Γράφει: Πόπη Ξοφάκη

Το φωτορεπορτάζ.
Το βιβλίο «Στο κόκκινο τ’ ουρανού».
H συγγραφέας Μάγδας Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη.
Οι εκδόσεις Πνοή.

Ο Προοδευτικός σύλλογος Μαρλά-Μαμάδου θέλοντας να κλείσει την αυλαία των φετινών δράσεων του, διοργάνωσε τη παρουσίαση του ιστορικού μυθιστορήματος της Μάγδας Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη, «Στο κόκκινο τ’ ουρανού», από τις εκδόσεις Πνοή.

Στην Εσχατιά της Έξω Μεριάς, οι κάτοικοι του Μαρλά, του Μαμάδου, του Κουμελά και του Μαλί, έδωσαν τη παρουσία τους στην εκδήλωση. Τα μικρά αυτά και πανέμορφα χωριά όπου έβγαλαν από τα σπλάχνα τους τον μεγάλο τραγικό γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά (Ισμαήλ) τον μεγάλο μουσουργό Νίκο Σκαλκώτα, που έχει τις ρίζες του από το Μαμάδο, το βιβλίο «Στο κόκκινο τ’ ουρανού» πήρε πνοή, το βράδυ της Κυριακής 19ης Αυγούστου. Μεταξύ των αναγνωστών τη τίμησαν ο Ποιητής, συγγραφέας και λαογράφος Αλέκος Φλωράκης, ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού Μανώλης Σώχος και πολλοί εικαστικοί.

«Το διάβασες; Πες τη γνώμη σου στο Bookia!»
Γίνε μέλος και βαθμολόγησε στο Bookia αυτό το βιβλίο και γενικά τα βιβλία που διαβάζεις!

Ένας δυναμικός σύλλογος, με δραστήριους ανθρώπους που μέχρι σήμερα έχουν δώσει ισχυρά δείγματα Πολιτισμού, αναβίωσης ηθών και εθίμων, που έχουν δημιουργήσει το Μουσείο Εργαλείων Μαρμάρου, το Καλλιτεχνικό Πάρκο και άλλα αναρίθμητα έργα, ετοίμασε το υπέροχο σκηνικό για να πάρουν ζωή οι πρωταγωνιστές του βιβλίου της Μάγδας Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη.

Έτσι, ο ιστορικός –συγγραφέας Κώστας Δανούσης, ο συγγραφέας Γιώργος Αλβέρτης που μίλησε για το βιβλίο αλλά είχε τον συντονισμό και την τεχνική επιμέλεια του οπτικοακουστικού υλικού, η ποιήτρια Ελίνα Αφεντάκη που διάβασε υπέροχα τα αποσπάσματα του βιβλίου και η ίδια η συγγραφέας ξεκίνησαν το ταξίδι στους τόπους που έδρασαν οι ήρωες… Κάτω από τη κόκκινη σελήνη, δίπλα στη καφέ πέτρα και οσμίζοντας τις μυρωδιές της φύσης, ο ιστορικός και συγγραφέας Κώστας Δανούσης έκανε την αρχή της πορείας των ηρώων από τη δική του και πάντα ξεχωριστή οπτική ματιά.

«…στην οικογένειά του, το κόκκινο της σελήνης συνοδευόταν χρόνια τώρα με τον θάνατο και το αίμα. Τα μάγια είχαν λυθεί. Το κόκκινο άρχισε πια να ευεργετεί την ψυχή τους και όχι να τους μαστιγώνει με θανατικά». Το κόκκινο της σελήνης, το κόκκινο του ουρανού σαν το μεγάλο άστρο της μέρας έγερνε να ξεκουραστεί στις πλαγιές του Μαρλά! Αυτό το κόκκινο του δειλινού μας σημαδεύει όλους• όχι βέβαια με μάγια, αλλά μας παρασύρει σε μια πανδαισία χρωμάτων που παίζουν από το ιλαρό φως του απόβραδου ως το έντονο κόκκινο που, μοιραία, θυμίζει το αίμα. Μια γκάμα χρωμάτων που ανεβοκατεβάζει το status των συναισθημάτων οκτάβες πάνω και κάτω. Είναι εκείνο το σοκ που θα κάνει τον homo erectus να σταθεί ενεός, να συγκλονιστεί, να νιώσει το πρώτο αισθητικό σκίρτημα, να γίνει δηλαδή άνθρωπος. Ο homo erectus δε θα γίνει «άνθρωπος», όταν φτιάξει τα πρώτα του εργαλεία, όπως επιμένει ο μεγάλος προφήτης του 19ου αιώνα, αλλά όταν νιώσει την πρώτη συγκίνηση που θα του δώσει το έντονο κόκκινο του ουρανού. «Στο κόκκινο», όμως, «τ’ ουρανού» τη σκλαβιά τη χτίζει είτε το πολιτικό σύστημα είτε οι τρέχουσες συνθήκες ζωής, οι κοινωνικές ανισότητες κι οι προκαταλήψεις. Το δίχτυ της δουλείας μας απειλεί όλους μας και δεν είναι λίγες οι φορές που η σκλαβιά των ολοκληρωτικών καθεστώτων είναι πιο ήπια από εκείνη των κοινωνικών προκαταλήψεων που σπάνια τη συνειδητοποιούμε. Περπατάμε περήφανοι, ευθυτενείς κι αγέρωχοι και δεν συνειδητοποιούμε τα δεσμά που μας δένουν πισθάγκωνα. Μέσα σε τέτοια δεσμά, συνειδητά και ανεπίγνωστα, εξελίσσεται η ιστορία μας, η πορεία τεσσάρων γενεών κάτω από το κόκκινο του ουρανού. Η συγγραφέας μας ταξιδεύει μέσα από τις σκολιές ατραπούς της σκλαβιάς προς τους δρόμους της ελευθερίας. Προοδευτικά τα μοτίβα αλλάζουν, οι συνθήκες μεταβάλλονται και μαζί τους μεταλλάσσονται και τα δεσμά που περιβάλλουν τους ήρωες του έργου» Και έκλεισε την ομιλία τους λέγοντας πώς : “ Όσο οι άνθρωποι βρίσκονται σε καθεστώς σκληρής δουλείας, βρίσκουν τρόπους να καθορίσουν την πορεία τους. Υποχωρούν στρατηγικά στην προέλαση της βίας, για να φυλάξουν ένα κομμάτι της ψυχής τους αμόλυντο. Αντίθετα, σε καθεστώς σχετικής, έστω και επίπλαστης, ελευθερίας χάνουν τον προσανατολισμό τους, ξωριάζονται και τσακίζονται στις ακτές. «Να έχεις άγκουρα στη ζωή σου, γιατί εγώ δεν είχα και ξόπεσα», συμβούλευε τον δωδεκάχρονο Πέτρο Μωραΐτη ο τραγικός Γιαννούλης το 1922.Κι έρχεται πάλι ο έρωτας –θα έρχεται πάντα– να ξαναχτίσει τις ελπίδες, να διεκδικήσει ένα καλύτερο μέλλον για τον άνθρωπο… Το κόκκινο τ’ ουρανού αρχίζει να γίνεται σημάδι για ένα πιο όμορφο αύριο… Η ομορφιά ξαναστήνει τους χορούς της… Θα τα καταφέρουν; Δεν ξέρω. Όμως αυτή είναι η μόνη μας ελπίδα. Σας ευχαριστώ. Ευχαριστώ την κ. Παπαδημητρίου για το ταξίδι που μου χάρισε, ευχαριστώ όλους σας για την υπομονή σας.»

Πριν πάρει τον λόγο ο κ. Γιώργος Αλβέρτης, η Ελίνα Αφεντάκη διάβασε το απόσπασμα για τον Μαρλά, τιμώντας τους ακροατές αλλά και τον Σύλλογο για τη φιλοξενία και την εγκαρδιότητα που έδωσε απλόχερα στη συγγραφέα και το έργο της….

«Γεννήθηκα σ’ έναν οικισμό που ούτε ο χάρτης δεν τον έχει. Τον Μαρλά. Παλιότερα τον λέγανε Μαρουλάδο. Ο πατέρας μου ήταν από κει και η μάνα μου από τον Πύργο. Είναι πολύ παλιό το χωριό. Από τον 17ο αιώνα κρατά, αλλά τα ευρήματα μαρτυρούν ότι κατοικήθηκε από τα αρχαία χρόνια. Υπήρχε πολλή ζωή τότε στο χωριό γιατί δούλευαν οι Μαρλιανοί στο μάρμαρο και στα καράβια. Κοντά στο χωριό υπάρχουν τα λατομεία πράσινου μαρμάρου. Περπατούσαμε όταν ήμασταν παιδιά μέχρι τον Κουμελά και το Μαλλί, όταν ο καιρός το επέτρεπε, για να κολυμπήσουμε στα πράσινα νερά που αντανακλούσαν το χρώμα του μαρμάρου. Από τον Μαρλά πηγαίναμε στο χωριό Ισμαήλ, απ’ όπου καταγόταν η μητέρα του Γιαννούλη Χαλεπά. Το Ισμαήλ έχει αφεθεί στο έλεος του χρόνου εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες. Κανείς δεν κατοικεί πια εκεί. Τότε έσφυζε από ζωή. Τρυπώναμε στις αυλές και παίζαμε κλέφτες κι αστυνόμους. Ωραία χρόνια… »Το χωριό μου, κρυμμένο ανάμεσα στις βουνοπλαγιές και αρκετά μακριά από τη θάλασσα, παραμένει όρθιο ως μέρος και ενθύμιο της ιστορίας του νησιού. Θυμάμαι που παίρναμε μικρά μάρμαρα που ήταν σκόρπια μέσα στο χωριό και σκαλίζαμε καράβια και γοργόνες. Το σπίτι του πατέρα μου ήταν ψηλό και πέτρινο σαν να το ακούμπησε ένας αετός πάνω στον ψηλότερο βράχο. Η μητέρα μου είχε βάλει μικρά και μεγάλα πιθάρια με κόκκινα και κίτρινα τριαντάφυλλα. Πικροδάφνες σκαρφαλωμένες στους τοίχους το ομόρφαιναν. Από το παράθυρο της κάμαρης ατένιζα από μικρός τη θάλασσα.»

Τον λόγο πήρε ο κ. Γιώργος Αλβέρτης ο οποίος είπε μεταξύ άλλων:

«Λόγος σύντομος, κοφτός, ειλικρινής, ακριβής, ευφυής, χωρίς περιστροφές και ασάφειες, κομμένος με τον μπαλτά της αληθινής ζωής, ρεαλιστικός, βαθύς, ξεκάθαρος... Οι περιγραφές προσώπων, ηρώων, πινελιές που αναδεικνύουν την ουσία, τη σημασία, τη δύναμη ή την αδυναμία, το ελάττωμα ή το προτέρημα του χαρακτήρα.. Έτσι η σύντομη λεκτική ματιά της προβάλει τελικά με ακρίβεια το χαρακτήρα παντρεμένο με τη σωματική διάπλαση. Μια ιστορία βγαλμένη από τη ζωή, την παρατήρηση, τη μελέτη, την έρευνα, τόσο αληθινή που τα πρόσωπά της δίπλα μας ζουν, τα γνωρίζουμε, κι αν αλλιώς λέγονται στην καθημερινή ζωή, τα ίδια είναι μ' αυτά που ζουν, κινούνται, αναπνέουν μέσα στις γραμμές του βιβλίου της Μάγδας Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη. Ο λόγος γίνεται συχνά ποιητικός ίσως γιατί περιγράφει ένα χώρο που η συγγραφέας λατρεύει, μέσα στον οποίο νιώθει την ευτυχία να ορίζει τις στιγμές της ζωής της, δίπλα σε ανθρώπους που αγαπά, επικοινωνεί και ταιριάζει. Μέσα σ’ ένα τοπίο που συνεχώς κεντρίζει τη φαντασία της, την εμπνέει και την ωθεί να ζωγραφίσει γεγονότα, ανθρώπους και οράματα αληθοφανή, ή μάλλον αληθινά… Είναι το κόκκινο πανταχού παρόν, σαν χρώμα που εμφανίζεται μαζί με τον ερχομό μιας νέας ζωής, με τον έρωτα που αφήνει στην πρώτη επαφή σταγόνες αίματος να κυλήσουν μαζί με την ηδονή της συνεύρεσης, με τον ουρανό που κοκκινίζει κάθε βράδυ όταν ο ήλιος δύει μέσα στην πορεία του” Και έκλεισε λέγοντας : “Και η ομορφιά του πολύ μεστού και ενδιαφέροντος μυθιστορήματος της Μάγδας Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη έγκειται σε δυο σε 2 αναμφισβήτητα στοιχεία: 1. Την ακρίβεια και την αλήθεια. 2. Την επιτυχία του στόχου που από την αρχή έχει θέσει: να καταδείξει τη δύναμη της αγάπης απέναντι στην όποια κατάρα, στα όποια μάγια ή όπως αλλιώς μπορεί κανείς να τα ονομάσει… Το «Στο κόκκινο τ‘ ουρανού» είναι ένα βιβλίο που κάθε Τηνιακός πρέπει να διαβάσει και η Μάγδα μάς τιμά βάζοντας το νησί μας, το νησί της ως επίκεντρο χώρο της ιστορίας της, τα χωριά μας ως σκηνή της ζωής του και τους συντοπίτες μας ως ηθοποιούς αυτής της πανέμορφης ιστορίας…»

Μετά από ανάγνωση αποσπασμάτων, τις φωτογραφίες από τα μέρη της Τήνου που δρουν μέσα στο βιβλίο, προσωπικές αλλά και των έργων της συγγραφέως που ετοίμασε ο Γιώργος Αλβέρτης και τη προβολή του βίντεο του βιβλίου, που δημιούργησε η Λαρισαία συγγραφέας Λητώ Τσακίρη, τον λόγο πήρε η συγγραφέας.

Συγκινημένη από τους λόγους που προηγήθηκαν και την υπέροχη ανάγνωση των αποσπασμάτων, ευχαρίστησε τους συντελεστές καθένα ξεχωριστά, το βιβλιοπωλείο «Περί Τήνου» που είχε τη διάθεση του βιβλίου και πάντοτε τη στηρίζει, τους αναγνώστες που τη τίμησαν με τη παρουσία τους, μίλησε για το πώς γράφτηκε το βιβλίο και έκλεισε με το εξής ερώτημα προς τους αναγνώστες, «Τελικά μπορούν οι συγγραφείς μέσα από τα βιβλία τους να προβληματίσουν και να αλλάξουν τη σκέψη των αναγνωστών σε καίρια θέματα όπως ο ρατσισμός και ο φασισμός; Μπορούν να φτιάξουν ομορφότερο τον κόσμο μέσα από τα βιβλία τους;».

Στο τέλος της παρουσίασης πήρε τον λόγο ο Πρόεδρος του Προοδευτικού Συλλόγου Νίκος Χατζής, ο οποίος ευχαρίστησε τους παρευρισκόμενους για τη παρουσία τους στην όμορφη αυτή εκδήλωση, ευχαρίστησε τους ομιλητές και τη συγγραφέα ενώ έδωσε ραντεβού για του χρόνου πάλι με ακόμη πιο ποιοτικές εκδηλώσεις, όπως τόσα χρόνια γνωρίζει να οργανώνει.

Η συγγραφέας, αφού υπέγραψε τα βιβλία της και δέχτηκε τις ευχές των αναγνωστών, ακολούθησε το παραδοσιακό κέρασμα που ετοίμασε ο Προοδευτικός Σύλλογος.