Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε άλμπουμ τού Facebook.

Σχετίζεται η όχι η ποίηση με την αντίστοιχη εποχή της; Επιδρά, και σε ποιο βαθμό, η εποχή στο έργο των ποιητών της;

Με βάση αυτά τα ερωτήματα-άξονες συζητούν οι ποιητές:

• Ευριπίδης Γαραντούδης
• Ευτυχία Παναγιώτου
• Αντώνης Φωστιέρης
• Θανάσης Χατζόπουλος
• Δήμητρα Χριστοδούλου και,
• Χάρης Ψαρράς

Η εκδήλωση, με τίτλο «Οι Καιροί της Ποίησης», οργανώθηκε από το ηλεκτρονικό περιοδικό για το βιβλίο «Ο Αναγνώστης», με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, στο πλαίσιο του MEGARON PLUS. Τη συζήτηση συντόνισε εκ μέρους του «Αναγνώστη», η συγγραφέας-ποιήτρια και κριτικός λογοτεχνίας, Έλενα Χουζούρη. Αντιπροσωπευτικά ποιήματά τους διάβασαν οι συμμετέχοντες ποιητές και ποιήτριες.

Αρχικά, προβλήθηκε ένα βίντεο-αναδρομή στις προηγούμενες δεκαετίες, με χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από την πολιτική και τις τέχνες. Ο σκοπός του ήταν να θυμίσει και να συνδέσει την κάθε εποχή με την αντίστοιχη ποιητική δημιουργία και συνεπώς με το θέμα τής συζήτησης. Ομολογουμένως, το εύρημα ήταν αποτελεσματικό κρίνοντας από τον εαυτό μου.

Ένα δεύτερο εύρημα ήταν η είσοδος των ομιλητών. Δεν έγινε με τον κλασικό τρόπο αλλά με τη σειρά που αναφέρονται παραπάνω, κλήθηκαν από την κα Χουζούρη και πριν καθίσουν απήγγειλαν από το βήμα, ένα δικό τους ποίημα. Ήταν μία ενδιαφέρουσα διαδικασία πρώτης επαφής με τους ποιητές.

Το τρίτο και πολύ ενδιαφέρον στοιχείο ήταν αυτό με το οποίο άρχισε η κα Χουζούρη, το πως καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης. "Πριν 18 χρόνια το πρότεινε ο ποιητής Μιχαήλ Μήτρας", είπε και συνέχισε, "Ο Βασίλης Βασιλικός το πρότεινε στη συνέχεια στην UNESCO και μετά από διαβουλεύσεις έγινε δεκτό και καθιερώθηκε". Η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης λοιπόν, ξεκίνησε από εδώ, τη χώρα μας. Ίσως από τις λίγες Παγκόσμιες Ημέρες που έχουν ένα νόημα διότι "μέρες" καθιερώθηκαν πλέον για κάθε ασήμαντο θέμα.

"Είναι παρήγορο που κάθε χρόνο έχουμε όλο και περισσότερες ποιητικές εκδόσεις", είπε η κα Χουζούρη και αναφέρθηκε στους συντελεστές τής βραδιάς. "Ήταν ιδέα του Θανάση Χατζόπουλου. Το βίντεο το επιμελήθηκε το Γιάννης Μπασκόζος και κλήθηκαν να μιλήσουν σήμερα 6 ποιητές, ένας για κάθε δεκαετία ως χαρακτηριστικός αντιπρόσωπός της".

Τέθηκε το πρώτο και βασικό ερώτημα τής συζήτησης, "Επηρεάζεται η ποίηση από την εποχή στην οποία γράφεται;"

"Είναι κομμάτι τής εποχής της", απάντησε η κος Ψαρράς. "Είναι μία ψηφίδα όπως η πολιτική, η οικονομία, οι άλλες τέχνες"

"Σε κάποια ποιήματα δε διακρίνεται η εποχή τους ενώ σε κάποια η εποχή τους αποκαλύπτεται μόνη της, ενώ κάποια τρίτα, εναντιώνονται στην εποχή τους, ή την υπερβαίνουν", είπε η κα Παναγιώτου.

"Υπάρχει κίνδυνος να επηρεαστεί τόσο πολύ η ποίηση από την εποχή της ώστε να καταντήσει επικαιρικός λόγος;", συνέχισε τις ενδιαφέρουσες ερωτήσεις η κα Χουζούρη.

"Είναι ρητορική η ερώτηση", απάντησε ο κος Γαραντούδης, "Κάθε εποχή βάζει τη σφραγίδα της στην ποίηση, την επηρεάζουν ακόμα και οι εποχές τού έτους, παρατηρώ ότι τα περισσότερα γράφονται το καλοκαίρι".

"Η εποχή είναι χρόνος και ο χρόνος είναι εσωτερική συνθήκη τής ποίησης", συμπλήρωσε η κα Χριστοδούλου. Ο χρόνος επηρεάζει τη στιχοποιία τής εποχής, όχι μόνον ως θεματολογία αλλά και ως άκουσμα".

"Ο χρόνος μετριέται διαφορετικά σε κάθε εποχή, όχι στον ψυχικό κόσμο αλλά στο φυσικό και άρα και ο τρόπος γραφής δεν μπορεί να είναι ίδιος", έδωσε το δικό του τόνο ο κος Χατζόπουλος.

"Είναι αναπόδραστη και δεδομένη η σχέση τής ποίησης με την εποχή της, είτε εσωτερική είτε εξωτερική", συμπλήρωσε ο κος Γαραντούδης, "Η επικαιρότητα όμως είναι αγκίστρωση στην εποχή. Μπορεί όμως να γραφεί ένα σατιρικό ποίημα μακριά από την επικαιρότητα;".

"Η κακή ποίηση πέφτει στην παγίδα τής επικαιρότητας", επανήλθε η κα Χριστοδούλου, "Όχι η θεματολογία αλλά ο χειρισμός της".

"Κάθε εποχή έχει διαφορετικά στοιχεία από τις προηγούμενες", επανήλθε και ο κος Γαραντούδης. Κάποια από αυτά είναι έντονα, κομβικά. Κάποιοι ποιητές ασχολούνται με αυτά τα κομβικά στοιχεία, π.χ. η κατοχή ή η ποίηση τής Κύπρου που κατέληξε μονοθεματική. Σε άλλες, χαλαρές εποχές, οι ποιητές ασχολούνται περισσότερο με την προοπτική τής αιωνιότητας".

"Αν ο ποιητής επηρεάζεται τόσο από την εποχή του, μήπως χάνει την ελευθερία του;", συνέχισε με την τρίτη ερώτηση η κα Χουζούρη.

"Η ελευθερία και η Δέσμευση είναι σε διαλεκτική σχέση", είπε ο κος Χατζόπουλος. "Ο ποιητής διαθέτει τα συμβάντα τής εποχής του και η ελευθερία του έγκειται στην προσέγγιση".

"Κάποιοι ποιητές αισθάνονται το χρέος να μιλήσουν και για τους άλλους, που δεν μπορούν να γράψουν ή να μιλήσουν", συμπλήρωσε ο κος Γαραντούδης. "Ο Ρίτσος είναι μία τέτοια περίπτωση".

"Η ελευθερία περιορίζεται από τους υψηλούς στόχους. Έχοντας ο ποιητής τη γενική ελευθερία, αυτοπεριορίζεται για να πετύχει το στόχο του. Τα καλά ποιήματα έχουν αντοχή στο χρόνο, έχουν απήχηση. Οι ποιητές γίνονται διαχρονικοί αφού αποτυπώσουν τη δική τους εποχή", είπε ο κος Ψαρράς.

"Πως μπορεί η ποίηση να ξεπεράσει την εποχής της και να γίνει διαχρονική;", ήταν η επόμενη ερώτηση τής κας Χουζούρη.

"Ο Καβάφης είναι χαρακτηριστική περίπτωση, μία ποιητική ιδιοφυΐα. Εξέφρασε την ίδια την ιστορία τόσο παραστατικά που ακόμα και σήμερα, πρόσωπα τού δημόσιου βίου μοιάζουν Καβαφικά", απάντησε ο κος Γαραντούδης.

"Η ποίηση ενδιαφέρεται για θέματα διαχρονικά, έρωτας, θάνατος, ύπαρξη, ιστορικά και κοινωνικά δεδομένα", είπε ο κος Φωστιέρης. "Πρέπει να μιλήσεις επιτυχημένα για την εποχή σου για να περάσει αυτό στις επόμενες γενεές".

"Πίσω από την ποιητική διαχρονικότητα υπάρχει η σταθερά τού μύθου. Ο Καβάφης χρησιμοποιεί μύθους για τη μεταφορά των μηνυμάτων", συμπλήρωσε η κα Χριστοδούλου.

"Υπάρχουν ξένες επιρροές στην ποίηση από το '70 και μετά;", ρώτησε εύστοχα η κα Χουζούρη, μία συμπληρωματική ερώτηση στο κύριο θέα τής συζήτησης.

"Είναι εμφανής και δεδομένη η ξένη επιρροή", απάντησε ο κος Φωστιέρης. "Όλες οι σχολές από το εξωτερικό επηρέασαν την ελληνική ποίηση. Δεν δημιουργήθηκε ένα αυτόχθονο ποιητικό ρεύμα αλλού ούτε και μετάφραση ξένων λέξη προς λέξη. Συνηθίζουμε εσφαλμένα να συσχετίζουμε μονοσήμαντα μία εποχή με έναν τρόπο έκφρασης, ένα ρεύμα με μία πολιτική ιδεολογία".

"Οι νέοι ποιητές διαβάζουν πολύ ξένη ποίηση", συνέχισε η κα Παναγιώτου. "Το πως όμως επηρεάζει τον καθένα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό".

Τη δική του οπτική κλήθηκε να δώσει ο κος Ψαρράς ως κάτοικος εξωτερικού τα τελευταία χρόνια. "Η Ελλάδα είναι περιφερειακή χώρα", είπε, "Τη δεκαετία τού '30 ήρθαμε σε επαφή με ρεύματα τού εξωτερικού. Οι μεταπολεμικές γενεές ήταν εσωστρεφείς. Τις δεκαετίες '70 και '80 συντονιστήκαμε με το κλίμα τής ξένης ποίησης".

Ακολούθησαν ενδιαφέροντα ερωτήματα από το κοινό στα οποία απάντησαν οι ομιλητές διαμορφώνοντας μία ωραία ατμόσφαιρα επικοινωνίας και συζήτησης. Κλείνοντας, η κα Χουζούρη ευχαρίστησε το Μέγαρο Μουσικής για τη φιλοξενία τής συζήτησης και τους εκδότες που στηρίζουν την ποίηση. Ευχαρίστησε και το κοινό εκ μέρους τού Αναγνώστη ολοκληρώνοντας μία πολύ ενδιαφέρουσα βραδιά.