότητα στους κατόχους της, να αναβιώσουν το πάθος, τον ηρωισμό, την αυτοθυσία των ερωτευμένων πρωταγωνιστών.

Ένα ταξίδι στον χρόνο και στον χώρο: Κεντρική Πελοπόννησος, Κεφαλονιά, Πάτρα, Πειραιάς, Αθήνα. Σε εποχές αγώνων, προδοσιών, ηρωισμών. Με ανθρώπους που παλεύουν την άγνοια και τη φτώχεια, με ανθρώπους που βρίσκονται ανάμεσα στις ευρωπαϊκές ιδέες του Διαφωτισμού, και την εντόπια οπισθοδρόμηση.

Ανάμεσα στα πάμπολλα διαμαντάκια που πλημμυρίζουν την αφήγηση τούτο δω με έκανε να νιώσω περήφανος που είμαι Έλληνας, αν και τώρα τελευταία έχω μια τάση φυγής από αυτή την ιδιότητα! Διατρέχοντας το κείμενο του βιβλίου το πρώτο στοιχείο που σου προκαλεί εντύπωση είναι μια αδιόρατη ποιητική ροή που καλύπτει όλο το κείμενο.

Εντυπωσιάστηκα από τη μουσικότητα αυτού του παιχνιδιού των λέξεων» και έκλεισε λέγοντας ότι  «Τα “Βρωμοθήλυκα της Ιστορίας” είναι ένα μυθιστόρημα που θα το διαβάσετε και θα το ξαναδιαβάσετε για πολλούς και διαφόρους λόγους. Μπορείτε να το διαβάσετε σαν ένα ερωτικό κοινωνικό μυθιστόρημα εποχής και όχι μόνο.

Μπορείτε να το ξαναδιαβάσετε για να μιλήσετε με τους ήρωές του. Μπορείτε να το ξαναδιαβάσετε σαν ένα ιστορικό μυθιστόρημα που θα ανακαλύψετε αμέτρητα γεγονότα της Ιστορίας μας που δεν γνωρίζετε, χωρίς να σας κουράσει. Εν τέλει, τα “Βρωμοθήλυκα της Ιστορίας” είναι ένα μυθιστόρημα που θα σας απασχολήσει για πολύ καιρό! Και ίσως ανακαλύψετε ότι η Ιστορία της χώρας μας επαναλαμβάνεται γιατί κουβαλάει πάντα μαζί της τα έγχρωμα και τα μαύρα δουλικά της σκέψης μας!».

Στην συνέχεια πήρε τον λόγο ο χειμαρρώδης βιβλιοκριτικός Κωνσταντίνος Μπούρας ο οποίος είπε πώς «Ο Έρωτας, που γεφυρώνει θρησκευτικές, φυλετικές, εθνικές, ταξικές, μορφωτικές διαφορές στο άψε-σβήσε, βρίσκει τη μυθιστορηματική του έκφραση στον «Έρωτα των παιδιών» του μουσουλμάνου Τουρκαλβανού Λαλιώτη μπέη Αλία και της Μαρίας, χριστιανής κόρης του άρχοντα Δρακόπουλου, με τη συμπαιγνία της ψυχαδελφής της Ειρήνης, της μικρούλας ορφανής χριστιανής που αναγνωρίζει στο πρόσωπό του τον σωτήρα της και του αφιερώνει τη ζωή και την τιμή της.

Αυτή η προσωπική της πεζογραφική δέσμευση αναπτύσσεται σε πέντε βιβλία με χαρακτηριστικούς τίτλους: 1. Η κατάρα, 2. Το Κορίτσι της Γέφυρας, 3. Η πεταλούδα που ήρθε από τη θάλασσα, 4. Η δύναμη του πηγαδιού, 5. Ο διαμαντένιος κύκνος. Ήδη από τους τίτλους διαφαίνεται το είδος και το ύφος του εν λόγω αφηγήματος, το οποίο –θα πρέπει να σημειώσουμε– δεν παρωδεί κατ’ ουδένα τρόπο τα στερεότυπα, τα μοτίβα και τις συμβάσεις του «ιστορικού μυθιστορήματος»».

Η συγγραφέας εξήγησε πώς εμπνεύστηκε και έγραψε το εν λόγω βιβλίο: «Το βιβλίο αυτό δεν ήταν μια απόφαση προσωπική, μια ακολουθία λογική της διαδικασίας της συγγραφής. Εφόσον ουσιαστικά ήταν μια αίτηση. «Γράψε ένα βιβλίο για το χωριό μου» ζήτησε ο φίλος κι εγώ πιστή στον θεσμό (της φιλίας) υποσχέθηκα.

Ζήτησα την ιστορία του χωριού. Δεν είχε. Τουλάχιστον με την έννοια που δίνουμε στον ιστορικό τόπο. Τότε λοιπόν άρχισε η νοητική περιήγηση. Όλος ο χώρος πέρα-δώθε-κείθε, έβριθε ιστορικού παρελθόντος. Δεν είχα παρά να δανειστώ από το αίμα του αίμα, ώστε να μεταγγίσω στο νεόκοπο χωριό, «συγγραφική» ζωή. Θέμα επίσης δεν υπήρχε.

Υπήρχε βέβαια μέσα μου πάντοτε ο Μύθος. «Το στοιχειό του πηγαδιού» η «Ο αράπης του πηγαδιού» ιστορούμενη ονειροφαντασία σε πάμπολλα χωριά της πατρίδας».

Ακόμη, μας μίλησε για τις γυναίκες της, τα βρωμοθήλυκα της. Γυναίκες που με τη στάση τους πήγαν τη γυναικεία φύση, τον έρωτα, την προσφορά, την ίδια την κοινωνία, λίγο πιο πάνω. Εκεί όπου μόνο μια γυναίκα μπορεί να αναγάγει σε ιδέα, την πεζή πραγματικότητα.

Σε μια εποχή που οι γάμοι καθορίζονταν από την κοινωνική συνάφεια, κάποιες αρνήθηκαν τον συμβιβασμό. Σε μια εποχή που η οικογένεια αποτελούσε το προστατευτικό τείχος για την «εντιμότητα» του  κοριτσιού, κάποιες το διέρρηξαν περνώντας αντίπερα…

Η Άννα Πατέρα, ως αναγνώστρια, της έκανε μια μικρή συνέντευξη με ερωτήσεις όπως: Tι αποτέλεσε το έναυσμα να γράψετε το βιβλίο; Πόσο χρόνο σας πήρε η έρευνα μια και  καλύπτετε ιστορικά πολλά χρόνια; Μπορείτε να μας πείτε  δυο λόγια. για τον τίτλο και το εξώφυλλο του βιβλίου; Ακολούθησαν ερωτήσεις του κοινού. Χωρίς να προλάβω να το ξεφυλλίσω, ακούγοντας μόνο την ιστορία και τις αναλύσεις  των ομιλητών, πιστεύω ότι αξίζει να το διαβάσετε…